(419 m.), płynie w kier. płd. krętem łożyskiem przez gm. Kosztową i Bachorzec. Od strony wschodniej zasłania dolinę tego potoku w prostopadłym kierunku ku dolinie nadsańskiej pasmo wzgórz Bukowiną zwanych, dość wyniosłych, gdyż dochodzących miejscami do 361 m. wysok. npm. Tak samo i po stronie zach. rozpościera się dość znaczne płaskowzgórze (347 m.), zmieniające się ku korytu nadsańskiemu. Cygański potok zasilają liczne strugi i strumienie, spływające z tych wzgórz, a w czasie ulew nagle wzbierające. Do większych dopływów C. potoku należy strumień zwany w dawnych dokumentach Krzystanową wodą (dziś Bachorzec) i Pasternik. Uchodzi do Sanu z lew. brzegu. Długość biegu 6 kil. Por. Cyganka. Br. Ch.
Cygany, 1.) wś i folw., pow. kutnowski, gm. Krośniewice, par. Nowe, o 8 w. od Krośniewic. R. 1827 było tu 6 dm. i 27 mk., obecnie liczy 6 dm., 53 mk., 220 morg. rozległości. Wieś C. pozostaje od kilku wieków w ręku rodziny Cygańskich. 2.) C., wś, pow. pułtuski, gm. Lubiel, par. Zambsk. R. 1827 było tu 12 dm., 82 mk. Folw. C. z wsią C. od Łomży w. 80, od Pułtuska w. 16. Nabyte w r. 1870 za rs. 25,000. Rozl. wynosi m. 525 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 233, łąk m. 86, pastwisk m. 57, lasu m. 86, zarośli m. 34, nieużytki i place m. 29. Bud. drew. 10, w niektórych miejscowościach znajdują się pokłady torfu; wś C. osad 30, gruntu m. 188. A. Pal. i W. W.
Cygany, 1.) folw. w pow. szawelskim, daw. berżańskim, par. kurszańskiej, o milę od Kurszan a o pół mili od st. kol. żel. lipawsko-romeńskiej Kurszany. Leży na prawym brzegu rz. Ryngowy. Majątek ten w dawnych wiekach zwał się Poryngowie i był cząstką okolicy tegoż nazwiska, z wyjątkiem jednej osady, która miała sobie dodaną nazwę Cygany. W 1717 r. były własnością Andrzeja Wołoskiewicza. Powoli zlała się okolica w większe posiadłości (ob. Kubele, Poryngowie). Dziś C. należą do majątku Kalwiszek, Stanisława Ławcewicza. Fel. R. 2.) C., wś rząd. w pow. horodeckim, gub. witebskiej, w gminie obolskiej, wyłącznie przez Cyganów zaludniona. R. 1870 miała 48 mieszk.
Cygany, wieś, pow. borszczowski, nad potokiem, który wpada do Niesławy, oddalone są o 1 ¼ mil na półn. od Borszczowa, o milę na zachód od Skały; między tem miasteczkiem a Cyganami leżą znaczne lasy. Przestrzeń posiad. więk. roli orn. 952, łąk i ogr. 84 (w to są wliczone obadwa stawki), past. 81, lasu 2528; pos. mniej. roli orn. 1721, ląk i ogr. 244, past. 81 morg. Ludność rzym. kat. 610, gr. kat. 835, izrael. 117: razem 1562. Należy do rzym. kat. parafii w Skale, greck. kat. ma w miejscu, do której należy filia Żelińce z 592 dusz. gr. kat. obrz.; par. ta należy do dek. skalskiego. C. mają szkołę 1-klasową. Właściciel więk. posiadł. Adam książę Sapieha. 2.) C., przysiołek Wyszatyc. 3.) C., ob. Cyganów. B. R.
Cygany, 1.) niem. Zigahnen, w pow. kwidzyńskim, przeszło milę od Kwidzyna, obejmuje: wś włośc., obszaru ziemi 1179 morg., domów mieszk. 43, kat. 1, ew. 335. Dawniej należały C. do dyecezyi pomezańskiej i miały własny katolicki kościół parafialny, który podczas reformacyi zabrali innowiercy; był wtedy filią Gardei (Garnsee), ale zaniedbany zupełnie podupadł i został zniesiony r. 1721; patronatu był prywatnego; obecnie luteranie należą do parafii w Gardei, katolicy do Szynwałdu; szkola jest w miejscu; ryc. dobra, położone zaraz przy wsi, zawierają 2890 morg. rozl., domów mieszk. 8, kat. 4, ew. 180. 2.) C., niem. Czyganen lub Zigahnen, os., pow. malborski, st. p. Alt-Münsterberg. Kś. F.
Cyglin, Ceglin , niem. Zyglin, 1.) C. wielki, niem. Gross Z., wieś kościelna, pow. bytomski, o 16 kil. od Bytomia, zajmuje obszaru 1452 m., wtem 1063 m. roli ornej. Ma kościół parafialny, erygowany w XIV w., zbudowany r. 1842; parafia dek. tarnowskiego liczyła 1869 r. 4900 kat., 209 ewang., 110 izr. 2.) C. mały, niem. Klein-Z., wieś i folw., w pobliżu poprzedzającej. Folw. zajmuje 4676 m. obszaru, w tem 3420 m. lasu, a wieś 170 m. gruntu. Między Wielkim a Małym C. leży cegielnia Bagno. F. S.
Cygów, wieś, pow. radzymiński, gm. Ręczaje, par. Cygów. Leży o milę od Stanisławowa. Posiada kościół par. drewniany, założony 1527 przez Grzegorza Ranczajskiego, 1859 odnowiony. Znajduje się tu gorzelnia i owczarnia starannie prowadzona. Lud wiejski trudni się sukiennictwem. W 1827 C. miał 42 dm., 334 mk. Na gruntach C. znajduje się cmentarzysko przedhistoryczne. Par. C. dek. radzymińskiego, dawniej stanisławowskiego, utworzona około r. 1445 z parafii Kobyłka, liczy wiernych 3778. Dobra C. składają się z folw. C., Jadwinów, z atynencyami Laskowizna, Las Stróżka, Las Suchołąg, tudzież wsi: Cygów, Górale, Poświętne, Turze; od Warszawy w. 21, od Radzymina w. 14, od Tłuszcza w. 10. Nabyte w r. 1868 za rs. 100,000. Rozległość wynosi m. 2071 a mianowicie: folw. Cygów grunta orne i ogrody m. 555. łąk m. 343, pastwisk m. 86, lasu m. 441, nieużytki i place m. 83: razem m. 1508. Budowli murowanych 13, drewnianych 24; fol. Jadwinów grunta orne i ogrody m. 79, łąk m. 20, pastwisk m. 2, lasu m. 418, nieużytki i place 28: razem m. 547; budowli murowanych 1, drewnianych 4; osada Laskowizna
