Jump to content

Mirèio/Cant II

From Wikisource
378418MirèioCant II (Traducioun)1861Frédéric Mistral
[ 50 ]
 

CANT SEGOUND

LA CULIDO

Mirèio cuei de fueio d’amourié pèr si magnan. — D’asard, Vincèn lou panieraire passo au carreiroun vesin. — La chato lou sono. — Lou drole cour, e pèr i’ajuda, mounto em’elo sus l’aubre. — Charradisso di dous enfant. — Vincèn fai la coumparesoun de sa sorre Vinceneto emé Mirèio. — Lou nis de pimparrin. — La branco routo ; Mirèio emé Vincèn toumbon de l’aubre. — L’amourouso chatouno se declaro. — Lou drole apassiouna desboundo. — La Cabro d’or, la figuiero de Vaucluso. — Mirèio es sounado pèr sa maire. — Escaufèstre e separacioun di calignaire.
   Cantas, cantas, magnallarello,
   Que la culido es cantarello !
Galant soun li magnan e s’endormon di tres ;
   Lis amourié soun plen de fiho
   Que lou bèu tèms escarrabiho,
   Coume un vòu de blóundis abiho
Que raubon sa melico i roumanin dóu gres.

   En desfuiant vòsti verguello,
   Cantas, cantas, magnanarello !
Mirèio es à la fueio, un bèu matin de Mai.
   Aquéu matin, pèr pendeloto,
   À sis auriho, la faroto !
   Avie penja dos agrioto…
Vincèn, aquéu matin, passè ’qui tournamai.

[ 52 ]
   À sa barreto escarlatino,
   Coume an li gènt di mar latino,
Avié poulidamen uno plumo de gau
   E’n trapejant dins li draiolo
   Fasié fugi li serp courriolo,
   E di dindànti clapeirolo
Emé soun bastounet bandissié li frejau.

   — O Vincèn, ie faguè Mirèio
   D’entre-mitan li verdi lèio,
Passes bèn vite, que ! — Vincenet tout-d’un-tèm
   Se revirè vers la plantado,
   E, sus un amourié quihado
   Coume une gaio couquihado,
Destousquè la chatouno, e ie landè, countènt.

   — Bèn ? Mirèio, vèn bèn la fueio ?
   — He ! pau-à-pau tout se despueio…
— Voulès que vous ajude ? — O !… Dóu tèms qu’eilamount
   Elo risié jitant de siéule,
   Vincèn, picant dóu pèd lou tréule,
   Escalè l’aubre coume un gréule.
— Mirèio, n’a que vous lou vièi Mèste Ramoun :

   Fasès li baisso ! aurai li cimo,
   Iéu, boutas ! — E’mé sa man primo,
Elo en móusènt la ramo : — Engardo de langui
   De travaia ’n pau en coumpagno !
   Souleto, vous vèn uno cagno !
   Dis. — lèu peréu ce que m’enlagno,
Respoundeguè lou drole, èi just acò-d’aqui.

[ 54 ]
   Quand sian eiça dins nosto bòri,
   Mounte n’ausèn que lou tafòri
Dóu Rose tourmentau que manjo lis auvas,
   Oh ! de fes, quèti languitudo !
   Pas tant l’estiéu, que, d’abitudo,
   Fasèn nòstis escourregudo,
L’estiéu, emé moun pai, d’un mas à l’autre mas.

   Mai quand lou verbouisset vèn rouge,
   Que li jour se fan ivernouge,
E longo li vihado ; autour dóu recaliéu,
   Entanterin qu’à la cadaulo
   Quauque esperitoun siblo o miaulo,
   Sènso lume e sèns grand paraulo
Fau espera la som, tout soulet iéu em’éu !…

   La chato ie fai à la lèsto :
   — Mai dounc ta maire, mounte rèsto ?
— Èi morto !… Lou drouloun se teisè ’n moumenet,
   Pièi reprenguè : Quand Vinceneto
   Èro emé nautre, e que, jouineto,
   Gardavo enca la cabaneto,
Alor èro un plesi ! — Mai coume ? Vincenet,

   As uno sorre ? — E la jouvènto,
   Braveto qu’es e bèn fasènto,
Digue lou verganié ;… trop ! qu’à la Font-dóu-Rèi,
   Alin en terro de Bèucaire,
   Èro anado après li segaire,
   Tant i’ agradè soun galant faire
Que pèr tanto l’an presso, e tanto i’ es dempièi.

