wiorstach całej długości kanału 21 śluz, długich na 156 st. i szerokich na 20 st. Głównym zbiornikiem wody dla zasilenia kanału jest jezioro Serwa (u W. Pola Ferwa), które w razie potrzeby za pomocą śluzy Suchorzeczka może zapełnić cały kanał. Główniejsze inne śluzy są: Dembowo, Sosnowo, Borki, Białobrzegi, Augustów, Przewięż, Swoboda, Gorczyca, Perkuć, Mikoszówek, Kudrynki, Kurzyniec, Dąbrówka i Niemnowo. Budowa kanału rozpoczętą została w 1824 i prowadzona była przez osobny korpus inżynierów pod kierunkiem generała Maletskiego przez 6 lat do 1830. Po przerwie wywołanej wojną 1831 r. roboty dalsze prowadził Bank Polski od 1833 do 1839 r. Koszta budowy do 1830 r. wynosiły 1,500,000 rs., ogólny zaś koszt 2,048,429 rs., nie licząc drzewa dostarczonego z lasów rządowych i płacy inżynierów. Zarząd miejscowy kanału mieści się w mieście Augustowie. B. Ch.
Augustshöhe, folw., pow. babimoski, ob. Babimost.
Augustusburg, folw., pow. szamotulski, ob. Obrzycko.
Augustwalde, folw., pow. bydgoski; 1635 morg. rozl., 5 dm., 52 mk., 12 ew., 40 kat., 35 analf. Bydgoszcz o 15 kil.
Augustwalde, wś na Pomorzu, st. dr. żel. z Krzyża do Starogrodu, o 37 kilometrów od Krzyża.
Augustynki, osada, pow. wschowski; 10 dm., 67 mk.; 7 ew., 60 kat.; 16 analf.
Augustynowice, Augustynki, niem. Austinsdorf, Augustinken, folw., pow. chełmiński, należy do Płużnicy, 486 ha. rozl., przy szosie z Chełmna do Wąbrzeźna, mieszk. 103 katol., 63 ewang. W pobliżu była jeszcze na początku XIX w. osada Kwiatki, która się potem zlała z A. M. G.
Augustynowo, Augusthof, folw., pow. ostródzki, okr. reg. królewieckiej, pod Rychnowem.
Aukajm, Tak się zwał, według pisarzy litewskich, zamek warowny nad Dubissą, na górze Pilkałnas, tuż pod Betygołą dzisiejszą, w którym Żmujdzini dzielnie się bronili krzyżakom w w. 13 i 14. Od A. czyli od Betygoły Jagiełło i Witold zaczęli nawracać Żmujdzinów na chrystyanizm. Tu miał żyć ostatni arcykapłan litewski Gintowt, który zmarł w Okajniach, między Truskowem a Szatami. Krzyżacy zwali A. Onkajm lub Auken. Por. Aucken.
Auken, ob. Aukajm.
Aukspirta, rz., bierze początek pod wsią Dowgieliszki, na południe Szak, płynie w kierunku połud. zachod. przez wieś Kaulupie i pod wsią Ruksznie wpada z praw. brz. do Szeszupy. Józ. Bliz.
Aukstote, ob. Litwa.
Auksudy, wś, pow. telszewski, parafii dorbiańskiej.
Aukszta, ob. Litwa. (Wyraz auksztas znaczy po litew. wysoki, wyższy, górny).
Auksztełki, dwór pryw. i wś, pow. szawelski, o 8 w. od Szawel; niedawno jeszcze była tu kaplica katol. parafii szawelskiej; włas. Stankiewiczów. Na gruntach A. część źródeł Dubiszy.
Auksztokalnie, wś, pow. sejneński, gm. Krasnowo, nad jeziorem, śród dzikiej wzgórkowatej okolicy, o 3 w. na wschód od jez. Gaładuś, o 6 w. od os. Łoździejo; jezioro ma brzegi wzgórzyste.
Auksztokalnie, wś, pow. wyłkowyski, gm. Wojtkobole, na. wzgórzu nad jez. Trempa.
Auksztos, Auksztoje, os., na wzgórzu, śród lasu i mokradli, pow. władysławowski, gmińa Szyłgole, par. Słowiki. Położeniem swojem zakrawa na osadę wielce starożytną.
Auksztyszki, wieś, pow. maryampolski, gm. Pilwiszki, par. Pilwiszki, st. poczt. w Maryampolu.
Auksztyta, strumień wypływający z jez. Angern i wpadający do Baltyku.
Aul, Aula, ob. Auł.
Aulce, wś, pow trocki.
Aulia, ob. Auł.
Aulokowa kolonia, ob Nasale.
Aulowoehnen, wś, pow. wystrucki Prus Wsch., st. poczt., 303 mk.
Auls, zaścianek, pow. trocki.
Auł, Aulia, Aul, po łotew. Aula, wś, pow. dyneburski, od 1626–1820 własność jezuitów, którym te dobra darował Aleksander Gąsiewski, wojewoda smoleński. Dziś dobra koronne. Kościół parafialny św. Maryi Magdaleny, istniał luż 1530, jezuici przebudowali go 1790. Parafia kat. dek. górno-dyneburskiego, dusz 3286.
Aunupis, ob. Mereczanka.
Aupa, ob. Upa.
Auras, ob. Uraz.
Ausche, ob. Awsza.
Auschwitz, ob. Oświęcim i Dusoczyn.
Ausiejonka, ob. Owsiejowo.
Ausmaass, (Ober i Nieder), ob. Wymiary (Górne i Dolne).
Aussendeich, Aussenteich, ob. Kuligany, Kuligana.
Aussenvorwek, folw., pow. międzychodzki, ob. Zemsko (Semmritz).
Austechia, Austelia, ob. Litwa.
Austerlitz, ob. Sławków
Austinsdorf, ob. Augustynowice.
Austrya. Austryacko-węgierska monarchia leży między 27° i 44° geograficznej długości
