rz. Tyśmienicą, pow. lubartowski, gm. i par. Czemierniki. Odległe od Lublina 42 w., od Warszawy 154 w. Posiadają kościół par. murowany, urząd gminny, szkolę początkową, kasę wkładowo-zaliczkową. Odbywa tu się sześć jarmarków w ciągu roku. W 1827 r. było tu 135 dm. i 931 mk.; w 1860 r. było 194 dm. i 1408 mk., w tej liczbie 315 izr.; obecnie liczą 184 dm. (13 mur.), 2016 mk. (659 izr.). Z zakładów fabrycznych istnieje tu tartak parowy o sile 20 koni, 2 olejarnie, browar piwny produkujący za 1500 rs. rocznie, cegielnia, mydlarnia, młyn wodny. Cz. zostały miastem w roku 1509, za Zygmunta I; staraniem Mikołaja z Dąbrowicy Firleja otrzymały prawo magdeburskie. W r. 1622 Henryk z Dąbrowicy Firlej, biskup płocki, wystawił tu wspaniały pałac i założył tak piękne ogorody, że Cz. słynęły w kraju jako jedna z najpiękniejszych miejscowości. Mieszkalna część tego pałacu zbudowaną była w stylu włoskim, a całość stanowiła rodzaj fortecy, opatrzonej bastyonami a otoczonej stawem i fossą. Pałac dawny dziś nie istnieje, a ten który obecnie w Cz. widzimy nie odznacza się wcale architekturą, wyglądając jak duża, nieozdobna kamienica. Tenże biskup Henryk Firlej wystawił tu piękny kościół, o dwóch wieżach, w r. 1620 r., który przed dwoma laty z ofiar parafian i staraniem miejscówego proboszcza ks. Mleczki zupełnie wyrestaurowany został. W r. 1624 podczas zarazy w Krakowie przebywał tu czas jakiś Zygmunt z całym dworem. W r. 1813 Cz. uległy wielkiej klęsce pożaru i od tego czasu niejednokrotnie pożary to miasto nawiedzały, a szczególniej dały się we znaki w ostatnich kilku latach. Dobra Cz. w pierwszej połowie bieżącego wieku należały do Radziwiłłów, następnie były własnością Zygmunta Krasińskiego. Za czasów Radziwiłłów urządzał tu gospodarstwo słynny agronom niemiecki Thaer; niedokładnie obeznany z tutejszemi stosunkami, poczynił nakłady, które potem żadnej nie przyniosły korzyści. Około roku 1860 gospodarstwo tutejsze należało do najlepiej urządzonych w kraju, a jego administrator Nozdrowicz otrzymał nagrodę w medalu na wystawie lubelskiej. Hodowla jedwabników była niegdyś w Cz. bardzo rozwiniętą; świadczy dziś o tem wielka ilość drzew morwowych, znajdujących się w miejscowym ogrodzie. Lasy tutejsze starannie urządzone mają 3374 m. obszaru. Obecnie dobra Cz. pozostają w dzierżawach pojedyńczemi folwarkami. Par. Cz. dek. lubartowskiego 9147 dusz liczy. Gmina Cz. należy do sądu gm. okr. III w Leszkowicach, st. p. w Kocku. Ludności 4672. Dobra Cz. składają się z osady Cz., folwarków Cz., Skruda, Bełcząc, awulsu Tarchówka i młyna wodnego na rzece Wieprzu, zwanego Binduga, z nomenklaturami: Brzeziny, Stok-Stoczek, Ludmirów, Zapowiedek; tudzież wsi: Stoczek, Skoki i Bełcząc. Dobra są własnością hr. Krasińskiego. Wś Bełcząc os. 77, gruntu m. 1467; wieś Stoczek osad 42, gruntu m. 1246; wieś Skoki osad 38, gruntu m. 1199. 2.) Cz., wś, pow. lubelski, gm. Jaszczów, par. Biskupice. W 1827 r. było tu 20 dm. i 150 mk. Br. Ch.
Czemierska, st. poczt. w pow. kozieleckim gub. czernihowskiej.
Czemieryn, ob. Czemeryn.
Czemierzyca, osada wiejska w południowo-wschodniej stronie pow. rzeczyckiego, nieopodal Dniepru, granicą gub. czernihowskiej plynącego; w 1 stanie policyjnym (brahińskim), w 2 okręgu sądowym (łojowskim). Al. Jel.
Czeminica, jez., pow. lepelski, długie 3 i pół wiorsty, największa szerokość 450 saż. Ob. Czemienica.
Czemioły, wieś, pow. słonimski, była st. poczt. przy b. szosse z Warszawy do Moskwy, o 36 w. od Słonima, o 65 od Kartuz-Berezy, nad Szczarą.
Czemlewo, ob. Cząblewo.
Czemmanau (niem.), ob. Czymanowo.
Czemniak (niem.), ob. Ciemniak.
Czemnice, wioska w hr. liptowskiem (Węg.), dobra gleba żytnia, 62 mk.
Czemnik (niem.), ob. Ciemnik.
Czemnilass (niem.), ob. Ciemnylas.
Czemonowo, ob. Czymanowo.
Czempin, msto, pow. kościański; na płc. i na płd. grunt przeważnie sapowaty, o ćwierć mili na płc. poczynają się łęgi obrzańskie, na wsch. i zach. wznoszą się pagórki z gruntem naprzemian piaszczystym i urodzajnym; 2 miejsc: 1) Cz. miasto, 2) Cz. dworzec kolei żelaznej; 139 dm., 1,997 mk., 410 ew., 1,357 kat. i Polaków, 230 żydów. Mieszkańcy trudnią się rolnictwem, chowem bydła, handlem zbożowym, mąki i bydła; 4 jarmarki; w mieście i okolicy są 4 młyny parowe, 4 gorzelnie. Siedziba komisarza obwodowego, lekarza, apteki. Cz. należy do sądu okręgowego w Kościanie. Kościół kat. paraf. należy do dekanatu kościańskiego; kaplica w parku przy pałacu, wystawionym przez Szołdrskich, teraz służy do użytku protestantom; synagoga. Szkoła miejska elementarna kilkoklasowa; 440 analf. St. kolei żel. poznańsko-wrocławskiej; o 32 kil. od Poznania; st. telegr.; st. poczt., poczta osobowa i omnibus do Śremu, gośc. na miejscu. Od lat 200 zamożne polskie bractwo strzeleckie. Cz. posiadali przez kilka wieków Górkowie; po śmierci ostatniego tej rodziny potomka, Stanisława, wojewody poznańskiego, nabyli go Szołdrscy, którzy go posiadali aż do r. 1820; ostatnim posiadaczem Cz. był Wiktor Szołdrski, który, utraciwszy milionowy majątek, nie ocalił i Czempina. Teraz posiada miasteczko to
