[ 713 ]
En la novembral No di l jurnalo Discussiones Prof. E. Monseur publikigas artiklo Ch et Sh, qua traktas temo tre interesanta relate Ido. L autoro konsideras neutila konservar en LI du digrami por expresar la parenta soni ch (ES) e sh (F), e propozas supresar la duesma e donar a ch sa franca valoro (E. sh), admisante tamen anke sua angla pronunceso. Ta procedo esus tute konforma ad it altra di Ido, segun qua la litero j povas esar pronuncata sive angle, sive france, tante plu ke ch e sh esas la malmola equivalanti di j e dj.
Quankam me plene konsentas kun l autoro pri la supreso di l digramo sh, me ne povas aprobar la praktikal o plu juste sentimental motivi, quin lu alegas. Lu dicas, ke Franco esos shokata audante pronuncar chambro kun E. ch e vidante skribata shokar [ 714 ]kun sh vice ch. A to me respondas, renversante l ordino : se me pronuncos chambro kun sh e skribos chokar, l Anglo « shokesos » segun la koncepto di Prof. Monseur.
Cetere me hastas adjuntar, ke nek Franco nek Anglo « shokesos » ultempe da nia ortografio, se ol esos logikale konsequanta. Rigretinde, onu ne povas afirmar to pri la nuna ortografio di Ido, qua skribas chanco e shancelar, charmo e sharado, championo e… sharlatano, quankam omna ca vorti skribesas en EFS kun ch ! !
L ortografial modifiko di ta vorti kontenanta sh impozas su, pro ke to faciligos extreme la skribado ed exkluzos la nun frequa hezito inter l uzo di ch e sh, e fine reestablisos la nun mutilata internacion aspekto. Onu ne alegez D. Scharade, pro ke hike l angla decidas ye favoro di l franca, qua skribas charade, e por Germano esas tute egala (nam diferanta de sua ortografio), kad on skribas charado o sharado.
Examenante la vorti di nia lexiko kontenanta la digramo sh, oli povas dividesar en du parti :
1e ti, qui bezonas chanjo di l digramo sh a ch e qui aspektus yene :
aficho, akuchar, brochar, bucho, buchelo[1], chako, chakalo, chalo, chalmo, chaloto, chalupo, chancelar, chapko, charado, charlatano, charpo, charpio, chelo, chifono, chikanar, chindolo, chokar, chovin-ismo, ‑isto, chrapnelo[1], depecho, duchar, echafodo, fachino, feticho, frecha, kalecho, kartucho, kircho[1], klicho, koklucho, marchalo, macho, machino, pocho, retuchar, rucho.
2e ti, qui bezonas sive rektifiko, sive modifiko di l radiko. Inter le unesma apartenas kelka francaji vere digna ye l Esp. chevalo e acheti, nome : kushar, klosho, musho. Me ja propozis kloko vice klosho, ed adjuntos jacigar vice kushar, mosko I S Por. vice musho. Ta lasta implikus chanjo di mosko a musko e di musko a moso.
Le duesma esas germanal radiki, qui devos vicesar da plu internacionai romanala :
drashar (batar grano), fisho (pisko), marsho (marekajo), shamar (pudorar suficas), sharko (requino), shildo (skudo), shinko (jambono), shirmar (protektar suficas), shovar (pulsar suficas), shovelar (?), shuo (skarpo), shultro (spalo), vishar (esuyar).
Quale justigo di ta modifiki me atencigas la lektanto pri la motivi alegita da So de Beaufront en Les Vrais Principes, qui komprenigis la supreso di shajni, shviti, shranko, e c. Adoptar fisho vice pisko obligus dicar anke fatro vice patro, nam la romanal p divenas en germanal vorti f.
Me prizentas respektoze ca mea propozi a l bonvola konsidero di nia Akademio.
Ch : anchovo, archo, artichoko, avalancho, brancho, brecho, brocho, buchar, dechifrar, detachmento, dibochar, falchar, flecho, guacho, hachar, hancho, janicharo, kapucho, kartocho, kauchuko, klocho, kochenilo, kolchiko, krochar, krucho, linchar, mancho, marchar, marchandar, mecho, merlucho, nicho, pecho, penacho, pinchar, piochar, pistacho, pulchinelo, puncho, revanchar, richa, rikochar, riprochar, serchar, strucho, torcho, tranchar, trancheo, tuchar, vecho ; plus la sufixo ‑acho.
Sh : afisho, akushar, broshar, busho, bushelo, depesho, drashar, dushar, eshafodo, fashino, fetisho, fisho, fresha, fushar, galosho, kalesho, kartusho, kirsho, klisho, koklusho, kushar, marsho, marshalo, masho, mashino, musho, plusho, posho, retushar, rusho, vishar.