pasangil dili makulang, mahimo nga bantayan ta sila . . . Unsa
may bungang mapupo sa pagpahigawad nianang mga batan-on
nga mahimong mahiubus unya, nga unta ang ilang gipangayo
ginasugo man usab sa mga gimbut-ang harianon?
Si P. Irene, si don Custodio ug si P. Fernandez nagyangoyango timaan sa ilang pag-uyon.
— Apan ang mga “indio” kinahanglan dili maantigo sa kinatsila, nasayud ka? — misinggit si P. Camorra; — kinahanglan dili maantigo kay unya mangahas na sila sa pakiglantugi kanato, ug ang mga “indio” kinahanglan dili makiglatugi kon dili mosugot ug mobayad lamang sa mga balayranan . . . kinahanglan dili sila mag-apil-apil sa pagtukib sa gisulti sa mga balaod ni sa mga basahon, labihan sila kamaukit-ukiton ug ka burokinto! Inigpakamao unya nila sa Kinatsila, mangahimo dayon silang mga kaaway ni Bathala ug sa Espanya . . . kon dili ikaw motuo ning akong gisulti, basaha la mang ang “Tandang Basio Macunat;” kana hinoon maoy matuod nga basahon! Nag-asoy ug mga kamatuoran nga sama niini ang gidagkuon!
Ug gipakita ang iyang duroha ka kinumo.
Si P. Sibyla mihikap sa iyang korona timaan sa kalagot. — Usa lamang ka pulong! — miingon siya sa tingog nga maayom-ayumon sa taliwala sa iyang kalagot; — niining pangayo sa mga tinon-an nahiapil, dili lamang kay ang pagtudlo da sa Kinatsila, kon dili usab ang usa ka dumog nga tinago sa mga tinon-an ug sa “Universidad de Santo Tomas”; kon ang mga tinonan makakab-ut sa ilang tuyo, ang among maayong ngalan mahinudnod sa yuta, moingon unya sila nga kami gibuntog nila ug maniyagit sa kalipay, ug kon kana mahitabo na, ang “fuerza moral,” ang tanan mahanaw! Inigkaguba sa unang ali sa tubig, kinsa man unyay takus makapugong nianang mga batan-on? Ug sa among pagkapukan kamo usab mataban gayud sa walay duhaduha! Human kanamo, ang kagamhanan.
— Bilanggotanan, kana hinuon maoy dili mahitabo! — mi singgit si P. Camorra; — Tan-awon ta una kinsay labing makusog nga mosumbag!
Dinhi misulti si P. Fernandez nga, samtang naglantugi pa ang iyang mga kaalirong, igo lamang mipahiyum. Ang tanan namati kay nasayud man sila nga kadtong paria mahait ug salabutan.
