Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Czeczwa

by Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski

[ 782 ]Czeczwa, także Czeczawą lub Czaczawą zwany, znaczny potok górski, wypływa w obr. gm. Suchodoła w pow. dolińskim, z płc.-wsch. stoku wyniosłego pasma gór karpackiego (Beskidu lesistego), zwanego Arszycą (także Arszyce, Arszyszcze). Pasmo to ciągnie się od ujścia potoku Mołodego do Łomnicy (717 m.) ku płc. zach., oddzielając źródłowiska Ilemki i Czeczwy od źródłowisk i doliny Mszany, dopływu Mołodego. Długość tego pasma czyni 15 kil. Nazwa jego jest rumuńska, pozostała po dawnych Dakach, którzy tę okolicę niegdyś zamieszkiwali. Znaczenie jej pochodzi od wyrazu archita „słońce“ lub góry słoneczne (osmolone). Nadmienić wypada, że podobną nazwę „Arszyca“ noszą góry bukowińskie, obfitujące w rudy żelazne. Od str. płd.-zach. spada to pasmo stromo ku dolinie potoku Mszany; od str. zaś płc.-wsch. stok jest łagodniejszy i nieco upłazisty, pokryty odwiecznym lasem. Szczyty jego są nagie, skaliste, pokryte skąpą roślinnością. Do wzniosłych czubałków tego pasma należą: Gorgan ilemski (1,589 m.), Arszyca (1,569 m.), Meczylek (1,542 m.), Neryedów (1,557 m.), Mały (1,516 m.). Pasmo to służy za linią graniczną między gminami Perehińskiem z jednej, a Suchodołem, Ilemnią i Lolinem z drugiej strony. Z parowów u płnc.-wsch. podnóża jego, w rozmaity i nader dziki sposób wyżłobionych, tryszczą różne źródliska, które spływając razem, tworzą Czeczwę, a ta przyjąwszy od praw. brz. Męciwkę (662 m.), zwraca się na północ wązką górską doliną, zwartą obustronnie znacznemi lesistemi wyniosłościami, jak od zachodu Siwakową (861 m.), Czarną horą (866 m.) i Czarnym wierchem (892 m.), nad Suchodołem, a od wsch. grzbietem Górnym wierchem, którego czubałki zwą się Podkamieniste (957 m.), Wierzchny (983 m.) [ 783 ]i Ostry Wierch (881 m.). Od ujścia p. Meleciński doń (z pr. brz.) dolina Czeczwy (w obr. gm. Łuh) nagle rozszerza się na obszerne błonia; tutaj też od zach. przypierają tak doń, jak do uchodzącej tutaj Ilemki z lew. brz. znaczne lesiste wzgórza, jak Czerteż (784 m.), Żłób (676 m.), a od wsch. Żerużny (813 m.), Łuhy (823 m.) i wzgórza opadające zwolna ku płc. z czubałkami „Na kamienicznem“ (521 m.), „Na ponikłem“ (584 m.) i „Na kiczerce“ (520 m.), tuż pod Spasem, gdzie po raz ostatni zbliżają się od wschodu tak zwane Pohary spaskie do samego brzegu Czeczwy, aby umaczawszy swe stopy w niej, oddalić się i roztworzyć jej dolinę; podczas gdy od zachodu przypierają doń wzgórza aż po Strutyn wyżny, gdzie Czeczwa zwraca się na płc.-wsch., płynąc szeroką doliną przez gminy Strutyn niżny, Rożniatów, Swaryczów, gdzie od pr. brz. przybiera znaczny dopływ Dubę. Tutaj dolina Czeczwy łączy się z doliną Łomnicy w jednę wielką, dobrze nawodnioną dolinę, w której legły gminy Tużyłów i Dołhe. W obrębie Dołhego wpada Czeczwa do Łomnicy z lew. brz. W dolnym swym biegu Czeczwa, począwszy już od Strutyna niźniego, rozgałęzia się na odnogi; wybitniejszą odnogę tworzy na przestrzeni od Swaryczowa aż po gm. Dołhe. Odnoga ta obejmuje gminę Broszniów i Hołyń, czyli przestrzeń 7 kil. w długości. W obrębie gm. Strutyna wyźniego, po lewym brz. Czeczwy, przy drodze niegdyś salinarnej z Doliny do Strutyna wiodącej, leży rozległe torfowisko, którego jedna część przypada w obręb gminy Doliny. (Ob. Spraw. kom. fiz. Tom 7, str. 90–98). Rzeka Czeczwa ma wody bystre i od Spasa jest spławną. Z licznych potoków i strumieni, wpadających do Czeczwy, uwagi godniejsze z pr. brzegu są: Męciwka, Lipowicki p., Melecinka, Syhły, Duba; z lewego brz.: Suchodół, Czarny, Ilemka, Maniawka i Dąbrowa. Długość biegu 56 kil. Ważniejsze wzniesienia: 910 m. (źródła); 662 m. (ujście Męciwki); 531 m. (leśniczówka w Suchodole); 493 m. (ujście Melecinki), 409 m. (ujście Maniawki); 345 m. (most pod gościniec prowadzący z Rożniatowa do Krechowic); 285 m. (ujście). Br. G.