Maren/Kapittel Fiev

Den annern Middag gung Maria na Disch in den Gaarn. Dicht an den Beek stunn achter 't Backhuus en krummen Ellhorn – en heemlich Flach, dar weer se moderselenalleen mit eer Gedanken. Vondaag weer 't dar besunners schöön. Dicht neffen eer leep de stille Beek, op de anner Siet in de grote Wisch grasen de Melkkö, in 't Gras kropen Spre un Blauackermann, sleken ok woll mal hart an 't Över ran un pliren de lütt Bruut nischirig an, de Swolken jogen as en Schadden dicht över den Grund, un in 't kole klare Water spelen de Frellen un sprungen na Mücken, de in en Swarm ümmer op un dal sinksanken, as danzen se op de Sünnstralen.

Maria harr eer Neitüüch op 'n Schoot leggt, de lütten Hannen darop. Eer Gedanken weren wiet weg, wiet vörut un danzen ok op un dal, simmen un sungen, eer weer tomoot, as höör se in wide Feern en Speeluur vertellen von en Glück, dat sik ni beschriben lett.

Do keem en Schritt üm dat Backhuus – Maria verschraak sik, dat se opsprung. Sterlau stunn vör eer un seeg eer an mit sien groten Ogen. Eben noch harr se an em dacht un harr hööpt, he schull kamen; nu he dar weer, waar se angstig, se neem eer Neitüüch op, dat eer an de Eer gleden weer, un wull gaan. Aver Sterlau vertreed eer den Weg, lee de Hand an de Mütz un grööt eer as en vörneme Daam.

»Ihre Blumen haben mich so manchen Tag freundlich begrüßt, wenn ich ermüdet vom Exerzierplatz kam«, see he bina fierlich, »heute fehlt der Strauß, und so leid es mir tut, ich verstehe Sie vollkommen. Ich habe herzlich bedauert, daß Sie meinetwegen solche Behandlung erdulden mußten. Nehmen Sie diese Blume von mir an? Bitte, Maria, weisen Sie sie nicht ab!« He heel eer en Bloom hin so schöön, as weer se ut den Paradiesgaarn.

Maria neem eer mit en beverige Hand, un ut eer Ogen dreep em en warmen Straal bet in 't Hart rin, seggen kunn se keen Wort.

»Die Heide ist rätselhaft, wunderbar!« sett he hinto, üm Maria sach en beetjen Tiet so laten, sik to vermünnern. »Beim ersten Anblick leblos, trostlos, ein verödet Feld, das eine begrabene Welt deckt; sieht man sie aber aufmerksam und liebevoll an, dann reicht sie Blumen, die uns seltsam grüßen. Wissen Sie, wie diese heißt?«

»Enzian!« see se lies.

»Enzian! Habe lange gesucht, um ihren stillen Winkel, wo ich sie am Morgen beim Exerzieren entdeckte, wiederzufinden. Ich habe bei ihrem Anblick Ihrer gedenken müssen – darf ich Ihnen einmal eine wieder bringen?«

Maria nück mit 'n Kopp. »Ich will sie drinnen in Wasser stellen!« see se lies, un denn weer se weg.

Sterlau dach, se schull wedder kamen, un luur en viertel, en halve Stunn, aver vergeevs, se bleev weg.

Un dar weer en ool Katt schuld an. Maria weer dörch Sterlau sien Wöör un de Bloom in grote Opregung kamen, se müß sik eerst en beetjen besinnen, darüm gung se na eer Kamer. As se üm de Eck von 't Backhuus keem un graad de lütt Bloom an de Lippen drück, bemött eer de grote swarte Kater, de woll op en Vagel Jagd maken much, un keek eer mit sien scharpen Ogen füünsch an as en Minsch, as – Tante Maren woll doon kunn, wenn se een in 'n Sinn harr. Maria kreeg en groten Schreck, un in den Ogenblick bill se sik in, en paar böse Ogen harrn eer Gedanken seen un waarn eer verraden.