[ 56 ]
   — Ie dones d’èr, à ta sourreto ?
   — Quau ? iéu ? pas mai ! Elo èi saureto,
E iéu siéu, lou vesès, brun coume un courcoussoun…
   Mai pulèu, sabès quau reverto ?
   Vous ! Vòsti tèsto disaverto,
   Coume li fueio de la nerto
Vòsti péu aboundous, dirias que soun bessoun.

   Mai pèr sarra la claro telo
   De vosto couifo, bèn mies qu’elo
Mirèio, avès lou fiéu !… — Nes pas laido, tambèn,
   Ma sorre, nimai endourmido ;
   Mai vous, de quant sias pu poulido !
   Mirèio aqui, mita culido,
Leissant ana sa branco : Oh ! dis, d’aquéu Vincèn !…

   Cantas, cantas, magnanarello !
   Dis amourié la fueio es bello,
Galant soun li magnan e s’endormon di tres ;
   Lis amourié soun plen de fiho
   Que lou bèu tèms escarrabiho,
   Coume un vòu de blóundis abiho
Que raubon sa melico i roumanin dóu gres.

   — Alor, m’atroves galantouno
   Mai que ta sorre ? La chatouno
Faguè ’nsin à Vincèn. — De forço, éu respoundè.
   — E qu’ai de mai ? — Maire divino !
   E qu’a de mai la cardelino
   Que la petouso mistoulino,
Senoun la bèuta meme, e lou cant, e l’esté !

[ 58 ]
   — Mai encaro ? — Ma pauro sorre,
   Noun vas agué lou blanc dóu porre !
Coume l’aigo de mar Vinceneto a lis iue
   Que ie bluiejon e clarejon…
   Li vostre coume un jai negrejon ;
   E quand dessus me beluguejon,
Iéu me sèmblo que chourle un cigau de vin cue.

   De sa voues linjo e clarinello,
   Quand cantavo la Peirounello,
Ma sorre, aviéu grand gau d’ausi soun dous acord ;
   Mai vous, la mendro resouneto
   Que me digués, o jouveineto !
   Mai que pas ges de cansouneto
Encanto moun auriho e bourroulo moun cor.

   Ma sorre, en courrènt pèr li pàti,
   Ma sorre, coume un brout de dàti
S’èi roustido lou coui e la caro au soulèu ;
   Vous, bello, crese que sias facho
   Coume li flour de la pourracho ;
   E de l’Estiéu la man mouracho
Noun auso caressa voste front blanquinèu !

   Coume uno damo de gandolo
   Ma sorre es enca primacholo ;
Pecaire ! dins un an a fa tout soun creissènt…
   Mai de l’espalo enjusqu’à l’anco,
   Vous, o Mirèio, rèn vous manco !
   Mirèio, lachant mai la branco,
E touto rouginello : Oh ! dis, d’aquéu Vincèn !

[ 60 ]
   En desfuiant vòsti verguello,
   Cantas, cantas, magnanarello !…
Ansin li bèus enfant, de l’aubre panouious
   Escoundu souto lou ramage,
   Dins l’innoucènci de soun age
   S’assajavon au calignage.
Pamens, de mens en mens, li serre èron neblous.

   Amount sus li roco pelado,
   Sus li grand tourre esbarboulado
Ounte trèvon, la niue, li vièi prince di Baus,
   Li capoun-fèr, que blanquejavon,
   Dins l’estendudo s’enauravon,
   E sis alasso fouguejavon
Au soulèu, que deja caufavo lis avaus.

   — Oh ! n’avèn rèn fa ! que vergougno !
   Elo venguè ’mé ’n èr de fougno.
Aquéu galabontèms dis que vèn m’ajuda,
   Pièi me fai rèn que faire rire…
   Anen ! d’aut ! que la man s’estire,
   Que pièi ma maire pourrié dire
Qu’ai panca proun de biais, o, pèr me marida.

