Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Falkenwalde
[ 370 ]Falkenwalde (niem.), ob. Fafałdy.
Falkenwalde (niem.), wś włośc., pow. człuchowski, niedaleko pomorskiej granicy, pół mili odległa od miasta Czarnego (Hammerstein), w stronach oddawna zniemczonych, ponad małem jeziorem. Obszaru ziemi zawiera mórg 5651, budynk. 78, dom. mieszk. 32; katol. 14, ewang. 257. F. jest osadą starą, starszą przynajmniej niż pobliskie miasto Czarne, które do parafii falkenwaldzkiej oddawna należało. Nawet kiedy w r. 1345 miasto zostało ufundowane w Czarnem, kościół tutejszy pozostał jak przedtem parafialnym. W przywileju wspomnianego miasta Czarnego, danego przez mistrza w. krzyżackiego, Konrada von Jungingen, tegoż r. 1345, czytamy: Wir wollen das der [ 371 ]Pfarher daselbst (w Czarnem) sal behalden nu und ewiclichen die Pfarr Kirche in dem Dorfe Valkenwalde genannt mit Acker, Tetzem und mit allen genisen, also als von aldir zcu derselben Kirchen gehoret und dieselbe Kirche zu Valkenwalde sal sin die rechte Kirch Pfarre; die Kirche in der Stat sal sin als eine filia und die sal der Pfarrer beyde besorgen und verwisen als sichs gebort. Pierwszy znany w streszczeniu przywilej dla wsi F., pochodzący z r. 1363, wydał Hennik von Thaba komtur człochowski, jak się zdaje na prawie chełmińskiem. Kościół w F. był patronatu królewskiego (który go przez całe polskie rządy dla katolików utrzymał); tytuł nosił św. Mikołaja. W XVII w. budowany z drzewa, w głównym ołtarzu umieszczony był obraz P. Jezusa na krzyżu, po bokach Matka B. Bolesna i św. Jan. Proboszcz posiadał 4 włóki roli; dziesięcin pobierał po 2 korce żyta od włóki. Na potrzeby kościoła płaciło zdawna miasto Czarne jako do swojej parafii 3 zł. i 4 funty wosku. Oprócz tego przeznaczone były 2 morgi roli i 2 łąki (patrz wizytacyą Trebnica). R. 1617 arcybiskup Gębicki przyłączył kościół tutejszy jako filialny do Czarnego (największa część niemieckich mieszkańców przeszła była bowiem na luterską reformacyą). W XVII i XVIII w. przyjeżdżał zwykle dziekan crarnieński z nabożeństwem co drugą niedzielę. Za czasów pruskich mniej było starania o ten kościół. R. 1824 zgorzał drewniany kościołek, poczem go więcej nie odbudowano. Władza biskupia z konieczności rozwiązała w r. 1836 dotychczasową gminę kościelną w F. i przyłączyła ją do parafii w Czarnem. W miejscu znajduje się szkoła luterska; poczta Czarne. Kś. F.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|