Jump to content

Progreso/Unesma Yaro/Numero 10/Komparado

From Wikisource
UNESMA YARO
PROGRESO No10
Decembro 1908
Komparado
Linguala Questioni
183356UNESMA YARO
PROGRESO No10
Decembro 1908Komparado
Linguala Questioni

[ 578 ]

Komparado.

La komparo di la lasta numero semblis a nia amiki tante interesiva e konvinkiva, ke ni durigas ol sube. (Sequo di la sama texto).

ESPERANTO

Pastroj de fremda religio, devenintaj de la Sirianoj[1] el Palestino, zorgis mian edukadon. Saghaj kaj sanktaj estis tiuj chi pastroj. Ili instruis[2] al mi la longajn historiojn de Krono, kiu kreis la mondon, kaj de lia filo, kiu (oni diras) plenumis vojaghon al la tero. Iliaj temploj trifoje kiel cia estas altaj, o Euritmo, kaj similaj je arbaroj ; sed ili ne estas fortikaj ; ili disfalas ruinigitaj post kvin au sescent jaroj ; ili estas fantaziajhoj de barbaruloj[3], kiuj imagas, ke oni povas fari belajhon ekstere de la reguloj fiksataj de ci[4] por ciaj inspiratoj, o Racio. Sed tiuj temploj estis al me pla­chan­taj ; mi ne estis tiam lerninta cian dian arton ; en ili mi trovis Dion. En ili oni kan­ta­dis reli­giajn kan­ta­jhojn[5], kiujn mi ankorau memoras : « Saluton, stelo de l’maro…, Reghino de tiuj ghemantaj en nia larma valo » ; au plie : « Mistika Rozo, Turo ebura, Ora Domo, Matena Stelo ». Jen, Diino, kiam mi ekmemoras tiujn chi kantojn, mia koro fandighas, mi ighas preskau mal­kon­fe­santo[6]. Pardonu al mi tiun chi ridin­da­jhon : ci ne povas imagi la charmon, kiun tiuj barbaraj magiistoj enigis en tiujn versojn, kaj kiom kostas al mi sekvi la Prudenton[7] tute nudan.

IDO

Sacerdoti[8] di stranjera religyo, veninta de la Siriani de Palestino, zorge edukis me. Ta sacerdoti esis saja e santa. Li docis a me la longa rakonti pri Kronos qua kreis la mondo, e pri sa filyo, qua (on dicas) facis voyajo sur la tero. Lia templi esas triople[9] plu alta kam la tua, ho Euritmia, e simila a foresti ; sed li ne esas solida ; oli ruinijas pos kin o siscent yari ; oli esas fantazii di barbari, qui kredas, ke on povas facar ulo bela exter la reguli, quin tu fixigis por tua inspirati, ho Raciono. Sed ta templi plezis a me ; me ne ja studyis tua deala arti. En oli me trovis Deo. On kantis en li himni quin me ankore memoras : « Saluto, stelo di l’maro, rejino di ti qui jemas en ica valo di larmi » ; od ankore : « Rozo mistika, Turo ivora, Domo ora, Stelo di l’mateno… » Yen, deino, kande me memoras ta kanti, mea kordyo fuzesas, me divenas preske apostata. Pardonez a me ta ridindajo. Tu ne povas imaginar la charmo, quan ta barbara magiisti enklozis en ta versi, e quante kustas de me sequar la raciono tute nuda.

[ 579 ]

  1. Siriano esas Idajo : la sistemo di Esp. primitiva postulus Siro, Sirujo !
  2. Duopla senco di Esp. instrui : instruktar e docar.
  3. Barbaruloj, segun la vera tradiciono di Esp. : tamen la Maestro ipsa dicas nun barbaroj, per ecepto.
  4. Rimarkez en la tuta peco la malbeleso di ci, cia (vice tu, tua : la max internaciona de la personala pronomi !)
  5. Hike kantajhoj, pose kantoj : ajh esas do neutila. Rimarkez la perifrazo religia kanto vice himno.
  6. Malkonfesanto vice apostato : tute klara !
  7. Hike la raciono nomesas Prudento ; supre ol nomesis Racio. Ta ne­kon­se­quanto ne eventus, se Esp. primitiva esus adoptinta quik la justa vorto.
  8. Ni esas obligata adoptar la vorto sacerdoto por tradukar D. Priester, E. priest, F. prêtre, I. sacerdote, S. sacerdote. Ol semblas preferinda a la radiko prestr, quan on povus anke propozar, pro la derivaji : E. sacerdotal ; F. sacerdotal, sacerdoce.
  9. Triople, e ne trifoye (v. Gramatika Kompleta, § 95).