Civilisation e lingua universal/Quarte Parte/Capitulo 6

by Stefano Bakonyi

6. FACTORES FAVORABILE AL EMERGENTIA, AL REAPPARITION DEL LINGUA UNIVERSAL

Omne fenomenos universal de nostre epoca constitue factors favorabile al reapparition et al uso del lingua universal. Tal fenomenos mundial son multes:

- democratia et industrialismo,

- acceleration del progresso cultural,

- explosive augmento del population,

- urbanisation crescente,

- traffico, turismo e diaspora

- "intelligentsia"

- caracter del linguas e del homine presente.

Nos va tractar este fenomenos in le capitulo presente. Altere factores, como le progresso del civilisation, le religion e le ideologia, va esser tractate in le capitulos sequente.

DEMOCRATIA et INDUSTRIALISMO

es due potentissime fortias social de nostre epoca. DEMOCRATIA es fundate super le idea del fraternitat universal. Democratia es incompatibile con esoterismo, clique, intolerantia et arbitrietate, le quales son contrari al spirito del fraternitate. Esoterismo e le spirito del clique produce intolerantia, intractabilitate, staticismo, conservatismo, dogmatismo, autocomplacentia et arbitrarietate. Le linguages artificial son esoteric e non ha fundamentos objective: lor detalios es subjective e arbitrari. Al contrario: Le lingua universal natural ha su fundamento objective in le linguas natural, ex le quales le lingua universal es extracte. Democratia require un lingua universal cargate e cargabile con valores cultural. Un lingua artificial es sin valores cultural; al contrario, le lingua universal natural es herede de omne valores cultural natural.

Democratia dunque favora le emergentia de un lingua universal natural.

INDUSTRIALISMO es un fortia, pro le qual le confinios del statos national es troppo stricte. Le industria besonia como mercato le tote mundo, dunque labora pro le unification economic e linguistic del mundo. Con su propaganda, con su activitates commercial e tecnic, le industria es un efficiente factor del expansion linguistic. Le industria besonia como clientes omne homines, dunque debe superar le barrieras linguistic. Pois, le progresso del unification economic produce le tendentia del unification politic (como nos vide ora in Europa), le qual es in le strata al constitution del Stato Universal, introductor del lingua universal.

Como fenomeno human mesme, le LINGUA es submisse al EVOLUTION. Le developpamento comencia lentemente, pois accelera se. Le evolution del prime mammales ex le prime esseres vivente, durava 1500 milliones de annos; le evolution del sub-homine ex le mammales durava solmente 150 milliones de annos; le evolution del 'homo sapiens' ex le sub-homine, solmente 1-2 milliones de annos. Le acceleration in le hominisation es evidente. Le mesme acceleration vale pro le developpamento del linguas.

Le primitive linguas del bandas collectori-chassatori existeva circa un million de annos. Le prime lingua regional emerge ex le hibridation de linguas primitive ante circa 15.000 - 20.000 annos.

Le prime lingua universal appare ante 4000 annos. Le passo del developpamento del linguas es accelerate specialmente per le progresso del tecnologia de nostre epoca. - In le passato le homine ja habeva epocas de accleration del developpamento in tecnologia e lingua, sequite per epocas de relative stagnation.

Le neolitic revolution, le introduction del agricultura e del elevation de bestial, era tal acceleration.

Le invention del metallurgia e del scriptura, le melioration de vaste paludes per controlo del aqua dava altere accelerationes, que portava le homines in le epoca del civilisation. Le presente acceleration del developpamento tecnologic introduce nos in un epoca de supercivilisation. Omne tal developpamentos revolutionari de cultura e civilisation apporta regularmente cambiamentos del vita social e del lingua. A longe vista, il es impossibile conciliar le evolution accelerate del tecnologia, del cultura e del civilisation con le attitude conservative in vita social et in lingua.

Le decadentia del latino in nostre epoca, in consequentia de su non-developpamento malgrado le developpamento tecnic e cultural, es un prova. Le apparition del lingua franc universal del 27.000 parolas universal es un altere prova.

Le neolitic revolution agricultural, creante le necessitate de un commercio considerabile, initia le superamento del barriera lingual, le creation de linguas franc. Le developpamento politic del Statos Universal crea le prime linguas universal. Nostre revolution industrial es un fortia pro promover le creation de un lingua universal pro le tote mundo, nam le industria de nostre epoca besonia le tote mundo como mercato e como fornitor de prime materias. Le conquesta del civilisation es tamben le conquesta del barriera linguistic - conquesta initiate per le linguas franc e terminante con le linguas universal, flores preciose del civilisation. Le evolution accelerate del civilisation universal de nostre epoca va esser completate per le conquesta accelerate de omne barrieras linguistic, per medio de un lingua universal pro le mundo integre.

