Żebraczka z pod kościoła Świętego Sulpicjusza/Tom III/VI

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Xavier de Montépin
Tytuł	Żebraczka z pod kościoła Świętego Sulpicjusza
Wydawca	Władysław Izdebski
Data wydania	1898
Druk	Tow. Komand. St. J. Zaleski & Co.
Miejsce wyd.	Warszawa
Tłumacz	Władysław Izdebski
Tytuł oryginalny	La mendiante de Saint-Sulpice
Źródło	Skany na Wikisource
Inne	Cała powieść Download as:
Indeks stron

[ 34 ]

VI.

 Wyjaśnię ci to — odrzekł ksiądz Raul — ale przedewszystkiem uspokój się, zaklinam!...
 — Ja mam się uspokoić? — wołała biedna kobieta w oszołomieniu — uspokoić się... czy podobna, skoro mnie pan pytasz o tego nędznika Duplata?...
 — A jednak trzeba!
 Joanna usiłowała pohamować rozdrażnienie. Ściągnięte groźnie jej rysy twarzy, zwolna się rozpogodziły.
 — Otóż więc — rzekła po chwili milczenia — jestem spokojną, gotową wszystko usłyszeć!... Mów więc jedyny opiekunie!... mów!... na imię nieba!
 — Serwacy Duplat mieszkał w tymże samym domu, gdzie ty zamieszkiwałaś — zaczął ksiądz d’Areynes.
 — On? — zawołała z okrzykiem zdziwienia.
 — Niewiedziałaś o tem?
 — Niewiedziałam.
 — Będąc ukrytym w przyległym gabinecie, widziałem przez szybę we drzwiach, jak Duplat wszedł do pokoju, przedzierając się przez płomienie, ogarniające już ściany — mówił ksiądz Raul. — Wszedłszy, pochylił się nad kołyską, pochwycił ją i uniósł, spiesznie uciekając.
[ 35 ] Joanna drżąc z przerażenia, wzniosła w górę ręce.
 — On! — wyjąknęła. Więc to on ukradł me dzieci, moje małe dwie córeczki?... Jego to więc widziałeś ojcze d’Areynes, popełniającego te zbrodnię?
 — Tak, to był on!
 — Jestżeś pan tego pewien?
 — Niezachwianie!
 — Znasz więc tego nędznika?
 — Znam go dobrze, ponieważ pewnego dnia wyrwałem mu z ręki rewolwer jakim we mnie wymierzył!
 Biedna matka, której myśli jak gdyby mięszać się poczynały, przyłożyła rękę do czoła.
 — Co jednak uczynił z mojemi dziećmi? — zapytała. — Porywając je, musiał mieć jakiś cel wytknięty. Gdzie je zaniósł?... W jakie oddał je ręce?... Ponieważ widziałeś go panie popełniającym tę ohydną kradzież, a przysiągłeś umierającemu mojemu mężowi czuwać nademną i nad mającym się narodzić moim dziecięciem, powinieneś był iść za tym człowiekiem..
 — Należało mi przedewszystkiem ciebie ocalić — odparł ksiądz Raul.
 — Lecz po uratowaniu mnie, poszukiwałeś zapewne?
 — Zraniony śmiertelnie kulą w piersi, a tym sposobem przykuty do łóżka na czas długi, nie mogłem tego uczynić, lecz Rajmund Schloss śledził, poszukiwał...
 — I cóż?
 — Nic nie mógł odkryć, żadnej wskazówki, najmniejszego śladu...
 — Nic?... wielki Boże!... Lecz on... ten złodziej... ten zbrodniarz Duplat... co się z nim stało? Czyliż nie można było się dowiedzieć?
 — Serwacy Duplat umarł.
 — Umarł?!
 — Tak, został rozstrzelany.
 — Joanna wybuchnęła łkaniem.
 — A zatem i moje dzieci zginęły! — wołała z rozpacza. — Zginęły na zawsze moje biedne córki! Ach! czemuż ja z niemi nie zginęłam razem!... Dla czego nie pozostawiono mnie obłąkana?... Dla czego ten doktor powrócił mi rozum, jeżeli ów rozum miał mi posłużyć tylko do pojęcia [ 36 ]całego ogromu mych nieszczęść. W obłąkaniu byłam szczęśliwa, o niczem nie myślałam, nic sobie nie przypominałam, żałowałam niczego. Pierwszy odbłysk światła w moim zamglonym umyśle, była nadzieja i otóż ta nadzieja zagasła. Wszystko w około mnie rozsypuje się w ruinę.... Upadam pod nadmiarem niedoli!.. Moje córki zginęły.... umarły!... Ach! wierzyć przestaję w miłosierdzie Boże... w Bożą sprawiedliwość!...
 — Joanno! nie bluźnij! — zawołał surowo ksiądz Raul. — Nie! Bóg nie jest bezlitośnym... Bóg jest sprawiedliwym!... Jeżeli zsyła nam zgryzoty, to dla wypróbowania nas i umocnienia! Bóg dotknął cię boleśnie. Lecz zamiast buntować się i burzyć przeciw jego karzącej dłoni, błogosław raczej tę rękę!... Módl się, błagaj o litość i miłosierdzie, a ja te wierzę niezachwianie, że Stwórca, zesławszy ci uzdrowienie powróci wraz z nim spokój i ześle ci szczęście jakie sądzisz, że na zawsze dla ciebie straconem zostało!
 — Ach! ja cierpię tyle, że niemam siły się modlić!
 — Módl się, pomimo wszystko, a powróci siła!
 — Co zemna się stanie, osamotnioną, zrozpaczoną? wołała ze łkaniem.
 — Rachuj na moją pomoc. Nie opuszczę ciebie. Rajmund Schloss wobec nieprzełamanych przeszkód, jakie spotykał bezustannie, musiał zaprzestać poszukiwań. Rozpocznie je teraz na nowo, a mimo upłynionych lat siedemnastu, może przyjdziemy do celu. Nie rozpaczaj więc, nie trać nadziei i mów sobie, że masz we mnie i zawsze miałaś nietylko opiekuna, ale oddanego sobie z całem poświęceniem przyjaciela!
 Joanna wzruszona do głębi, ucałowała rękę byłego wikarego.
 — Od jak dawna przyjechałaś do Paryża? pytał ją dalej.
 — Przybyłam przed kilkoma godzinami.
 — Może potrzebujesz pieniędzy?
