Jump to content

Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/89

From Wikisource
This page has been proofread.

Ballau, inaczej Sixtin, ob. Bałowo.

Balle, wś i folw., pow. kalwaryjski, gmina Kisna Wielka, par. Łoździeje.

Ballgarden i Ballgardehlen, dwie wsie, pow. tylżycki, pod Tylżą.

Ballhof, folw. dóbr Mały Paniów w pow. bytomskim, 1839 założony.

Ballienen lub Domeiken (niem.), wś, pow. gąbiński, st. p. Niebudssen.

Ballingen, ob. Baląg.

Ballowken, ob. Bałówki.

Ballrau, ob. Przeczno.

Ballupoehnen, kilka wsi w Prusiech Wsch., w pow. gołąbskim (B. inaczej Prachersdorf), pilkaleńskim, darkiańskim (inaczej Gaidssen) i ragneckim (inaczej Karczauningken).

Balmsdorf, ob. Harykowce.

Balnica, wś, pow. Lisko, o 6 kil. od st. p. Wola Michowa, w parafii gr. katol. Maniów.

Balniczka, potok, także Balnickim zwany, w obrębie gminy Balnicy w Galicyi. Wypływa pod grzbietem Beskidu lesistego, na samej granicy Galicyi z Węgrami, na polanie Bubnin zwanej, płynie w kierunku północnym przez wieś Balnicę, przybierając liczne potoki górskie, spływające z Beskidu, tak od wschodu, jak zachodu, i po ¾ milowym biegu uchodzi w obrębie gminy Maniowa z lewego brzegu do potoku Osławy. Br. G.

Balnów, wś, pow. dzisieński. Była tu kaplica katolicka, par. Hermanowicze.

Balnowice, niem. Belsmdorf, wś w pow. namysłowskim, o 2 w. od Namysłowa, filia katolickiej parafii Krzyżowniki; owczarnia zarodowa.

Balogfalva, st. dr. żel. z Fülek do Miszkowca na Węgrzech.

Balschau, ob. Balczewo.

Balschkehmen, Baltzkehmen (niem.), wś, pow. darkiański, w pobliżu Darkian.

Balse, dwór pryw. w pow. szawelskim, nad Wyrwitą, o 50 w. od Szawel.

Balszyn, niem. Balschin, wś, pow. szyłokarczemski, w pobliżu st. poczt. Kalningken.

Baltadohnen, inaczej Eymenischken (niem.), wś, pow. pilkaleński, w pobliżu st. poczt. Kraupischken.

Baltikallen (niem.), wś, pow. kłajpedzki, niedaleko Kłajpedy.

Baltin, przysiółek do Seletina (ob.).

Baltinosa, przysiółek do wsi Kapu-Kodrolui (ob.).

Baltrischken (niem.), wś, pow. ragnecki, niedaleko st. p. Wischwill.

Baltruschaten, Baltruscheiten, Baltruschelen, Baltruschen, Baltruschkehmen, Baltrupoehnen, niemieckie nazwy wielu wsi w pow. ragneckim, pilkaleńskim i nizinowym.

Baltycki port (po niemiecku Baltische-port), do r. 1762 zwany Rogerwick, miasto portowe w gub. estońskiej, pow. harieńskim, o 368 w. koleją „baltycką" od Petersburga, nad zatoką Rogerwick. Zamierzono urządzić tu port wojenny, jako mogący mieścić znaczną flotę, ale z powodu, że północna jego część zupełnie jest otwarta od strony morza, zaniechano tego zamiaru. Okręty, idące z Messyny z owocami krajów południowych, starają się jak najwcześniej zawinąć do tego portu; wyładowują tu swój towar, który wysyła się do Rewla i Petersburga lądem. Oprócz takich okrętów, inne nie nawiedzają Baltyckiego portu, z powodu bliskości Rewla i braku powrotnych ładunków. Liczy się się tu mieszkańców 3159, st. p. Z B. do Rewla 45 wiorst.

Baltyckie morze, Baltyk, (od łotewskiego słowa bałtos, biały, z powodu barwy niektórych jego brzegów, pokrytych białym wapiennym kamieniem), po niemiecku zwane Ostsee, to jest morze wschodnie; zwane dawniej wendzkiem lub sarmackiem, wielka zatoka morza niemieckiego, oblewająca brzegi północno-zachodniej części Rossyi, wschodniej Szwecyi i Danii, i północnej części Prus. Przypuszczają, że juź Fenicyanie nawiedzali te brzegi, zakupując tu bursztyn; ale rzecz ta nie jest udowodniona. Rzymianie rzeczywiście docierali brzegów morza baltyckiego, nazywając je Kodańską zatoką (Sinus Codanus). Potem rozmaite narody zamieszkiwały pałudniowe brzegi tego morza; najpotężniejsi z nich byli Wendowie, naród słowiański, i od nich morze baltyckie nazywano wendzkiem albo wendyjskiem. W północnej i północno-wschodniej jego stronie mieszkali Finnowie, w zachodniej Gotowie i inne narody germańsko-skandynawskie, całe zaś pomorze baltyckie od Wisły do Elby czyli Laby zamieszkiwały słowiańskie plemiona rozmaitych nazwisk. Miasta hanzeatyckie, powstałe ze słowiańskich, jak Lubeka, Brema, Hamburg, nabrały pewnego znaczenia na morzu baltyckiem od połowy XIII wieku; Polska za czasów Bolesława Chrobrego już panowała na tem morzu od Gdańska do Kamina. Przed pierwszym podziałem Polski, Baltyk oblewał jej prowincye: Pomorze książęce, województwo pomorskie, powiat gdański, województwo malborskie, biskupstwo warmińskie, Prusy książęce, część Żmujdzi, Inflanty i Kurlandyą. Traktatem nysztadzkim w r. 1721 Rossya zyskała na Szwecyi cały brzeg morza baltyckiego od Wyborga do Rygi. Przyłączenie Kurlandyi w r. 1795 i Finlandyi 1743 i 1809 r. rozciągnęło panowanie Rossyi nad wschodnim brzegiem morza baltyckiego od Torneo do Połągi. Zachodni brzeg jego należy obecnie do Szwecyi i Danii, południowy do Prus; ostatnie krańce baltyckiego morza, z zatokami jego, są: na północ Torneo (60° 51′ półn. szer.), na południe Szczecin (53° 30′ szerokości północnej), na