   Vai, vai, dis, tu que te vantaves,
   Moun paure ami ! se te lougaves
Pèr la cueie à quintau, la fueio, crese que,
   Quand fuguèsse touto en pivello,
   Pourriés manja de regardello !
   — Me cresès dounc uno ganchello ?
Respoundeguè lou drole, un brigouloun mouquet.

[ 62 ]
   Bèn ! quau sara meiour cuièire,
   Madamisello, l’anan vèire
E zóu ! ’mé li dos man, furoun, atravali,
   Vague de torse e mòuse ramo !
   Plus de resoun ! plus de calamo !
   (Perd lou moucèu fedo que bramo.)
L’amourié que li porto es toutaro culi.

   Fuguèron lèu, pamens, à pauso.
   Quand sias jouine, la bello causo !
Estènt qu’au meme sa metien la fueio ensén,
   Un cop li poulit det cherescle
   De la chatouno, dins l’arescle,
   Se devinèron entremescle
Emé li det brulant, li det d’aquéu Vincèn.

   Elo emai éu trefoulignèron ;
   D’amour si gauto s’enflourèron,
E tóuti dous au cop, d’un fio noun couneigu
   Sentiguèron l’escandihado.
   Mai coume aquesto, à l’esfraiado,
   Sourtié sa man de la fuiado,
Éu, de la treboulino enca tout esmougu :

   — Qu’avès ? Uno guèspo escoundudo
   Vous a belèu, dis, pougnegudo ?
— Noun sai ! clinant lou front, elo respoundè plan.
   E sènso mai, chascun se bouto
   À tourna cueie quauco brouto.
   Emé d’iue couquin, tèsto souto,
S’espinchavon pamens quau ririé de davan.

[ 64 ]
   Lou pitre ie batié !… La fueio
   Toumbè pièi mai coume la plueio ;
E quand pièi au saquet venié que la metien,
   Li dos menoto blanco e bruno,
   Que fugue esprès o pèr fourtuno,
   Venien toujour uno vers l’uno,
Memamen qu’au travai grand joio éli prenien.

   Cantas, cantas, magnanarello,
   En desfuiant vòsti verguello !…
— Ve ! ve ! tout-en-un-cop Mirèio crido, ve !
   — Qu’es acò ? — Lou det sus la bouco,
   Vivo coume un créu su ’no souco,
   Dre de la branco ounte s’ajouco
Fasié signe dóu bras… — Un nis… qu’anan avé !

   — Espèro !… E ’n retenent soun gréule,
   Coume un passeroun long di téule,
Vincèn de branco en branco a boumbi vers lou nis.
   Au founs d’un trau que de naturo,
   Entre-mitan la rusco duro,
   S’èro fa, de l’emboucaduro
Li pichot se vesien, flame e boulegadis.

   Mai Vincèn qu’à la branco torto
   Vèn de nousa si cambo forto,
E penja d’uno man, dins lou trounc baumelu
   Furno emé l’autro. Un pau pus auto,
   Mirèio alor, la flamo i gauto :
   — Qu’èi ? ie demando cauta-cauto.
— De pimparrin ! — De-que ? — De bèu sarraié blu

[ 66 ]
   Mirèio esclafiguè lou rire.
   — Que ! dis, l’as jamai ausi dire ?
Quand, dous, trouvas un nis au bout d’un amourié,
   O de tout aubre que lou sèmble,
   Passo pas l’an que noun ensèmble
   La santo Glèiso vous assèmble…
Prouvèrbi, dis moun paire, es toujour vertadié.

   — O, ie fai éu ; mai fau apoundre
   Qu’aquelo espèro pòu se foundre,
S’avans que d’èstre en gabio escapon li pichot.
   — Jeuse, moun Diéu ! dono-te gardo !
   Cridè la chato ; e sènso tardo
   Rejoun-lèi bèn, que nous regardo !
— Ma fisto ! lou jouvènt ie respond coume eiçò,

   Lou miéu que li poudèn rejougne,
   Sarié bessai dins voste jougne…
— Ah ! tè, baio ! verai !… Lou drole quatecant
   Mando sa man dins la caforno ;
   E sa man pleno que s’entorno
   Quatre n’en tiro de la borno.
— Boudiéu ! digue Mirèio en aparant, oh ! quant !

