Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Dukora
[ 212 ]Dukora, małe miasteczko (842 mk.), wieś i piękne dobra w powiecie ihumeńskim, w gminie dukorskiej, w 2 okręgu policyjnym śmiłowieckim, w 3 okręgu sądowym, 2 okręgu wojskowym puchowieckim, nad rzeką Świsłoczą, o w. 40 od Mińska i o 35 wiorst od Ihumenia położone. Niegdyś Dukora należała do Sapiehów, następnie do Zawiszów, a później do Ogińskich i zwała się Dukary, zapewne z łacińska, od słowa „dux“ książę; było to więc miejsce do kniaziów należące. D. jeszcze na początku XVIII stulecia stanowiła część dóbr śmiłowieckich a raczej wraz ze Śmiłowiczami i Gołockiem stanowiła tak zwane hrabstwo baksztańskie (nazwa Bakszt po rozpadnięciu się tych dóbr zaginęła i przechowuje się tylko w dokumentach) i pod koniec tego wieku była administrowana przez Stanisława Moniuszkę, dziada późniejszego narodowego kompozytora. W zarządzie tym miał udział i Franciszek Osztorp, syn prostego zołnierza szwedzkiego, pozostałego w naszym kraju w czasie ostatnich wojen. Hetman Michał Ogiński, trwoniąc fortunę, potrzebował środków; więc wzmiankowani administratorowie, mając carte blanche na rządy, dostarczali mu pieniędzy i tym sposobem doszli do posiadania fortuny hetmana. W roku 1791 nastąpił podział dóbr odziedziczonych, przez wyciągnienie losów, z pomocą ks. misyonarza Sierzputowskiego. Moniuszko dostał schedę śmiłowiecką, Dukora zaś została przy Osztorpie. Ponieważ w Smiłowicach oddawna był piękny kościół, przeto Moniuszko, chcąc zrównoważyć warunki podziału, przeznaczył kilkadziesiąt tysięcy rubli na świątynię w Dukorze i wzniósł ją wspaniale. Od tego czasu ustanowiono tu osobną parafią dukorską. Jedyny syn Franciszka Osztorpa Leon, posiadając wielką fortunę, doszedł do znaczenia u szlachty i piastował urząd marszałka gubernialnego w ciągu lat 23, mianowicie: od 1823–1846 r. To co powiada Bobrowicz w Herbarzu Niesieckiego o Osztorpach (t. X str. 327–328) jest bajką; próżność nasza często fałszowała nobilitacye, a wydawnictwo Bobrowicza niejeden taki fakt podało w przypisach za prawdziwy. D. w czasie urzędowania Leona Osztorpa stała się miejscem zbiegowiska ludzi szlacheckiego typu; były to czasy okropnej reakcyi. Osztorp wiódł życie niemal królewskie; olbrzymi pałac zprzepychem zbudowany zawsze był pełen gości. Istniał tu cyrk ze skoczkami cudzoziemskiemi, była też wcale porządna orkiestra, co rozsławiło Dukorę; byłto litewski Romanów. Przepychu opisać niepodobna, lecz dola ludu wiejskiego była ciężką, a wpływ możnego dorobkowicza fatalny na spółobywateli. W dziejach Dukory wiele się znajdzie ciekawych materyałów, i piszący w innem miejscu skreślił je szerzej, tu zaś tylko w głównych zarysach rzuca wierne szkice dość tajemniczego i zdrożnego obrazu. W roku 1851 Osztorp w przejeździe z Mińska do Dukory utonął na rzece Swisłoczy, około wsi Piasków, bo lichy most runął, nie mogąc wytrzymać ciężaru wielkiej 6-konnej karety. Na nim ród wygasł całkiem, a Dukora od roku 1874 stała się własnością rodziny Hartingów. Pałac dukorski murowany, do dziś dnia jest jak był: mieści on w sobie wiele dzieł sztuki malarskiej, posiada [ 213 ]archiwum i bibliotekę w ilości kilku tysięcy tomów. Dużo tu jest dzieł pędzla Franciszka Smuglewicza, Jana Damela, Lampiego i innych, ale też wiele miernoty i rzeczy podrobionych. Dzisiejsze dodra dukorskie, będąc już tylko częścią pierwiastkowych, mają obszaru około 4500 morgów; ziemia dobra, łąki wyborne i obfite nad Świsłoczą. Gospodarstwo prowadzi się teraz porządne. Kościół dukorski został skasowany po roku 1864 i przerobiony na cerkiew, a parafia podzielona na trzy części i takowe dołączone do błońskiej, koroliszczewickiej i annopolskiej. W Dukorze jest zarząd gminny, szpital przy którym mieszka lekarz okręgowy, tudzież są dwie cerkwie parafialne. Gmina dukorska składa się z 16 wsi i liczy 2380 mieszk. mężczyzn. W Dukorze oddawna osiadłych kilkadziesiąt rodzin tatarskich trudni się wyrobem skór i rolnictwem; lud to wielce uczciwy, trzeźwy, pracowity i ceniący dawne przywileje. Czyt. Tyg. ill. z r. 1873 Nr. 306. Al. Jel.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|