Jump to content

Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/596

From Wikisource
This page has been proofread.

przy fabrykach budowlanych, jako najemnicy przy kolei żelaznej, zwłaszcza po Węgrzech; to znowu trudnią się furmanką, lub też wreszcie handlują jajami. Chochołów leży o 24 kil. od N. Targu, przy drodze powiatowej, poczta w Czarnym Dunajcu (9 kil.). Gruntów ornych 2027 m., w glebie ubogiej, oraz łąk ogrodów i pastwisk na halach, lasów żadnych. Domów 181, własność gminy. Lud czystej krwi górale tatrzańscy, silnej i pięknej budowy ciała, mający wszystkie zalety i ujemne strony swej rasy: religijni, trzeźwi, pracowici, przemyślni i oszczędni, ale też i bardzo przebiegli i nieco wolnych obyczajów. Ubierają się w sukno własnego wyrobu: brunatna gunia, niedosięgająca kolan, białe spięte spodnie ściągnięte paskiem, sznurowane kyrpcie lub węgierskie buty na nogach, maleńki okrągły kapelusz, koszula po pas spięta pod szyją mosiężną klamrą i toporek w ręku, oto ubiór górala z Chochołową. Ch. zasłynął w r. 1846. Żyje do dziś dnia kilku przywódzców, co siedzieli po twierdzach w więzieniu za krajową sprawę. Tutejszy proboszcz ksiądz Józef Kmietowicz i organista Jan Andrusikiewicz okryli sławą to zakącie podtatrzańskie. Były to postacie mogące służyć drugim za przykład do życia. Pracowali oni spólnie nad oświatą ludu w duchu narodowym i umieli pozyskać zaufanie i miłość swoich parafian. Ze Spilbergu uwolniła ich dopiero amnestya r. 1848. Ob. Wład. Czaplicki: „Pamiętnik;“ Wal. Eliasz, „Illustr. Przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic“. Poznań, 1870. Wal. Eliasz, Chochołów w „Wieńcu“ t. II, Warszawa 1872. Moriz Freihh. v. Sala, „Geschichte des Aufstandes vom Jahre 1846“. Wien, 1867. Dr. Aloizy Alth w „Pamiętniku towarzystwa tatrzańskiego“ (1879) opisał wycieczkę do doliny chochołowskiej w lipcu 1878 r. 2.) Ch., przysiołek Hulczy. M. Ż. S., M. D. i Br. G.

Chochołowski potok, potok tatrzański, w obr gm. Witowa, na Podhalu nowotarskiem, jeden z trzech potoków, tworzących Czarny Dunajec. Wypływa z pod skalistych, północno-wschodnich stoków Wołowca (2066.5 m. Kolbenheyer, 2065.27 Korzistka, 2065 m. specyalna mapa mon. austr. węg. szt. gen. w Wiedniu), wzbijającego się w samym głównym grzbiecie Tatr, a tworzącego p łudniowo-zachodni narożnik Tatr nowotarskich, liptowskich i orawskich. Stąd płynie w kier. płn. wsch. doliną chochołowską, aż do przyjęcia z pr. brz. wód potoku Jarzębczego, nastającego z pod północnych stoków szczytu Jarzębczego, co następuje nieco powyżej szałasu chochołowskiego. Tym sposobem połączony potok Chochołowski płynie na pólnoc, a odbijając się od południowych stóp Bobrowca (ob.), tuż przy polanie chochołowskiej zwraca się na półn.-wschód. Kierunek ten zachowuje aż do połączenia się z potokiem Starorobociańskim (1035 m.). Ten płynąc z południa na północ ze stoków szczytu Starej-Roboty (ob.), nadaje więc ten kierunek potokowi Chochołowskiemu, który go zachowuje aż do ujścia doń z lew. brz. potoku nastającego z pod północnych stoków góry Krytej. Tutaj zwraca się znowu na północny wschód, płynąc już w tym kierunku aż do połączenia się z potokami Lejowym i Kościeliskim na polanie Rostokami zwanej. Poniżej polany Chochołowskiej wpada do p. Ch. od południa potok Trzydniowiański, nastający z pod północnych stoków Trzydniówki (1760 m. Spec. mapa mon. austr. węg. gen. sztabu w Wiedniu). Na samej zaś polanie Chochołowskiej od zach. wpada do pot. Ch. potok nastający z pod przełęczy między Bobrowcem a Kończystym wierchem, tworzącej przejście (1355 spec. mapa) z dol. Chochołowskiej do dol. Bobrowca. Potok ten według dr. E. Janoty (Przewodnik w wycieczkach na Babiągórę, do Tatr i Pienin. Kraków 1860, s. 26) zowie się pot. Chochołowskim. Namienić tu wypada za Drem Janotą, że w ogóle niekiedy dosyć trudno dowiedzieć się dokładnie nazw w Tatrach. Niezbitym dowodem tej niepewności jest właśnie niezgoda co do nomenklatur tych tu potoków, podanych przez L. Zejsznera (Podhale i północna pochyłość Tatrów czyli Tatry polskie w Bibl. War. z r. 1849), E. Janotę, na specyalnej mapie mon. austr. gen. sztabu w Wiedniu, na mapie Galicyi Kummersberga (Sek. 35), na mapie Tatr wydanej przez prof. Kolbenheyera z polecenia węg. tow. karpackiego (Karte der hohen Tatra mit den naechsten Voralpen (1: 100.000), jakoteż na sekcyi H2 specyalnej mapy Węgier, wydanej w instytucie geograficznym wojskowym wiedeńskim (1870, Aug.; 1: 144.000), jakoteż na mapach komitatów orawskiego i liptowskiego, wydanych w tymże instytucie, (1871; 1: 144.000). Otóż Zejszner uważa za dolinę chochołowska tę dolinę, która od pot. Ch. ciągnie się wprost na południe aż do stóp Wołowca; Janota zaś nazywa p. Ch. ów mały potok, nastający od przełęczy bobrowieckiej, a główny potok, do którego ten uchodzi, aż do połączenia się jego z p. Starorobociańskim, zowie Jarzębczą. Tak też czytamy na mapie Galicyi Kummersberga (sekc. 35), jakoteż na spec. mapie Mon. Austr. (Z. 9, Col. XXI., gdzie mylnie Jarzębica napisano). Według Zejsznera zaś Jarzębczą jest tylko potok łączący się z potokiem Chochołowskim, powyżej polany Chochołowskiej. Zdanie Zejsznera zgadza się z rzeczywistością. Górale nasi tak zowią te potoki i doliny nad nimi rozpościerające się. Z tego też powodu tego uporządkowania rzeczy trzymałem się tutaj; o czem także przekonałem się naocznie