   Queto nisado galantouno !
   Tè ! tè ! pecaire, uno poutouno !
E, folo de plesi, de milo poutounet
   Li devouris e poumpounejo ;
   Pièi em’ amour plan-plan li vejo
   Souto soun jougne que gounflejo…
— Tè ! tè ! paro la man, cride mai Vincenet.

[ 68 ]
   — Oh ! li poulit ! Si tèsto bluio
   An d’uioun fin coume d’aguhio !
E lèu mai, dins la blanco e lisqueto presoun,
   Tres pimparrin elo recato ;
   E, dins lou sen caud de la chato,
   La couvadeto que s’amato
Se crèi que l’an remesso au founs de soun nisoun.

   — Mai, de bon ? Vincenet, n’i’a ’ncaro ?
   — O ! — Santo Vierge ! Ve, toutaro
Dirai qu’as la man fado ! — Eh ! pauro que vous sias ?
   Li pimparrin ? quand vèn Sant Jorge,
   Fan dès, douge iòu, emai quatorge,
   Souvènti-fes !… Mai tè ! tè ! porge,
Li cago-nis !… E vous, bello borno, adessias !

   Coume lou drole se despènjo,
   E qu’elo vite lis arrènjo
Bèn delicadamen dins soun fichu flouri…
   — Ai ! ai ! ai ! d’une voues tendrino
   Subitamen fai la mesquino.
   E, vergougnouso, à la peitrino
S’esquicho li dos man. — Ai ! ai ai ! vau mouri !

   Houi ! houi ! plouravo, me grafignon !
   Ai ! me grafignon e m’espignon !
Courre lèu, Vincenet, lèu !… Es que, i’a ’n moumen…
   Que vous dirai ? dins l’escoundudo
   Grando e vivo èro l’esmougudo !
   I’a ’n moumen, dins la bando aludo
Avien, li cago-nis, mes lou bourroulamen.

[ 70 ]
   E dins l’estrecho valounado,
   La fouligaudo moulounado
Que noun pòu libramen faire soun roudelet,
   À grand varai d’arpioun e d’alo,
   Fasié, dins li mounto-davalo,
   Cambareleto sènso egalo,
Fasié long di galis milo bèu redoulet.

   — Ai ! ai ! vène lèi querre ! lampo,
   Ie souspiravo. E coume pampo
Que l’auro atremoulis, coume di cabrian
   Quand se sènt pouncho uno junego,
   Ansin gemis, sauto e se plego
   La chatouno di Falabrego…
Éu pamens i’a voula… — Cantas, en desfuiant,

   En desfuiant vòsti jitello,
   Cantas, cantas, magnanarello !
Sus la branco ounte plouro éu pamens a voula :
   — La cregnès dounc bèn, la coutigo ?
   Éu ie fai de sa bouco amigo.
   Eh ! coume iéu, dins lis ourtigo,
Se descausso proun fes vous falié barrula,

   Coume farias ? E pér rejougne
   Lis enfourniau qu’a dins soun jougne,
Éu ie porge, en risènt, soun bounet de marin.
   Deja Mirèio, sout l’estofo
   Que la nisado rendié gofo,
   Mando sa man, e dins la cofo
Un pèr un adeja torno li pimparrin ;

[ 72 ]
   Deja, ’mé lou front clin, pecaire !
   E revirado un pau de caire,
Deja lou risoulet se mesclavo à si plour ;
   Semblablamen à l’eigagnolo
   Que, lou matin, di courrejolo
   Bagno li campaneto molo,
E perlejo, e s’esbéu i proumiéri clarour…

   E souto éli vèn que la branco
   Tout-en-un-cop peto e s’escranco !…
Au coui dóu panieraire, elo, en quilant d’esfrai,
   Se preccpilo e se i’embrasso ;
   E dóu grand aubre que s’estrasso,
   En un rapide viro-passo
Toumbon, embessouna, sus lou souple margai…

   Fres ventoulet, Larg e Gregàli,
   Que di bos boulegas lou pàli,
Sus lou jouine parèu que voste gai murmur
   Un moumenet mole e se taise !
   Fòlis aureto, alenas d’aise !
   Dounas lou tèms que l’on pantaise,
Lou tèms qu’à tout lou mens pantaison lou bonur !

