Chartres, 21 Mayo 1908.
A Sioro Louis Couturat, doktoro en literaturo, e c.
Kara Sioro,
Me havas honoro sendar a vu, pregante konocigar ol en la proxima numero di Progreso, mea publika adhero a la reformi propozita da la Delegitaro, reformi a qui la Esperantisti senpartia e bonfida aspiras de multa yari.
Ultre la ecelanta plubonigi enduktita en la Gramatiko, quale : la pluralo di substantivi per -i, la supreso di la neutila akuzativo, la chanjo di la personal e posedala pronomi (qui esas nekompleta en EP., nam on ne povas tradukar li en la 3-esma persono plurala), e la regulizo di l’ afixi, me konstatas kun plezuro granda richeso di vortaro, quan EP. nultempe atingis.
EP. efektive ne restis fidela a la principo di maxima internacioneso, qua devis guidar ol; ol falis en la trouzo di la apriori formaco di nuva vorti malpreciza, quo efektigis nur neutila fatigo di memoro, e quo tendencis kontre la skopo ipsa di linguo artificala.
Ga trouzo konstitucis efektive, ne, quale uli kredis, o volis kredigar, un ek la bela flanki di Esperanto, sed un ek sa grava difekti. Ne sole on lasis tale eskapar komoda okaziono uzar vorti konocata, sed anke on falis en la difekto di la sintezala lingui, qui impozas a la lektanto longa peno di rezono por analizar la senco di un vorto, vice trovar ca senco ja analizita en la frazo. Por la klareso on devas absolute evitar kondensar tale la pensi en logogrifi.
Pri la nuna eventi en la esperantista mondo, permisez ad me expresar (certa, ke me esas hike interpretanto di omna Esperantisti, qui savas judikar la fakti senpartie e kun bona fido), mea tuta indigno pri la personala ataki (anonima e ne anonima), profunde insultema e difamema, quin facas sen ceso de kelka monati ula fanatiki di la Fundamento. Kad importas a ni konocar la autori di la reformi? La verkon ya oportas diskutar e judikar, e ne la homi; con nula Fundamentisto volis facar til nun, pro ke il ne audacis, pro ke il timis vidar ruinijar e pulverijar sa idolo, quan il adoras tante fervore!
La « fideli » sentas do su tro malsolida sur la linguistikal domeno, se li penas erorigar la publika opiniono per moyeni tam infantala, e distraktar ol per malnobla diskuti malmulte interesanta por Esperantistaro, qui fine divenas simple malaminda ye l’ okuli di la honesti.
Yen, Sioro, quon pensas la senpartia Esperantisti, sed quon multi ne audacas expresar, pro timo di l’ anatemi e di l’ exkomuniki per qui la pontifiki di la Fundamento minacas li!
Pri la nuna organizeso di l’ Esperantistaro, me opinionas, ke nur
