La Devo, da Ernest Naville, traduko da René de Saussure (Genève, Kündig, 191o). — Ni recensas ica libro, kompreneble, nur koncerne la tradukala linguo. (Ni kritikas sube la stranja ortografio uzata en olu.) Ol esas bela specimeno di Esperantulo, mixita kun kelka… Antidismi. De l’unesma pagino, on esas shokata da inversigi quale ica : « unu el la sur niajn lipojn plei ofte venantaj » (p. 9) ; « la de Plato majstron » (p. 48). Tala germanismi esas tante min komprenebla ed exkuzebla, ke nek l’autoro nek la tradukanto esas germana. On uzas la kiu, la kiuj, vice la tante mokata tiu kiu, tiuj kiuj (p. 68, 69) ; on agnoskas do la malbeleso di Esperanto ! On uzas aliulo (p. 29), aliino (p. 122), ma kompense libero, sano, sagho, justo, vice libereco, saneco, sagheco, justeco. Ni questionas Antido, qua tante prizas la mekanismo di la vivanta lingui, kad vere la sufixo havas nula senco en Frei-heit, Gesund-heit, Weis-heit, Gerechtig-keit ? On dicas, ke « estulo malhavas » ulo, por dicar ke lu indijas ol, ke ol mankas a lu. On uzas mem pura Zamenhofismo, qua trovesas nur en max primitiva Esperanto : « la konado Dion » (vice : la konoco di Deo ; p. 100). « Tuta ties moralo » (tota olsa moralo : di l’Evangelio ; p. 147). « Rakonto frape vera » (ibid.) Yen nun l’Antidismi : prepozicioni kompozita ek du simpla : « de el komenco de l’ vivo » (p. 11, 69 e passim) ; « disigi konsciencon de kun Dio » (p. 71) ; « post ol Sokrato » (p. 72) ; nulo pruvas plu bone la neceseso di nia tri prepozicioni di, de, da, e di nia distingo di ante e avan, pos e dop.
Fine, ni rimarkas stranja angla idiotismo : « post ol audinte » (p. 18), « post ol klariginte » (p. 87), ube on uzas la participa adverbo (quale en angla) vice l’infinitivo (pos audir, pos klarigir). Vere, on ne povas plu bone rivelar la difekti di Esperanto, e plu malbone emendar oli. La komparado di tala linguo e di tala stilo kun la nia esas konvinkiva. No certe, nultempe tala linguo povos divenar universala !
La Langue auxiliaire (junio 10). — A nia lektanti. On rimarkos, ke ica revuo reganis sua tardijo publikigante quar numeri en du monati. Bela pruvo di vivemeso da organo, quan on riprezentis
piktistala metodo) on povas kompozar la prepozicioni bezonata ek du altri ; ex. on dicas, ke letro venas de el (de ek) ulu. « Suficas ofte uzar la justa prepoziciono : akcepto de la Francoj al la Angloj » (vice : acepto di l’Angli da la Franci). No ! e la pruvo esas, ke on ne povas tradukar simile : « elekto di l’Akademio da la Komitato » ! — Same on distingas ante ed avan dicante antau ol e antau !
Okazione, Antido penas justigar la famoza uzo di adverbo vice adjektivo per ica stranja axiomo : « frazo esas kompleta nur kande ol kontenas substantivo, adjektivo e verbo » ! ! Ica axiomo esas tote malvera ; ma mem se ol esus vera, ol kondamnus la dicita idiotismo, nam en « Esas
