gm. Masłowice, par. Chełmo, st. p. w Przedborzu, sąd gm. okr. VII w miejscu, od Radomska odl. w. 21, od Przedborza 7. Rozległość m. 2173, a mianowicie w folwarku Chełmo ziemi ornej m. 425, lasu 481, nieużytki różne zajmują m. 19, stawy 2, osada karczemna 10; na folwarku Dąbrowa: ornej m. 250, lasu m. 400, pod zabudowaniami 2, i tyleż pod drogami; na folw. Granice: ziemi ornej m. 342, łąk 54, ogrodów 4, pod zabudowaniami 2, lasu 41, drogi i t. d. zajmują 3 m., osada karczemna 5. W folwarku Chełmo grunt przeważnie gliniasty, ciężki, rędzinny, ze spodem z kamienia piaskowego; folwark Dąbrowa ma równiez grunt rędzinny ze spodem wapiennym; folwark Granice leży w ziemi lżejszej, lecz nader urodzajnej. Płodozmianów odrębnych sześć, z zastosowaniem do jakości i położenia gruntów. Stawów i sadzawek 5, przy jednej z nich sztuczna pralnia owiec z tak zwanym szturcbadem, stawy zarybione; gospodarstwo leśne w roku 1852 zaprowadzone. Bogate łomy piaskowca, kamieniem ciosowym zwanego, którego używano przy budowie drogi żelaznej warsz.-wied.; z kamienia tego wzniesiono wszystkie zabudowania w dobrach; opiera się on wybornie wpływowi powietrza. Głębokość skały kamieniodajnej w górze Chełmskiej przechodzi stóp 40. Zabudowań ogółem 50, z czego w Chełmie 33, w Dąbrowie 6, reszta w Granicy. Gorzelnia i browar (czynne w r. 1878), piec wapienny; oranżerya przy dworze dziedziców Skórzewskich, którzy dobra te w r. 1799 od Adama Męcińskiego nabyli. A. T. 3.) Ch., wś poduchowna, pow. olkuski, gm. Jangrot, par. Gołaczowy. W 1827 r. było tu 62 dm., 301mk. 4.) Ch., pow. olkuski, gm. i par. Kromołów. Br. Ch.
Chełm i t. p., ob. też Chołm i t. p.
Chełm, 1.) wieś, niedaleko rz. Raby, pow. bocheński, o 9 kil. od Bochni. Par. kat. dek. bocheńskiego, wiernych 4046. Kościół erekcyi niewiadomej, konsekrowany 1825, akta od 1769. Dawniej należała par. Ch. do bożogrobców miechowskich. 2.) Ch., (ze Stróżami), wś, pow. myślenicki, 5483 m. rozl., wtem 1818 m. roli ornej a 3028 m. lasu, 47 dm., 258 mk., par. w Myślenicach, tartak wodny, położenie górzyste. 3.) Ch., wś, pow. krakowski, par. Zwierzyniec, ma 287 mk., 426 m. rozl., wtem 254 m. folwarcz. Mac. 4.) Ch., przysiołek Siedlec.
Chełm, niem. Holm, wyspa tuż przy Gdańsku, utworzona przez Wisłę i odnogę tejże Łachę (Bootmanslake), ze strony miasta ma warowne forty, na niej jedna posiadłość włosc. i dwaj chałupnicy; objętości ma 872 m., kat. 35, ewang, 206 dm., 13; par. św. Brygita w Gdańsku. Kś. F.
Chełm, pow. pszczyński, 1.) Wielki Ch. niem. Gross-Chelm, wś kościelna, o 3 mile od Pszczyny, o ¾ od Berunia, ma 1268 m. roli ornej, 430 m. łąk, 85 m. ogr., 800 m. pastw., 65 m. stawu, 40 m. nieużytków, prowadzi żywy handel bydłem z Galicyą; kaplica katol. była tu już 1550 r.; kościół wzniósł 1686 biskup Jan Małachowski; od 1798 par. należy do dyec. wrocławskiej, poprzednio do krakowskiej. R 1869 miała 5276 kat., 49. ewang., 139 izr. 2.) Mały Ch., niem. Klein-Chelm, przysiołek poprzedzającego, nad Przemszą, najdalej na wschód wysunięty punkt Szląska pruskiego, przy drodze bitej z Bierunia do Krakowa; mieszkańcy trudnią się rolnictwem, wyrobem łodzi i spławianiem węgla po Przemszy. F. S.
Chełm, Chełmowa góra 1.) szczyt w odnodze Beskidów wschodnich, między rzekami Białą i Ropą, 779 m. wys. 2.) Ch., ob. Anny (św.) góra.
Chełm, strumień, lewy dopływ Ropy, uchodzi nieco powyżej Chełmówki. Źródła jego tryszczą na wsch. stoku góry Chełmu (779 m.) w obr. gm. Ropy, w pow. gorlickim. Płynie na wsch. przez łąki ropieńskie. Długość biegu 2¼ kil. Br. G.
Chełm, ob. Chełmo.
Chełmce, są to mieszkańcy Chełma czyli wzgórza.
Chełmce, 1.) wś, pow. kaliski, gm. Opatówek, par. Chełmce. Według podania najdawniejsza to parafia w kaliskiem. Obecny kościół zbudowany był w r. 1744, odnowiony w 1848. W 1827 r. było tu 37 dm., 292 mk. Par. Ch. dek. kaliskiego 2660 dusz liczy. 2). Ch., wś, pow. kielecki, gm. Piekoszów, par. Chełmce; wieś na górze położona, leży w poblizu Miedzianogóry. Posiada kościół murowany z XVII w. W 1827 r. było tu 44 dm. i 330 mk. Par. Ch. dek. koneckiego liczy dusz 1700. 3.) Ch., wieś, powiat skierniewicki, gm. Doleck, par. Jeruzal, sąd gm. okr. III w Chrzczonowicach, st. poczt. Skierniewice, odl. od Skierniewic w. 14, od drogi bitej ze Skierniewic do Rawy w. 6, od st. dr. żel. Radziwiłłów w. 9; przestrzeń dworska m. 544, w tem ziemi ornej, przeważnie żytniej, m. 362, łąk m. 6, lasu i zarośli sosnowych i brzozowych m. 103, osada młynarska Ryxów, w r. 1864 założona, zajmuje m. 60. Płodozmian od lat 24 zaprowadzony. Młyn wodny nad rzeczką bezimienną, stanowiącą granicę folwarku. Zabudowań w Chełmcach 11, w Ryxowie 5. Wieś ta jest własnością Ryxów. R. 1827 było tu 13 dm., 88 mk. Br. Ch.
Chełmce, 1.) kolonia, pow. inowrocławski, 18 dm., 145 mk., 90 ew., 52 kat., 3 żydów, 22 analf. 2.) Ch., wieś, nad jeziorem Gopłem, pow. inowrocławski; 49 dm., 543 mk., 53 ew., 475 kat., 15 żydów; 164 analf. Ko-
