Jump to content

Progreso/Triesma Yaro/Numero 27/Divenar

From Wikisource
TRIESMA YARO
PROGRESO No27
Mayo 1910
Divenar
da P. de JankoLinguala questioni
272776TRIESMA YARO
PROGRESO No27
Mayo 1910Divenar
da P. de JankoLinguala questioni

[ 159 ]

Divenar[1].

Se fakte praktike esas utila e komoda konsiderar ica verbo quale [ 160 ]tranzitiva, on devas anke admisar la kon­se­quan­taji di tala konsidero, do dicar : « La puero qua divenis viro » e : « La viro quan divenas puero ». To esas interesanta posibleso, sed poke malfacile kustumebla.

Pasante me rimarkigas, ke mea patrinala linguo, la hungara, uzas hike sufixo (kores­pon­danta a la indo­germana pre­po­zi­cioni), quan on povus expresar per ye. Exemplo : La puero divenis ye viro (Hungare : A fiu férfi lett). Konseque pri l’ inversigo on ne renkontras malfacilajo : La viro ye qua divenis la puero.

Pri la citita kustumo di la Germani, uzar divenar en la senco di D. : entstehen, me opinionas ke li facas to pro ke nia linguo indijas vorto por ica ideo. On povas uzar naskar quale metaforo, en certa kazi, precipue pri abstraktata substantivi, exemple ke ideo, o questiono o dubo naskas, sed ne en altra kazi. Exemple pri quadrupedi (F. : quadrupèdes) on certe ne povas uzar ica vorto, nam li facas « entstehen » multe ante ke li naskas, e la uceli detute [2] ne naskas [3].

On anke ne povas uzar en omna kazi la vorto venar. Exemple me povas dicar : « De quo venas la tuberklozo ? » sed ne : « Kande venas (D. : entsteht) la tuberklozo ? » (E se vu respondas, ke hike on povas uzar : naskas, vu forcas me pozar la shokanta kores­pon­danta questiono pri la quadrupedi). Unavorte ni bezonas specala vorto por expresar l’ideo D. : entstehen.

On povas formacar : existeskar, e la questiono esas, kad on povas admisar, ke to esas la sola expresuro por ica ideo. Oportas explorar to, o kad on devas fixigar specala radiko.

Paul de Janko.

P. S. — Semblas ke por perfekta klareso on fakte bezonas pri divenar sive ula prepo­zi­ciono sive l’akuzativo (kompreneble forlasebla en la max multa kazi). Altre on havas duopla nominativo, simile neklara kam me pruvis to pri la duopla akuzativo (Prog. II, 395). Se ni konservas la nuna stando, ni ne precize komprenas la frazo : Quo divenas lor la marko di adjektivo ? qua povas tradukesar : F. « Que devient alors la marque de l’adjectif ? » od : « Qu’est-ce qui devient alors… » e c., anke en D. tre bone distingebla per : Was wird dann aus dem Zeichen… ? e : Was wird dann zum Zeichen… ?

  1. V. Progreso, II, 726.
  2. F. pas du tout ; entute esus malpropra expresuro, nam ol devas restar la kontrajo di en parte, en detale.
  3. Okazione : Quon li facas ? F. éclore.