Se sleek in eer Kamer un versteek de Bloom in en Struuß, den se sik sülben sammelt harr. De Schreck weer frilich bald vergaan, se müß jo inseen, dat en unvernünftige Kreatur all sowat ni kunn un verstunn; se wull ok wedder na buten, aver jedesmal, wenn se de Döörklink anfaat, heel eer wat torüch, dat se sik toletzt hinsett un in beide Hannen ween.

Aver lütt Enzian blö in den Struuß un seeg eer fraam an, wenn Maria sik daröver bück. Un jeden annern Dag keem en smucke Bloom darto, un alltosamen seen un vertellen eer ümmer datsülve, un eer Hart höör nipp to un glööv dat gar to geern.

Sterlau harr eer ümmer in 't Oog, un se kunn sik man eben rutwagen ut eer Kamer, so weer he an eer Siet. Darbi ni driest un todringlich as enige von de Leutnants, aver na un na ümmer meer vertruut, dat he sogar dat »Fräulein« vergeten dee un eer blot Maria nööm. Nee, sien groten klaren Ogen kunnen ni legen, so depen Klockentoon in de Stimm wüß nix von Falschheit.

So sung dat junge Hart, as en lütt Göör woll deit, sik sülben in en schönen Droom. –

Un Paul lee eer nix in Weg, kümmer sik överhaupt wenig üm sien Bruut; he weer veel meer üm un bi Maren, un twischen de beiden weer 't een Pott un Pann. Toeerst dach Maria sik dar nix bi, aver as se mal abends in Schummern lies in de Stubendöör treden dee, seeg se wat, wat eer opmarksam maken müß. Paul un eer Tante stunnen merrn in de Stuuv un harrn sik ümfaat; se harrn eer den Rüch tokeert un segen eer nich. Paul küß Maren meermal, strakel eer över de Backen un tuschel eer wat in 't Oor, dat se lachen müß. Maria schoov ganz sacht de Döör to un sleek op 'e Töön na eer Kamer. Wat se seen harr, weer graad ni nett, aver eer weer 't recht – man to, so kunn 't gaan, op de Aart kunn se loskamen! –

Se weer nu ni meer so schulu as fröer un versteek sik nich, wenn Sterlau eer opsöken dee. Aver se fööl, dat doch noch twischen em un eer wat weer, wat eer vörkeem as en hoge Muur: dat weer de Bildung. Al de hoochdüütsche Spraak maak eer Noot. Se harr as Kind en gode Dörpschool besucht, kunn ok Hoochdüütsch verstaan un spreken, aver eer keem düsse Spraak ümmer vör as en Sünndagsstaat, as en Paar nie Scho, de heel smuck utseet, aver gresig knipen doot, wenn de Foot warm warrt – en suur Gaan! Bruuk Sterlau nu gar mal en fremd Woort, engelsch oder franzöösch, denn waar de Noot eerst groot. Aver he weer fründlich un holp na op en Aart, dat se bald alle Verlegenheit vergeet un daroplos plöter un vertell. Un de junge Mann harr sien stille Freud daran. Wat klingt ni wunnerschöön ut en Mund, den man liden mag? Darto keem, dat he Maria nu eerst recht kennen leer, wat se dröömt un daan un dacht harr as Kind un wat se sunn un dach över Welt un Minschen. Maria weer en grotes, frames Kind, eer Hart keem em vör as en depen Born, hell un klaar bet op 'n Grund, Gras un Blomen an 'n Rand: de Welt, de sik darin spegel, weer schöön verklaart un voller Freud un Freden.

Sterlau harr bet herto so in den Dag rinleevt, de Welt anseen as en Paradiesgaarn un na jede schöne Frucht langt, de em in de Ogen schien. So much he denn ok, as he Maria in sien Quarteer vörfunn, dacht hebben, den smucken Vagel intofangen un den Brüdigam de Höll hitt to maken – in de lange Wiel op 'n Dörpen weer dat jo en netten Tietverdriev. Aver dat Infangen waar em suur noog maakt, un as he toletzt den lütten Vagel in de Hand harr, kemen em ganz anner Gedanken, un wat he vellicht fröer sunnen harr un dacht, smeet he wiet achter sik. Dat schöne Natuurkind harr 't em andaan, em ganz den Kopp verdreit; mit eer Lachen un Fragen un Vertellen harr Maria em na un na ganz inspunnen, aan dat sülben to weten.

