P. 151a
Ex eo…nascitur plusquamperfectum, si inueterauerit1 res a nobis perfecta.
Sciendum tamen, quod Romani praeterito perfecto .. in re modo completa2 utuntur… Sed sicut apud illos [scil. Graecos] infinitum tempus2a adiectione τοῦ ‘ἄρτι’ aduerbii τὸν παρακείμενον, id est adiacens tempus3, τοῦ[1] δὲ ‘πάλαι’ τὸν ὑπερσυντελικόν, id est plusquamperfectum, significat, sic apud nos hoc, id est praeteritum perfectum, potest et modo et multo ante intellegi perfectum4… …si uelimus explanandae quantitatis causa temporis5 addere, ante quot dies uel annos,
P. 151b
nec licet illi[2] ‘modo’ uel ‘nuper’ aduerbia adiungere1, praeteritum uero perfectum ad manifestandam significationem2 eget uel ‘modo3’ uel ‘pridem4’ aduerbiis.
Futurum ex praesenti nascitur, quippe cum praesens medium sit5 praeteriti imperfecti et futuri. …nam futuro quoque tempori cognatio est cum praeterito perfecto quantum ad infinitatem temporis6, hoc est ad ἀόριστον. Idque ex participiis maxime est conicere7, quae cum in praeterito tempore non finiunt spatium temporis praeteriti, breue sit an longum…similiter in futuro…
P. 152a
Sed quia ad praesens quoque ei est cognatio1, fit etiam a praesenti futurum, ut ‘amans amandus’…
…‘patruus amitta2,’ ‘auunculus matertera’… Propria enim nomina non sunt naturaliter mobilia3, sed ex sese nascuntur… …carent significatione definita4…
P. 151a
1: maṡenaigidir 2: statim factum ⁊ iarnaḟorbo 2a: .i. multo ante 3: .i. isí ind aimser écríchdae asṁbiur ḟrit 4: .i. ciall praeteriti plusquamperfecti ansom[3] hisuidiu · · 5: .i. do thaidbse inna méite nammá
P. 151b
1: .i. aris lán chiál inolḟoirbthiu chene 2: .i. im fochróib bá chían 3: .i. ó modo 4: .i. hua pridem 5: atá etarro immedón 6: .i. écrichdai an díis 7: isfollus dún file choibnius etir sechmadachte ⁊ todochaide ex participiis
P. 152a
1: .i. aris eter sechmadachte ⁊ todochaide atá 2: .i. aile máthair [in marg.] isidorus[4] amitta soror patris quasi altera mater 3: .i. comṡreithsón cen fodail ceniuil 4: érchintiu
P. 151a
2. done and after its completion. 3. i.e. this is the indefinite time which I mention to thee. 4. i.e. the sense of a preteritum plusquam perfectum, is there in this. 5. i.e. to display the quantity only.
P. 151b
1. i.e. for it is a full sense in the pluperfect without it. 2. i.e. whether at hand or afar. 3. i.e. (has need) of modo[5]. 4. i.e. of pridem[5]. 5. i.e. it is between them amidst. 6. i.e. indefinite are the two of them. 7. it is manifest to us from the participles that there is an affinity between the past and the future.
P. 152a
1. i.e. for it stands between the past and the future. 2. i.e. a second mother. 3. i.e. this (is) a construction without distinction of gender.