   Tu que lalejes dins ta gorgo,
   Vai plan, vai plan, pichouno sorgo !
Dintre ti cascagnòu menes pas tant de brut !
   Pas tant de brut, que si dos amo
   Soun, dins lou meme rai de flamo,
   Partido coume un brusc qu’eissamo…
Leissas-lèi s’emplaua dins lis èr benastru !

[ 74 ]
   Mai elo, au bout d’uno passado,
   Se daverè de la brassado…
Mens palinello soun li flour dóu coudounié.
   Pièi sus la ribo s’assetèron,
   Un contro l’autre se boutèron,
   Un moumenet se regardèron,
E’m’ acò parlè ’nsin lou drole di panié :

   Vous sias rèn facho mau, Mirèio ?…
   O la vergougno de la lèio,
Aubre dóu diable, aubras qu’un divèndre an planta,
   Que la marrano t’agarrigue,
   Que l’artisoun te devourigue,
   E que toun mèstre t’abourrigue !
Mai elo, em’ un tramblun que noun pòu arresta :

   — Me siéu pas, dis, facho mau, nàni !
   Mai, coume un enfant dins si làni,
Que de fes plourinejo e noun saup pèr-de-que,
   Ai quaucarèn, dis, que me grèvo ;
   L’ausi, lou vèire, acò me lèvo ;
   Moun cor n’en boui, moun front n’en rèvo,
E lou sang de moun cors noun pòu demoura quet !

   — Belèu, diguè lou panieraire,
   Es de la pòu que vosto maire
Vous charpe qu’à la fueio avès mes trop de tèm ?
   Coume iéu, quand veniéu subr’ouro,
   Estrassa, moustous coume un Mouro,
   Pèr èstre ana cerca d’amouro…
— Oh ! noun, diguè Mirèio, autro peno me tèn.

[ 76 ]
   — O belèu uno souleiado,
   Faguè Vincèn, vous a’mbriado.
Sabe, dis, uno vièio, aperamount i Bau
   (Ie dison Taven) : vous asaigo
   Bèn sus lou front un got plen d’aigo,
   E lèu, di cervello embriaigo,
Li rai escounjura giselon dins lou cristau.

   — Noun, noun ! respoundè la Craenco ;
   Lis escandihado maienco
N’es pa’i chato de Crau que podon faire pòu !…
   Mai en que sèr de te deçaupre ?
   Dins moun sen acò pòu plus caupre !
   Vincèn, Vincèn, vos-ti lou saupre ?
De tu siéu amourouso !… Au bord dóu rajeiròu.

   Emai l’èr linde, emai la tepo,
   Emai li vièi sause de cepo,
Fuguèron claramen espanta de plesi !…
   — Ah ! princesso, que, tant poulido,
   Agués la lengo tant marrido,
   Lou panieraire aqui s’escrido,
I’a de que pèr lou sòu se traire estabousi !

   Coume ! de iéu vous amourouso ?
   De ma vidasso encaro urouso
Anés pas vous jouga, Mirèio, au noum de Diéu !
   Me fagués pas crèire de causo
   Qu’, aqui dedins uno fe ’nclauso,
   De ma mort sarien pièi l’encauso !
Mirèio, d’aquéu biais vous trufés plus de iéu !

[ 78 ]
   — Que Diéu jamai m’emparadise,
   Se i’a messorgo en ce que dise !
Vai, de crèire que t’ame acò fai pas mouri,
   Vincèn !… Mai se, pèr marridesso,
   Noun vos de iéu pèr ta mestresso,
   Sara iéu, de malo tristesso ;
Sara iéu qu’à ti pèd me veiras coumbouri !