Sterlau sien Kameraden kemen ni meer so veel to Besöök, se muchen woll wat markt un von anner Lüüd wat höört hebben, denn de Snack danzt bi so 'n Gelegenheit ümmer vörut. De beiden jungen Lüüd weer dat eben recht, de annern weren eer oft in Wegen west. Se driseln nu oft in Feld un Heid rüm un harrn sik veel to seggen. Sterlau harr al en groot Stück von de Welt seen un wüß op eer Hinnerfragen goot to vertellen, un allens keem eer noch mal so schöön vör, wenn he eer op prächtige Wolken an 'n Heben, op en smucke Auwisch in 'n Abendschien oder en Woold, half todeckt mit Daak un Dau, opmarksam maak. Dat weer de Maler, de Künstler, de de Schöönheit kennt un över allens leet hett, wo se em ok bemöten deit.

Geern stunn se bi em, wenn he teken dee. Denn as Sterlau man eerst warm waar in sien Quarteer un de Deenst em ni meer so veel Mö maak, kreeg he sien Book, sien Skizzenbook, as he dat nööm, wedder her un maal un teek bina jeden Namiddag. Dat weren schöne Stunnen för Maria. Se keek em över de Schuller, froog un düüd, plück Blomen un Beren, de hier un dar in de Heid wussen, un den Struuß von Blomen un Frucht lee se still neffen em hin. Darbi waar snackt un spaaßt un daan, dat de Tiet vergung as in en Droom.

De Lüüd in Dörp, de Paul Struck sien Huus al lang scharp in 't Oog harrn, waarn bi dat Spillwark ganz kathoolsch, un wat se tuscheln, klung ni schöön. Man weer domals allerlei gewennt. De bunte Rock maak mennich Deern rein narrsch, dat se den Soldaat naleep un sik em an den Hals smiten dee. Aver dat en Brüdigam sien smucke Bruut staan un gaan un doon leet, wat se wull, üm mit en öllerhafte Persoon rümtoficheln: dat weer ganz wat Nies, dat harr woll noch nüms seen un beleevt. De olen Jungfern lachen luuthals un toreten Paul un Maren mit 'e Teen un geben lütt Maria Titel un Namen, de häßlich klingen un rüken deen. Eernsthafte Lüüd schüdden den Kopp un frogen, wat dar ut warrn schull.

Maren, bi de de Verstand ümmer op Vörposten stunn, much recht goot marken, wat in Dörp över eer ümgung, aver Sterlau un Maria wüssen von nix; se weren as twe lütt Vagels, de mit 'nanner in 't Sand speelt – wo licht kriggt de de Klemmer!

Aver Maria schull bald ut 'n Droom kamen.

An en warmen, stillen Harvstdag weren de beiden mal wedder na de Heid driselt. Gar to frö keem de Abend, un se dachen al daran, na Huus to gaan. Aver do funn Sterlau noch en herrlich Bild, dat müß noch mit, dat weer gar to schöön. Baben op en lütten Barg, en Hünengraff mit Braam un brune Heid, stunn en olen Mann mit slowitte Haar, krumm, duuknackt, beide Hannen op 'n Stock foolt, as wenn he beden dee, en Spitzhund seet neffen em. Över Mann un Hund un Hünengraff un över de boomstille wide Heid goot de Abendsünn en rosenroden Schien. Un nu hüpp dar noch en lütt Mäden den Barg rop, stell sik bi den Olen hin un seeg ok in de Feern – Maria! Se kenn den olen Mann al lang; se harr oft bi em seten, as se sik noch mit eer Unglück in de eensame Heid sleken harr. Nu wull se em in Snack opholen, damit Sterlau geruig teken kunn, wull ok sach geern mit in dat Bild ween, wat den Maler so gefull.

