Page:Progreso - 3a yaro.pdf/400

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
370
PROGRESO

indikas ol, plu o min bone, ed omna propaganti di Esperanto laudegis ol, sa simpleso, facileso e mem logikozeso ! Ma, quale konfesas Antido, on aplikis ol dum 20 yari « quaze nekoncie », do hazarde e kapricoze.[1] Vice regulizar ol, quale ni facis (sequante cetere l’exemplo di la vivanta lingui ipsa), Antido preferas, segun la Funda­mentista metodo, konstatar e legigar l’uzado. Bone ! ma lu ne asertez lor, ke « la sistemo di Esp. havas tam multa logikozeso e precizeso » kam Ido ![2]

Rezume, Antido penis formulizar e justigar la uzado di Esp., ed il abutis a la sequanta konkluzi ;

1e Esperanto havas nula reguli di derivado, ed on ne povas o devas enuncar irga tala reguli : li esas tote neutila, suficas konsiderar singla vorto aparte e kompozar ol… piktistatre ;

2e Existas en Esp. elementi, qui havas plura senci, nome la finali gramatikala e la sufixi, tale ke on devas konsultar la kuntexto por determinar lia senco en singla kazo ;

3e Inverse, ula idei havas en Esp. plura expresuri equivalanta, finali e sufixi, qui kelkafoye formacas neevitebla pleonasmi ;

4e Singlu devas judikar en singla kazo, kad singla afixo esas utila o neutila, e supresar ol, por « atingar la minima pezo » (p. 66).

Konkluze, nula kritiko povus, plu bone kam ta apologio, pruvar ke la derivado en Esp. esas vera kaoso. Q. E. D. (quo esis demons­trenda), quale dicas la matema­tikisti.[3]

    sive lasas inter su nedeter­minata marjino, ni havas nur un principo, qua determinas la solvo en omna kazi : Uzez l’afixi samtempe necesa e suficanta, segun la generala reguli di la derivado.

  1. L’autoro agnoskas, ke Esp. esas maljusta pri du punti : pri celi, celo ; e pri armi, armilo. Ma existas centi de simila mallogikaji !
  2. Antido admisas, quale So Boirac e quale ni, la specifikeso di la radiki, e mem plu komplete ; nam lu devas distingar radiki verbala, substan­tivala e adjektivala, dum ke suficas a ni distingar radiki verbala e nomala. To esas granda avantajo por ni : nam la distingo di verbo e nomo esas preske sempre tre klara e simpla (omnu sentas ex. la difero inter marcho, dormo, e homo, domo) ; kontre ke la distingo di substantivo e adjektivo esas tre ofte artificala e pure konven­cionala, quale Antido agnoskas (p. 24-27). Ex. pro quo avar esas adjektivo, e egoist substantivo ? Or grande importas konocar e memorar ta difero, nam de ol konsequas la diversa traktado di la vorti : on dicos avar-ulo e egoist-o pri la homi, avar-o e egoist-eco pri la qualesi ! (Yen bela exemplo di ne-analogeso !) Quale dicis So Boirac, singla speco de vorti havas do sua aparta reguli di derivado : quanta simpleso, quanta facileso por la lernanti e praktikanti ! — Ma quale Antido konsentos kun altra apologiisto di Esperanto, kun la « yuna filologo » slava ? Ica asertas, tote kontre, ke en Esp. la distingo di la vortospeci ne existas ; konseque, il vidas nula kulpo en dicar : beli, fieri, avari, dum ke Antido deklaras, ke beli havas nula senco (p. 31) ! Vere admirinda linguo, quan on povas defensar, egale bone o malbone, per teorii ed argumenti tote opozita !
  3. Antido penas justigar la trisenca de en Esp. dicante ke (segun sa