 — Na teraz, nie!
 — Utworzono bowiem dla mnie składkę w Przytułku przed moim wyjazdem.
 — Cóż myślisz z sobą uczynić?
 — Chcę szukać pracy, któraby mi pozwoliła żyć i rozpocząć poszukiwania mych dzieci.
[ 37 ] — Do jakiejż pracy jesteś uzdolnioną?
 — Do szycia. Byłam kiedyś dobrą robotnicą i nawet wyszedłszy za mąż tem się zajmowałam.
 — Lecz mogłaś utracić wprawę do tej roboty przez lat siedemnaście.
 — To prawda! — odpowiedziała smutno opuszczając głowę. — Moje palce nie posiadają już dawnej giętkości.
 — A obok tego szycie daje tak mały zarobek — dodał ksiądz Raul. — Jeżeli zechcesz, ja ci wynajdę zatrudnienie, które jakkolwiek przynosi skromne dochody, wystarczą ci one wszelako na pierwsze potrzeby życia.
 — Ach! szanowny mój opiekunie — zawołała Joanna z uczuciem żywej wdzięczności, w kimże mogłabym pokładać więcej zaufania?
 — Otóż więc co ci chcę przedstawić, moje dziecko — zaczął ksiądz poważnie. — Przy kościele świętego Sulpicyusza, w którym często miewam kazania, a którego proboszcz jest moim przyjacielem, mógłbym ci wyrobić pozwolenie na sprzedaż w pobliżu głównych drzwi wejścia, różnych przedmiotów do nabożeństwa jak książek, świętych obrazków, medalików, różańców i tym podobnie. Zbyt byłby łatwym, klijentela zapewnioną, a twoje zyski, mimo że skromne, przyniosłyby ci więcej niźli ślęczenie nad szyciem po całych dniach w samotności i bolesnem rozmyślaniu.
 Do kościoła świętego Sulpicyusza przybywają przeważnie bogate rodziny z przedmieścia Saint-Germain, a do zysków, wynikających ze sprzedaży tych drobnych przedmiotów ofiarowanych przez ciebie wiernym przy ich wejściu i wyjściu z kościoła, dołączyłbym drobne dary pieniężne przez nich dla ciebie przeznaczone.
 Joanna pochyliła głowę w milczeniu.
 — Ależ szanowny opiekunie — odpowiedziała po chwili — przyjąć te dary, byłoby tyle co zebrać?
 — Nie, moje dziecko, ponieważ o nie prosić nie będziesz. Nic nie będzie dla ciebie upokarzającego w owych objawach miłosierdzia. Jesteś ubogą, osieroconą, cóż zatem bardziej naturalnego i prostszego, jak żeby bogaci przyszli tobie z pomocą? Wszystko to jedno w jaki sposób objawi się ta pomoc z ich strony, pod formą daru, lub jałmużny, osobista twoja godność nie będzie zranioną, upewniam. Ja [ 38 ]będę czuwał po nad tem. Zresztą, to co ci teraz przedstawiam, nie będzie jedynem źródłem twojego utrzymania. Zarekomenduję cię pewnemu właścicielowi sklepu, fabrykującemu specyalnie ubiory i ozdoby kościelne, jak ornaty, alby, komże, stuły i tem podobnie. Powierzy on tobie łatwe, drobne roboty co przyniesie ci także zysk pewien i ułatwi możność wyżywienia się. Przyjmujesz zatem?
 — Przyjmuje — wyszepnęła Joanna — i niemam słów na wyrażenie mojej wdzięczności.
 — Nie mów mi o wdzięczności! Spełniam tylko przyrzeczenie dane umierającemu. Zajmę się tem wszystkiem niezwłocznie. Niezadługo obejmiesz miejsce, o jakiem ci mówiłem i będziesz miała dostarczoną sobie robotę, Rajmund zaś wyszuka dla ciebie małego mieszkania w pobliżu kościoła świętego Sulpicyusza, jakie sobie urządzisz według upodobania. Zaprowadzi cię następnie do pewnego sklepu, gdzie sobie wybierzesz przedmioty, potrzebne do sprzedaży, w zakątku przy głównych drzwiach kościoła. Ma się rozumieć, że ja zaspokoję koszta zakupienia tych przedmiotów, jak również i koszta komornego zaspakajać będę do chwili, której nie będziesz potrzebowała pomocy z mej strony.
 Łzy wdzięczności popłynęły strumieniem z oczu nieszczęśliwej, wzruszone do głębi duszy tem prawdziwie chrześcijańskiem miłosierdziem.
 — Och jakże jesteś dobrym, mój opiekunie! — szeptala przerywanym głosem jak jesteś dobrym! — Czem ja odwdzięczyć się będę wstanie?...
 — Joanno! proszę powtórnie, żadnej wdzięczności. Spełniam jedynie mój obowiązek, a spełniam go z rozkoszą. Twój mąż poległ jak bohater, jak święty, walcząc w obronie ojczyzny. Złożyłem mu przysięgę, jaką teraz wypełniam, ot! wszystko! On widzi tam z wysoka jak jestem szczęśliwym, mogąc ten dług spłacić!... Nietrać nadziei biedna kobieto. Bóg, który mi pozwala wypełnić to święte zobowiązanie, wskaże mi może środki do odnalezienia twych dzieci!
 — Paweł!... mój ukochany Paweł! — jąkała ze łkaniem Joanna — on to czuwa widocznie nademną i zesłał mi w mojej niedoli, tak zacnego jak pan, księże d’Areynes, człowie[ 39 ]ka! Ach! kiedyż ja będę mogła pomodlić się na grobie mojego biednego męża?
  — Będziesz to mogła jutro uczynić — odparł ksiądz Raul. — Zaprowadzę cię na cmentarz w Wersalu, razem tam modlić się będziemy za zmarłego!
 W chwili, gdy to mówił, służąca Pelagja ukazała się we drzwiach gabinetu, z listem przyniesionym przez posłańca.
 — Zaczekaj Pelagjo — mówił ksiądz, rozpieczętowując kopertę z pośpiechem — wydam ci niektóre polecenia.
 I czytał list świeżo otrzymany.
 Na ćwiartce papieru były nakreślone te słowa:

Mój zacny ukochany kuzynie!

 Nasz notaryusz przy będzie dziś wieczorem o dziewiątej godzinie, do pałacu przy ulicy Vaugirard, dla złożenia sprawozdania z missyi powierzonej sobie przez nas oboje.

 Oczekiwać cię będę, ażebyś poznał wraz zemną szczegóły rozpoczętego śledztwa w sprawie tak dla mnie bolesnej“.

 Twoja kochająca cię szczerze kuzynka

Henryka Rollin.

 P. S. Twoja siostrzenica Marja-Blanka prosi o załączenie od niej uściśnień.

 Na czole księdza d’Areynes podczas czytania listu zarysowała się głęboka bruzda, co bywało zwykle u niego oznaką żywego jakiegoś strapienia.
 Wsunął list Henryki w kopertę, schował go do stolika, a zwróciwszy się do służącej:
 — Pelagjo — rzekł — podasz nam obiad o szóstej. Przygotuj jedno nakrycie więcej i pościel łóżko w gabinecie przyległym do twego pokoju.
 A wskazując na Joannę.
 — Pani Rivat — dodał — mieszkać tam będzie, aż [ 40 ]do nowego mego rozporządzenia i będzie obiadowała wraz z nami.
 — Biegnę, natychmiast-odpowiedziała służąca.
 — Może zechcesz pójść z Pelagją Joanno, obejrzeć swój pokój? — mówił, zwracając się do przybyłej.
 Biedna matka, pochwyciwszy rękę księdza d’Areynes, okrywała ją pocałunkami, poczem pośpieszyła za Pelagją.
 Po jej odejściu, oba z Rajmundem Schloss rozpoczęli porządkowanie korespondencyi przerwane chwilowo. Ksiądz Raul pełnił te robotę pogrążony w głębokiej zadumie. Myśl jego zwracała się bezustannie do treści świeżo odebranego listu.

---