Sterlau klopp dat Hart, as he Maria dar haben seeg. Hooch un verklaart stunn se dar. Op eer helles Haar, dat in dicke blanke Flechten üm den Kopp leggt weer, flimmer dat Abendgold, as droog se en Kranz von gülden Rosen. Un as he dar stunn, en beetjen versteken achter en dünnen Busch – de Ool schull em ni geern wies warrn – un sien Ogen von de schöne Gestalt garni loskamen kunnen, do kreeg en Gedanken, de bet herto noch ni harr to Woort kamen kunnt, de Babenhand: Maria schull sien Egen warrn, ganz un gar, för 't ganze Leben! An Teken weer ni to denken, dee ok ni nödig, denn düt Bild vergeet he nich, dat kunn he noch na Jaren frisch un lebennig in sien Hart finnen.

Wieldeß sprook Maria mit den olen Mann, de eer al von widen tonäck. He weer en beetjen sunnerbar, de ool Dierk-Scheper, seen de Lüüd, he sprook to Minschen knapp en Woort, aver wenn he alleen weer, denn snack he mit sik sülben un mit sinen Hund, un de em beluurt harrn, vertellen, dat he denn von ole schöne Tiden sprook un de böse Welt anklaag, de nu allens op 'n Kopp stell un beter weten wull. Maria verstunn em, denn in de trurigen Dagen weer eer de Welt ebenso toweddern as em. Un as Spitz, de jeden Minschen mit Mißtruun anschuul, marken dee, dat de olen Ogen oplüchen un rein jung waarn, wenn Maria keem, leep he eer al in 'e Mööt, sprung an eer op un lick eer de Hand.

Nu weer se lang ni bi den Olen west, se gung em in de letzte Tiet ut 'n Wegen, wenn se mit Sterlau op de Heid rümdrisel. Darüm besunn se sik darop, wat se to em seggen schull. »Hett he nich enige Schrubbers bunnen, Dierk? De olen sünd op un all«, see se en beetjen unseker, as se em de Hand geev.

De Ool schüdd den Kopp. »Wokeen snitt de Heid in 'e Blööt? So grausam is blot de Dood!« De Ool keek eer darbi garnich an un seeg in wide Feern.

»Wat süüt he, Dierk?« froog se wedder. »He steit hier al lang.«

»Nix – ik söök wat.«

»Kann ik hölpen, ik heff junge Ogen – wat söcht He?«

»Dien Glück, Maria.« He seeg eer warm an.

Maria freu sik, eer ool Fründ schien doch ni vertöörnt to ween. »Dat löppt hier ni verlaren op de Heid rüm!« lach se mit blanke Teen, »dat dreeg ik bi mi in 't Hart.«

»So, Kind? Denn löppt dat doch verlaren in Heid un Kratt ümher!« see he so sunnerbar, dat se sik verschraak.

Woll üm den Olen un sik sülben op anner Gedanken to bringen, see se: »Wo schöön is de Heid in de Blööt!«

»As en Bruut in Truer! Alle Jaar eenmal leggt se sik den Kranz in 't Haar un süüt mit eer eernst Gesicht in 't wide Land, ob he kommt, ob he wedder kommt.«

»Wokeen, Dierk, wokeen?«

»Aver de Winter ritt eer den Kranz mit sien kole Hand von 'n Kopp, un se liggt wedder dar in eer pultrig Kleed. All soor, all soor, nu al dusend Jaar! All soor bet an den groten Dag!« He sloog en widen Bagen mit sinen Stock, un sien hollen Ogen lüchen.

Maria weer tomoot, as höör se en Mann spreken in 'n Droom: de Spraak dump, un wat he see, so sunnerbar.

Sterlau keem ran un stell sik bi Maria hin, aver se waar em ni wies; de ool Mann un sien Spitz ok woll nich, oder se wullen em ni seen.

»Wat is dat för 'n Dag, Dierk?« froog Maria mit grote verwunnerte Ogen.

