tarzu spoczywają zwłoki jenerała Dwernickiego, którego grób zdobi piękny pomnik. Ta piękna a raczej do miasteczka podobniejsza włość istniała już w XII wieku jako warowne miasto, wystawione na częste napady Litwinów. Nakwasza: w pobliżu tej wioski znajdują się 3 okazałe piramidalne góry, „Makutra“ nazwane; na jednej z nich obozował niegdyś chan tatarów, rozsyłając ztamtąd dzicz na rabunek. Pieniaki ze wspaniałym pałacem, przerobionym ze starego istniejącego tam niegdyś warownego zamku. Załośce ze starożytnym zamkiem, śród błot położonym, którego mury dotychczas zębowi czasu się opierają; dawniej, otoczony stawami i błotami był trudną do zdobycia fortecą. 2.) B. stare (z Nowiczyzną), wieś, pow. brodzki, o 2,5 kil. od miasta Brodów oddalona. Przestrzeń posiadłości większej roli ornej 878, łąk i ogrodów 14, pastwisk 107, lasu 344; posiadłość mniejsza: roli ornej 947 łąk i ogrodów 93, pastwisk 120 m. Ludności rz. kat. 735, gr. kat. 501, izraelitów 51: razem 1307. Należy do rz. kat. parafii w Brodach, do gr. kat. parafii w Dytkowcach. Co do fabryk porównaj powiat brodzki (wyżej). 3.) B. (z Solcami brodzkiemi), wś, pow. wadowicki, o 3 kil. od Kalwaryi, 1620 m. rozl., w tem 1029 m. roli ornej, 219 dm., 1412 mk., parafia w Zebrzydowicach; gorzelnia, dystylarnia spirytusu i tartak wodny. Leży w urodzajnych pagórkach, blizko gościńca wiedeńskiego. B. R.
Brody, 1.) wieś, pow. bukowski, 60 dm., 691 mk., 127 ew., 564 kat., 159 analf. Kościół parafialny należy do dekanatu lwoweckiego, fundacyi rodziny Brockich, herbu Łodzia; kilka ma pomników z przeszłości. Wizerunki czterech plebanów dawniejszych nad zakrystyą z XVII i początku XVIII wieku. Naprzeciwko wielkiego ołtarza popiersie z napisem: „Na cześć Kurowskiego, zmarłego r. 1673 jako 104 lat liczącego starca“; tablice na cześć Białęskiego i Marszewskiego. 2.) B., domin., pow. bukowski, 5944 morg. rozl. i 5 miejsc.: 1) B., 2) folw. Św. Heleny, 3) Marszewo, 4) Zygmuntowo, 5) Bródki; 32 dm., 625 mk., 126 ew., 499 kat., 312 analf.; stac. poczt. Lwówek (Neustadt bei Pinne) o 7 kil., stac. kol. żel. Opalenica o 16 kil. Niegdyś własność K. Szczanieckicgo. 3.) B., karczma, pow. inowrocławski, ob. Kijewo. 4.) B., kol., pow. obornicki, ob. Woynowo. 5.) B., folw., pow. gnieźnieński, ob. Łabiszynek. 6.) B., niem. Brodden, wieś i kolon., pow. chodzieski, 79 dm., 735 mk., 682 ew., 49 kat., 1 akatolik, 3 izrael., 113 analf., stac. poczt. Smiłowo (Smilau) o 9 kil., stac. kol. żel. Miasteczko (Friedheim) o 11 kil. M. St.
Brody, 1.) niem. Brodden, młyny i leśnictwo nad Wierzycą, niedaleko Gniewa, w pow. starogardzkim. W okolicy odkryto 1875 r. przedhistoryczne cmentarzysko. 2.) B., niem. Brodda, dobra, pow. chojnicki, par. Czersk, st. p. Brusy. 3.) B., niem. Broddi, kol., pow, tucholski, par. Wielle, st. p. Czersk.
Brody, 1.) os., pow. opolski, należąca do Czarnowąsa. 2.) B., folw. dóbr Gorzów, pow. olesiński.
Brodziaki, wś ordynacka, pow. biłgorajski, gm. Sól, par. Puszcza Solska.
Brodzie, wś, pow. radomski, gm. Błotnica, młyn wodny.
Brodziec, dobra ziemskie i wś w pół.-wsch. części pow. ihumeńskiego, nad rz. Berezyną, w gm. brodzkiej, w 3-im stanie policyjnym (berezyńskim), w 2-im okręgu sądowym, w parafii katolic. berezyńskiej. Od Ihumenia o w. 40 odległa. Gm. brodziecka składa się z 53 wiosek i liczy 1827 dusz męz. W B. jest 65 dm., szkółka gminna, cerkiew prawosławna i kaplica katol., należąca do dekanatu ihumeńskiego. Dobra te należą oddawna do imienia Łukaszewiczów; obszaru mają około 4400 morg. Łąki nad Berezyną odznaczają się szczególną dobrocią i są obfite; lasu bardzo wiele; gleba, chociaż lekka lecz dobra, i posiada wapno, które wypala się w znacznej ilości. Al. Jel.
Brodziszewo, domin. i wieś szlach., pow. szamotulski, 3191 morg. rozl., 13 dm., 204 mk., 46 ew., 158 kat., 74 analf.; stac. poczt. i kol. żel. Szamotuły o 6 kil.
Brodzki powiat, ob. Brody.
Brodzkie Gaje, wieś, pow. brodzki, nad samą granicą rossyjską, o pół mili na wschód od Brodów. Przestrzeń posiadł. więk. roli orn. 1174, łąk i ogr. 9, pastw. 52; pos. mniej. rol. orn. 1174, łąk i ogr. 99, past. 73 morg. austr. Ludność rzym. kat. 15, gr. kat. 630, izrael. 147: razem 792. Gr. kat. par. ma w miejscu, do której należy wieś Buczyna, z 304 duszami; razem zatem ta parafia liczy 934 gr. kat. dusz i należy do dekanatu brodzkiego. Należy do parafii rzym. kat. w Brodach. B. R.
Broedienen, ob. Brejdyny.
Broedlauken, kilka wsi t. n. w pow. pilkaleńskim i wystruckim.
Broesen, kąpiele morskie nad Baltykiem, niedaleko Gdańska i sławnej Sobótki (Zoppot); mieszkańców liczą 173, pomiędzy którymi katolików 122, protest. 51. Pierwotnie była to uboga osada rybacka Brzeźno i należała do miasta Gdańska. Kiedy w r. 1806 Francuzi zdobyli to miasto, gubernator francuski Rapp kazał urządzić morskie kąpiele w B. W r. 1813 Rosyanie zburzyli wszystkie domy w B.; później jednak sami się przyczynili do jegu wzrostu, r. 1831 bowiem, kiedy żywność przeznaczoną na wojnę przewozili z B. (cholerą wtedy nawiedzonego) do Nowego portu (Neu-
