składają sie z fol. Ch. i Kraszyn, z wsiami Ch. i Kraszyn, odległe od Szadku w. 9, od Łodzi w. 35, od rzeki Warty w. 10. Nabyte w r. 1867 za rs. 44000. Ogólna rozległość wynosi m. 982, a mianowicie: folw. Chodaki grunta orne i ogrody m. 459, łąk m. 35, pastwisk m. 7, lasu m. 123, nieużytków i placów m. 26: razem m. 650. Budowli dworskich murowanych 3, z drzewa 15. Folw. Kraszyn grunta orne i ogrody m. 285, łąk m. 12, pastwisk m. 25, nieużytki i place m. 10: razem 332. Budowli dworskich murowanych 1, z drzewa 7. O wiorst 6 znajduje sie cukrownia w Puczniewie. Wś Chodaki ma osad 25, gruntu m. 173, wś Kraszyn osad 23, gruntu m. 76. A. Pal.
Chodaki, 1.) lub Hudaki i Słobódka Chodacka, wsie, pow. latyczowski, gmina Zeniszkowce, mieszk. 879, w tej liczbie jednodworców 10, żyd. 28. Ziemi włośc. 613 dz., dwor. 1540 dzies. Duże ogrody owocowe i młyn. Ch. należą do Karola Starorypińskiego. Do tego majątku należy także przysiołek Poterniawa. 2.) Ch., wś, pow. mohylowski gub. podolskiej, z kaplicą katol. parafii Jałtuszków. 3.) Ch., wś, pow. czerkaski, o 2 w. od Dniepru i o 18 w. od m. Czerkas, Mieszk. 2419 prawosławnyoh i 183 izrael. Cerkiew parafialna i szkółka; pola miejscami piaszczyste i błotniste; każdej niedzieli targi. Ziemi 3000 dzies. Należała niegdyś do starostwa czerkaskiego, obecnie do rządu. Zarząd gminny w tejże wsi, policyjny w Czerkasach. 4.) Ch., wś, pow. owrucki, na granicy pow. radomyskiego, nad potokiem płynącym od wsi Kaleńskie, odległa od mka Iskorościa o 11 w. Nad potokiem spotyka się w wielkiej ilości labradoryt.
Chodaków, wś, i Chodakówek, wś, pow. sochaczewski, gm. Chodaków, par. Trojanów. W r. 1827 było tu 11 dm., 122 mk. Gmina Ch. należy do s. gm. okr. III w Sochaczewie, ma 4480 lud. Folw. Ch. z wsią Ch., odległy od Warszawy w. 46, od Sochaczewa w. 3, od Rudy Guzowskiej w. 12, od rzeki Wisły w. 8, mają 330 m. rozl. a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 262, łąki m. 10, pastwiska m. 16, nieużytki, place i wody m. 42; płodozmian 10-polowy, Budowli dworskich murowanych 7, z drzewa 11. Młyn wodny amerykański przerabiający dziennie 120 korcy zboża, i obszerna piekarnia w oddzielnym budynku; w bliskości dwie cukrownie, których składy na buraki są urzadzone od folwarku o 1 i 3 wiorsty; przez terytoryum przepływają dwie rzeczki Utrata i Bzura. Wś Chodaków ma osad włośc. 8, gruntu m. 136. Br. Ch. i A. Pal.
Chodakówka, wś, pow. łańcucki, par. rz. kat. Sietesza, o 6 kil. od st. p. Kańczuga.
Chodciwicze, wś, gub. witebska, przy drodze z Lepla do Połocka.
Chodcza, wś, pow. kielecki, gm. Morawica, par. Brzeziny. Br. Ch.
Chodec, ob. Chocz.
Chodecka Huta, wś, pow. włocławski, gm. i par. Chodecz, ma 11 dm., 107 mk., t. j. 81 kat., 26 ewang. Rozl. 32 m. X. M.
Chodecka Ruda, młyn, pow. włocławski, gm. i par. Chodecz, 2 dm., 14 mk., 9 ewang., 5 kat.; 60 m. rozl. X. M.
Chodeckie Bodzanowo, ob. Bodzanowo.
Chodecz, osada, dawniej mko, pow. włocławski, gm. i par. Ch., o 245 w. od Warszawy, o 28 w. od Włocławka, o 17 od Ostrów, przy b. trakcie głównym z Warszawy do Torunia, między Krośniewicami a Brześciem, o 2 i pół mil za Krośniewicami, założone przez Jana Kretkowskiego, podstolego dobrzyńskiego i starostę brzeskiego, a potwierdzone przywilejem dnia 2 listopada 1442 roku przez Władysława kr. węgierskiego i polskiego. Miasto położone na wzgórza małej wysokości, od strony zachodnio-północnej lasem otoczone. Miejscowość zdrowa i przyjemna. Obok miasta tuż przy niem od strony połud. zach. jest jezioro Chodeckiem zwane, głębokie na 6, a miejscami 9 sążni, szerokie 60 sążni. Z tego wypływa struga i przepływa przez dwa stawy, do dóbr Strzygi należące; dalej struga ta wpada do jeziora lubranieckiego, które przez podobną strugę łączy się z jeziorem Uklejnicko-Szczytnowskim, a dalej jeziorem Bożymowskiem i Siewierskiem, a z tego struga płynąca przechodzi przez terytorya należące do Światnik, Kłobi, Ossowa i pod Lubrańcem w punkcie młyna, zwanego Górniak, wpada do rzeki Zgłowiączki, mającej swe ujście pod Włocławkiem w Wiśle. Na prośbę Jana Kretkowskiego, jenerała ziemi dobrzyńskiej i starosty brzeskiego, ówczasowego dziedzica Chodcza d. 8 grudnia 1512 r., wieś wóczas w powiecie przedeckim Wrzącą król Władysław wyniósł do rzędu miast z prawem teutońskiem, czyli z prawem jakiego m. Brześć i inne miasta królewskie używały. W r. 1544 kr. Zygmunt nadał miastu Chodecz 3 jarmarki. W r. 1666 Jan Kazimierz nadał znowu jeden jarmark. St. August d. 15 listop. 1746 r., nie znosząc tamtych, nadał miastu 6 nowych jarmarków. W skutek wojen w pierwszych latach b. stul. miasto podupadło i na osadę wiejską zamienione zostało pod administracyą wójta gm. Chodecz; dopiero d. 2 kwietnia 1822 r. na domaganie się dziedzica Ignacego Lipskiego wyniesione zostało napowrót do rzędu V miast, i na uposażenie kassy miejskiej tenże dziedzic po rs. 90 rocznie płacić zobowiązał się. Mieszkańcy Ch. opłacali dziedzicowi czynszu 300 rs. 60 kop. Ludności w r. 1853 było żydów 440, chrześcian 534; w 1823 r. było tu 8 sukienników, 3 tkaczy, 1 szmuklerz; od 38 lat pra-