»All soor bet an den groten Dag, denn kommt he! denn ritt he hooch to Peer över dat wide Feld. Sien Haar is as frischen Sne so witt, gneterswart is sien Peerd, un he ritt op un dal, hin un her, un ut de Hoofspoor waßt Gras un Krüder un Blomen. Denn warrt de Heid wedder en Paradiesgaarn, wo Nachtigallen singt un Kinner speelt.«

Maria lee eer lütt Hand op sinen Arm un froog: »Ik versta em jo nich, Vader Dierk: wokeen warrt över de Heid riden?«

»Kind, Kind, de König! Un wenn he kommt, denn klingt Musik över de Heid, de Trummeln gaat, de Kanonen dröönt, un de Grund beevt von dat Footvolk un von de Swadronen, de op sinen Wink mit Rasseln darhinjagt in Stuff un Qualm.«

»Das ist wunderbar!« reep Sterlau, de sik ni meer bargen kunn. »Woher wissen Sie das, Mann?«

»Heff em riden seen in de hitte Middagssünn«, weer de Antwoort.

»Fata morgana!« mummel de junge Mann. »Sie haben recht«, see he luut, »der Kaiser kommt, und kommt bald! Wir werden den Feind niederwerfen und überall die Freiheit verkünden, und dann werden wir uns einen Kaiser wählen!«

»Wat?!« reep de Ool un seeg sik drang üm, »en Kaiser wälen – Ji? en Rasselbann, de ut Rand un Band is? Wüllt woll as dat Görenvolk en Popp hebben, de Ji danzen laten, utkleden, prügeln un den Kopp afdrein köönt! Bet herto hebbt Ji noch meer Glück mit de Wiver as mit den Dän! – Ga na Huus, lütt Maria!« see he mit en ganz annern Toon; »wenn Dien Moder Di seen kunn merrn op 'e Heid üm düsse Tiet un mit en fremden jungen Mann, se waar bang warrn üm Di, mien Dochter!«

Maria verschraak sik, dat se bina dalsackt weer. Se seeg mal bleek un angstig röver na Sterlau, denn gung se aan en Woort den Barg hindal na Dörp to.

Sterlau schoot dat Bloot to Kopp: »Was soll das heißen, Mann! warum erschrecken Sie das Mädchen?« As de Ool em garnich anseeg un nix to hören schien, mummel he: »Wozu mich an dem wunderlichen Heiligen ärgern!« un streev mit grote Schritten Maria na.

»Still, Spitz, laat em! De Mann hett recht, wi sünd all beid wunnerlich! Wi höört noch to de ole Tiet, ja ja, Du ok, Spitz! De junge Tiet löppt in vollen Sprung, se felljaagt, un darum köönt wi ni mitkamen, wi köönt eer garni verstaan, se kommt uns vör as en dwatsche, verkeerte Welt. De Öllern sünd kindsch un narrsch, de Gören hebbt dat Kommando; se wüllt allens dalriten – riet riet riet entwei, morgen is dat enerlei! singt se. Un denn wüllt se wedder opbuun, en bogen Toorn, un baben op den Toorn wüllt se en gülden Haan setten, de ni krein kann, aver de sik dreien mutt na jeden Wind. Schuul mi man ni so verdreetlich an, Spitz, en vernünftigen Hund mutt de Waarheit hören könen! Ik un Du warrt afsett, de Wulf warrt Schaapharder, de Zegenbock Gaarner un Reinke Voß hött de Göös. Wat knurrst Du? Kiek, dar gaat se hin, de Bruut an de Hand von en annern, de nich eer Brüdigam is, merrn op 'n Viert, bi helligen Dag! Stopp, stopp, Spitz, ruig, dat is nu de nieste Mood! Ik warr doch ni minen Hund hissen op de junge Welt, beware! Haal de Schaap, Spitz, wi wüllt na Huus – slapen is dat best in düsse ruge Tiet!«

De Hund leep hin un her dörch den Kratt un dreev den groten Swarm vör sik her; de Ool schrökel vörop na en lang Gebüüd to, dat wiet in de Feern dicht vör 't Bistörper Holt in de Heid stunn.