   — Oh ! digués plus de causo ansinto !
   De iéu à vous i’a ’n laberinto,
L’enfant de Mèste Ambroi faguè ’n bretounejant.
   Vous, sias dóu Mas di Falabrego
   La rèino davans quau tout plego…
   Iéu, banastie de Valabrego,
Sieu qu’un gandard, Mirèio, un trevaire de champ !

   — Eh ! que m’enchau que moun fringaire
   Siegue un baroun o ’n panieraire,
Mai que m’agrade à iéu ! ie respoundeguè lèu
   E touto en fio coume uno liandro.
   Mai se noun vos que la malandro
   Fure moun sang, dins ti peiandro
Perqué dounc, o Vincèn, m’aparèisses tant bèu ?

   Davans la vierge raubativo,
   Éu reste mè, coume di nivo
Quand toumbo pau-à-pau un aucèu pivela.
   — Sies dounc masco, pièi faguè proumte,
   Pèr que ta visto ansin me doumte,
   Pèr que ta voues au su me mounte,
E me rènde foulas coume un ome enchuscla ?

[ 80 ]
   Lou veses pas que ta brassado
   A mes lou fio dins mi pensado ?
Car, tè ! se vos lou saupre, à l’agrat que de iéu,
   Paure pourtaire de bourrèio,
   Vogues faire que ta risèio,
   T’ame peréu, t’ame, Mirèio !
T’ame de tant d’amour que te devouririéu !

   T’ame, que se disien ti labro :
   Vole la Cabro d’or, la cabro
Que degun de mourtau ni la pais ni la mous,
   Que sout lou ro de Baus-Maniero,
   Lipo la moufo roucassiero, —
   O me perdréu dins li peiriero,
O me veiriés tourna la cabro dóu péu rous !

   T’ame, o chatouno encantarello,
   Que se disiés : Vole uno estello ;
I’a ni travès de mar, ni bos, ni gaudre foui,
   I’a ni bourrèu, ni fio, ni ferre
   Que m’aplantèsse ! Au bout di serre,
   Toucant lou cèu, l’anariéu querre,
E Dimenche l’auriés, pendoulado à toun coui.

   Mai, o bellasso ! au mai t’aluque,
   Au mai, pecaire ! m’emberluque !…
Veguère uno figuiero, un cop, dins moun camin
   Arrapado à la roco nuso
   Contro la baumo de Vaucluso :
   Maigro, pecaire ! i lagramuso
Ie dounarié mai d’oumbro un clot de jaussemin !

[ 82 ]
   Un cop pèr an vers si racino
   Vèn flouqueja l’oundo vesino ;
E l’aubret secarous, à l’aboundouso font,
   Que mounto à-n-éu pèr que s’abéure,
   Tant que n’en vòu, se bouto à béure…
   D’acò tout l’an n’a proun pèr viéure.
Coume à l’anèu la pèiro, à iéu acò respond ;

   Que siéu, Mirèio, la figuiero,
   E tu, la font e la fresquiero
E basto, à iéu pauret ! basto, uno fes de l’an,
   Que pousquèsse, à geinoun coume aro,
   Me souleia i rai de ta caro !
   E subretout de poudé ’ncaro
Te floureja li det d’un poutoun tremoulant !

   Mirèio, d’amour tresananto,
   L’escoutavo… Mai éu l’aganto,
Éu l’aganto esperdu ; contro soun pitre fori
   L’adus esperdudo… — Mirèio !
   Subran coume eiçò dins la lèio
   S’entendeguè ’no voues de vièio,
Li magnan, à miejour, manjaran rèn, alor ?

   Dedins un pin, en grando fogo,
   Un vòu de passeroun que jogo,
Emplisson, i’a de fes, d’un chamatan galoi
   La vesprado que s’enfresquèiro ;
   Mai d’un glenaire que li guèiro
   Se tout-d’un-cop toumbo la pèiro,
De tout caire, esfraia, tabouscon dins lou boi.

[ 84 ]
   Desmemouria de l’escaufèstre,
   Ansin fugis pèr lou campèstre
Lou parèu amourous. Elo, devers lou mas,
   Sènso muta, part à la lèsto,
   Emé sa fueio sus la tèsto…
   Éu, planta coume un sounjo-fèsto,
L’arregardo landa peralin dins l’ermas.