Jump to content

Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/450

From Wikisource
This page has been proofread.

Koziczynek, liczy 121 mk., 15 dm., 364 m. rozl.; we wsi znajduje się karczma i wiatrak.

Bueblitz, ob. Bublice.

Buechen, ob. Bure.

Buchwerder, kolon. i karczma, pow. czarnkowski, ob. Kienwerder.

Bueck-gebirge, ob. Pikowe-góry.

Buelow, ob. Bylowo.

Buelowsheide, ob. Przewodnik.

Buergsdorf, ob. Brzezinki.

Buertulschuetz, ob. Biertułckie.

Bueschken (niem.), leśnictwo królewskie, pow. wałecki, pod Jastrowem, do tego miasta należące, 1 dm., 7 mk. ew.

Buessen, ob. Byszki.

Buetow, ob. Bytów.

Buetzendorf, ob. Objezierze.

Bufka, ob. Hołowsko.

Bug, rz., zajmująca po Wiśle pierwsze miejsce w rzędzie rzek polskich, a to z powodu swej długości, wielkiej ilości wód i znacznych korzyści, jakie przynosi. Powstaje z połączenia Bużka opackiego i Bużka kruhowskiego. Bużek opacki wypływa w obr. gm. Opaków (pow. złoczowski), w półn. zach. jej stronie, koło zabudowań podleśnych, Majdanem zwanych, na mokrych łąkach pod lasem Biłochą. Płynie w kierunku południowo-wschodnim i południowym, przez mokre łąki opackie i wieś Opaki. Bużek zaś kruhowski ma zródliska w obr. gm. Kruhowa, na niezmierzonych błotach kruhowsko-kołtowskich, z których zabiera wody, w kierunku półn.-zach. przerzyna moczary kołtowskie i w półn. stronie wsi Kołtowa, na granicy gm. Opaków i Kołtowa, łączy się z Bużkiem opackim. Płynie na półn. zach. podmokłemi łąkami śródleśnemi, przez znaczniejszy staw w Rudzie kołtowskiej; poczem przechodzi w obręb Sassowa, tu minąwszy staw i młyn Zofijówkę dostaje się na rozwartą dolinę, a przybrawszy po wschodniej stronie Sassowa z pr. brz. potok Spinohę, nastający pod Zielonym horbem (439 m.), a z lew. brz. potoczek z pod sassowskiego folw. Kalinki, opływa miasteczko Sassów od północy, zabiera na gran. Sassowa z gm. Usznią, z pr. brz. potok Bużek oleski, mija krętem łożyskiem śród obszernych moczarowatych łąk gminy Usznię, Czeremosznię, Białykamień i Bużek. Dolinie tej nadbużańskiej towarzyszą z obu stron łańcuchy znaczniejszych wzgórz, częścią lesistych, częścią gołych, które urocze nadają jej wejrzenie; jak n. p. od północy Łysa góra (374 m.) w Rudzie kotłowskiej, Chomiec (362 m.) i Turyeka (320 m.) w Uszni, Swięta góra (373 m.) w Czeremoszni. Od południa zaś wnoszą się wzgórza Bzowy (409 m.) i Horodesko (387 m.) w połd.-wsch, stronie Sassowa; Lipina (288 m.), Wysoka (363 m.) i Żulica 369 m.) w obr. Czeremoszni i Żulic. Źródła Bużka kruhowskiego znajdują się na wysokości 304 m. npm., staw w Rudzie kołtowskiej na 280 m., ujście Spinohy do Bugu na 269 m., powierzchnia Bugu powyżej Czeremoszni 253 m., a tuż poniżej Bużka 249 m. Na tej przestrzeni 29 kil. ogólny spadek czyni 55 m. Poniżej Bużka zwraca się na półn. zach., płynąc przez błotniszcza w obr. gm. Rozważa, Sobolówki, mija Pietrycze, gdzie z lew. brz. przyjmuje potok Bełżec (ob.). W Uciszkowie wpada do obszernego stawu, dziś w zaniedbaniu zostającego. W Stronibabach zwraca się na północ i pod Buskiem od wschodu (od pr. brz.) przyjmuję Słotwinę, od półn.-zach. Rokitnę, a od połd. zach. Pełtew i nieco niżej dawnego stawiska Średni potok. Dotąd płynie on na stawy groblami ścieśniony, które corocznie prawie psuje i wyrywa. Dno ma przeważnie namuliste, a z ujściem Pełtwi doń przybywa mu wody drugie tyle, tak iż odtąd mógłby być spławnym. Od Buska płynie przeważnie w kier. półn., krętem łożyskiem, przez gminy Łanczówkę, Rakobuty, gdzie z lew. brz. zabiera potok Rudkę; potem tworzy granice gm. Rakobutów i Derewlan z jednej a Pobużan i Wolicy derewlańskiej z drugiej strony, płynąc ustawicznie podmokłemi łąkami. W Pobużanach przyjmuje z praw. brz. potok Jabłonówkę, Poczem płynie granicą gm. Spasa i Sokoli i przechodzi w międzyleśne łąki, a w Tadaniu rozlewa się na obszerniejsze przestrzenie, tworząc liczne kolana i w kier. płn. zach. dostaje się do Kamionki Strumiłowej. Ztąd na północ toczy swe wody przez Łapajówkę, Rudę sielecką, Sielec, Dobrotwór. Tutaj spław jego staje się dogodniejszym, a dno przeważnie piaskiem pokryte. Mija w dalszym biegu gminy Stryhawkę i Tyszycę. Ciekawe zachodzi w obr. tych gmin zjawisko, iż Bug, płynący powolnym biegiem, dzieli się na 62 mniejszych i większych odnóg, z sobą łączących się, tworzy liczne ostrowy i trzęsawiska, porosłe trzciną, szuwarem i innem zielskiem moczarowatem, tudzież wikliną, w których w wielu miejscach dotąd jeszcze noga ludzka nie postała. W r. 1846 r. rządowy iżynier p. Majer sporządził mapę biegu Bugu w celu uregulowania koryta tej rzeki, co jednak do skutku nie przyszło. Mapa ta w 6 sekcyach skreślona pozostawała do roku 1854 w archiwum c. k. urzędu obwodowego w Żółkwi. Minąwszy Horodyszcze bazyliańskie i Parchacz płynie znowu pojedyńczem korytem, mija zdala Krystynopol, przepływa gm. Klusów, Dobraczyn, Zawisznię, Poturzyce i Sokal. Pod Sokalem przebija wał uralsko-czarnohorski, dzieli się znowu na ramioua i oblewa wyspy, które lasem porastają, a nieco niżej Sokala płyną po nim już większe statki. Odtąd też koryto jest głębokie, wart stały,