DUHA KA PULONG
Sinulat ni VICENTE C. PADRIEGA
Duha ka pulong mahitungod sa mga sinulat ni Rizal. Duha usab ang tuyo sa Kagamhanan sa pagbutyag niya sa mga sinulat ni Rizal pinaagi sa paghubad ngadto sa daghan uyamot nga mga pinulungang pilipinhon. Ang una mao nga ang mga pagtudlo sa atong labing dakung bayani maoy himoong sumbanan sa kinabuhi sa atong mga katagilungsod; ang ikaduha mao nga ang mga hunahuna ni Rizal hisabtan sa tanang mga pilipinhon. Sa lakbit hisgutan ta kining duha ka tuyo. Kon sa tanan tang panglihok nasudnon sundon ta ang mga pagtudlo ni Rizal atong makab-ot ang usa ka butang nga ginahandom sa tanang mga dagkung-tawo sa Pilipinas. Mao nga ang atong nasud makabaton sa iyang kaugalingong panagway sa atubangan sa ubang mga nasud sa kalibutan. Kay sa pagkakaron, ang atong panagway maoy hulad sa panagway niadtong mga kagamhanang lumalangyaw nga kanhi naghupot kanato. Sa panahon sa mga katsila, ang atong tinguha mao nga mahisama kita sa mga katsila; sa panahon sa mga ameri kano buot kitang magpaka-amerikano. Miabut ang atong kaugalingnan, ug ang una natong nakita mao nga kita walay kaugalingong panagway. Kon handumon ta ang usa ka karaang sanglitanan, sama kita sa kabog nga wala ilhang langgam sa ubang mga langgam bisag molupad kay aduna may pako, apan wala usab dawata sa ubang mga mananap bisag mopatotoy sa iyang mga anak sama sa ubang mga mananap. Ang atong panagway mahimong maanindot alang sa magsud-ong kanato; apan mahimo usab nga mangil-ad. Ang kaanindot kun kalas-ot sa atong panagway anaa da sa atong ka-
ix
