Ante kushar me, dum mi-horo me esis foliuminta la lasta kayeri di Progreso. Me esis ridetinta, lektante ulloke la rimarko, ke ab esas preferinda kam av, pro ke multi, precipue negri, ne povas pronuncar v : nam me savis tre bone, ke en omna amerikana rakonti pri negri on riprezentas li quale dicanta lib e lub vice angla live e love ; ma altralatere me audis multa negri en U.S.A. pronuncar tala vorti korekte, e me savis, ke la sono v existas en multa negrala (afrikana) lingui. Lor, subite, me vidis altru facar la rimarko, ke pro ke plura populi pronuncas plu facile ab kam av, on neplu devas hezitar por adoptar ‑ab por la kompozita tempi. E neplu ridetanta, ma reale ridanta me kushis me e dormeskis.
En sonjo me vidis quaze granda tribunalo internaciona. Sur splendida trono sidis mayestoze Sinioro Akademio, vestizita en belega robo di judikisto. Avan il staris multkolora trupo, evidente veninta de omna parti di la mondo. La judikisto demandis silenco e parolis :
« Me kunvokis vi, kara amiki, por audar via opinioni e konsili, segun la principo ke me ne volas decidar pri irga kozo sen audir omno quo povas dicesar por e kontre. Me ipsa opinionas, ke la vorto skribar esas tre bona e ja sat internacione konocita por adoptesar en nia linguo ; ma forsan ulu ek vi havas altra propozo, e me invitas vi diskutar la questiono, nam me deziras, se to esas posibla, plezar ad omni. Do parolez libere ! »
Don Ranudo de Colibrados paroleskis unesma. Malgre sa vesto poke konsumita e ne tro nuva, sa aparo esis vere aristokrata ed inspiris respekto. Il dicis :
« Sinioro judikisto, me apartenas a granda nobela antiqua familio kastiliana, e mea linguo parolesas da multa milioni tam en Europa kam en Amerika. Or en mea linguo la vorto hike diskutenda esas escribir, ma ni havas granda nefacileso pronuncar b ye la sama maniero kam exemple la franci o la angli ; ni dicas proxime eskrivir. Vu savas ke olim on facis jokacho kontre ni en latina pro ta pronunco di b : « Felices quibus bibere est vivere » [ 261 ](Felica ti por qui drinkar esas vivar) ; ma me nur volas asertar ke segun mea opiniono esus multe plu facila e bona abolisar ta sono nefacila di b e substitucar omnube v ».
Quik Onklo Sam kuris ad-avan, e kun granda gesti di brakii e manui, qui facis nebela kontrasto a la tranquila digneso di Don Ranudo, il krieskis :
« No, Masa Kademi, me protest, v ne es facil, b multe plu facil por le max mult, to es por la kolorizit hom. Vu dev esah senparti, Masa Kademi, e ne facah omno por la blank sol. Me ne pob pronuncah ta literach e me ne dezir lernah ol, eh !»
La judikisto levis su e dicis :
« Felice me havas simpla moyeno kontentigar la du honorinda parolanti ; me tute eskartas la litero e dicas skriar vice skribar.»
Lor yuna finlandano inklinesis profunde e dicis :
« Me grande admiras vua sajeso, Sinioro Judikisto, ed aprobas vua decido, tante plu volunte ke en mea patriala linguo ni havas nula b e konseque la forme provizore selektita ne tute plezis a me. Ma me kredas ke ni devas irar ultre. Mea linguo yuste reputesas un ek le max sonora e harmonioza, e la kauzo esas simple ke ni havas min granda nombro de konsonantala grupi kam la max multa altra lingui. Ni ne toleras tam barbara kombinuro kam skr en la komenco di vorti ; tale ek la sueda vorto skräddare ni facis simple räätäri. Ka to ne esas importanta simpligo ? La hungari certe sekondos mea propozo abolisar omna tala nefacila grupi. »
— « Bone. Vivez omna simpligi. Ni do dicos riar vice skriar vice skribar. »
Chinano ja facis plura provi por kaptar la okulo di la judikisto ; nun il sucesis e dicis :
« Certe ni devas omni gratudar pro la granda afableso e yusteso di Sinioro Akademio. Me vidis kun granda joyo ke sub sa manui la linguo proximijis a la nelongeso karakteriziva por le max bona inter la naturala lingui, nome la unsilaba est-aziana lingui. Ma vua linguo ankore havas grava difekto, qua esas tante plu surprizanta pro ke Sinioro Schleyer o plu bone Schleyel — bendikata esez sa memoro — ja montris la bona voyo sequenda. Il audis ke ni chinani ne povas pronuncar la litero r, e konseque il vicigis ol regulale per l. Por esar vera mondlinguo la linguo devas anke plezar a la flava raso.»
— « Ni omni respektas via neyuna civilizeso, dicis la judikisto, e ni esas felica povar konsiderar via deziri ; do ni dicos future lial. Yusteso devas esar blinda. »
— « Yes, vu devas certe esar blinda, nepaciente interrompis vivoza japonano, se vu ne vidas ke me anke apartenas a la flava raso e ke mea yuna civilizeso esas adminime tam bona kam ilsa. Ni japonani havas nula l en nia linguo. Se vu volas esar [ 262 ]senpratia, vu ne devas preferar il kam me. L esas abolisinda. »
La judikisto dicis : « Malgre la ne tote polita formo di la lasta rimarko, me sentas ke en la nomo di egaleso avan la yuro me esas obligata konsiderar anke la argumenti di nia yuna amiko, e me do proklamas quale rezultajo di omna ca tre interesanta diskuto, ke la sola formo adoptenda esas la tre simpla e facila ia. Per ta decido me esas certa kontentigar omni. »
« Yes, omna asni ! » Nulu povis audar, de ube ta vorti venis. Ma quik on audis teroriganta bruiso di milvoca koro di asni, qui omni krieskis « ia, ia, ia » tante laute, ke me vekis subite de mea dormo.