Le effortio pro crear un nove lingua franc promovibile a lingua universal, pote esser considerate como un effortio pro accelerar le developpamento natural. Fin ora le developpamento de un lingua franc era, generalmente, spontan. Totevia, nos habe al minus un exemplo de developpamento per un effortio consciente: le URDU, create per le hibridation del neopersiano con le hindi, per le initiativa del imperator Ashoka, como nos ha viste in le cap. 2 del tertie parte. Le creation del URDU era un successo multo durabile; le URDU deveniva un del grande linguas de India, vastemente usate tamben hodie. Sin dubita, le base del successo es le naturalitate del urdu, ric in traditiones et associationes cultural.

Tamben le progresso del linguas es accelerate. Sempre nove linguas regional deveni litterari e pretende esser studiate per estranieros! Assi, tamben le necessitate de un lingua litterari commun pro le tote mundo es sempre plus urgente - et este urgentia accelera le emergentia del nove lingua universal.

Le explosive augmento del population produce un pression, que avicina homines parlante linguas differente e favora le nascentia de linguas franc. Nos debe esser preste, que le population del mundo va duplicar e triplicar se in un futuro non distante. Le alimentation de un si vaste population non es possibile, si le nationalismo non permitte de tractar tote le superficie del terra como unitate pro le production e distribution de alimentos. Este operation global va esser indispensabile, pro que le maxime augmento del population trova se in le paises con production minime - si que le productos de USA, Canada, Australia e Francia debe esser distribuite in India e China. Assi un Autoritat Universal de Alimentation esserà necessari, que va besoniar un lingua universal.

Le urbanisation crescente face coalescer le citates separate in supermetropoles, nominate megalopoles. Le causa del migration del population rural al citates es le mecanisation del agricultura, le reduction del numero de personas occupate in le areas rural. Le urbanisation crescente mitte le paisanos in contacto con le multitude urban, ubi obreros estran parla lor differente linguas. Multes resta in gruppos national, isolate del population local e apprende un minimo del lingua del pais. Assi le urbe, con su multitude compresse in minime spatio es un crucibulo pro le nascentia de differente linguas franc.

Este fenomeno in dimensiones catastrofic monstrava se in sequentia de guerras o de 'decolonisation'. Este massas de 'PERSONAS DISPLACIATE', dissemina le elementos de lor linguas in le ambiente estranie e promove le formation de linguas franc.

Le TRAFFICO TURISTIC E COMMERCIAL demanda un massa de documentos e certificationes: valor mundial.

Documentos personal: gruppo sanguin, vaccinationes contra maladias infectiose, allergias contra certe medicamentos; documentos international del automobile, assecurationes, etc.

Hodie on ha tal documentos de uso international in lingua anglese e francese, in un anglese e francese difficile a comprender, malgrado que in ambe linguas le expressiones medical son largamente greco-latin international. Con un modeste cognoscentia del lingua international le intercomprension (mutual) del personal medical serea multo plus facile.

SIGNALES E MARCATIONES STRATAL/AUTOSTRATAL

Le optime comprensibile internationalmente son imagines. Melior ancora son imagines con textos bilingue: Texto in nigre in lingua local; texto in blau o verde in lingua international. Talmente on apprende le texto international a casa e comprende le mesme texto international in altere paises.

Con le parola, usate primo per RUSSOS, on nomina "intelligentsia" le interpretes de un cultura e lingua superior, invasori. Le 'intelligentsia' cerca a valorisar al proprie populo le cultura e lingua invasori, et interpreta le cultura invasori in le lingua e conceptos del proprie populo. In mesme tempore, le 'intelligentsia' cerca tamben a interpretar cultura e lingua del proprie populo in le lingua et in conceptos del cultura e lingua invasori.

Este rolo del 'intelligentsia' es perciose non solo pro le proprie populo, ma tamben pro le invasores politic; le activitate del 'intelligentsia' rende realmente possibile le cooperation inter invasores e le pais occupate, per le formation de linguas franc.

Pois, quando le paises invase libera se (e illos sempre libera se, tosto o tarde) le intelligentsia prende le poter politic. Ora nos observa in omne paises liberate del si-nominate 'colonialismo', que le intelligentsia non solo prende le poter, ma continua con energia le occidentalisation cultural e lingual, in modo plus radical que faceva anteriormente le regime colonial. Assi le intelligentsia crea statos standardisate secundo le modello occidental, bastante uniforme pro servir como cellulas de construction pro grande statos federative, tamben pro un Stato Universal.

Naturalmente non manca contraattaccos del ultranationalistas. Puristas e chauvinistas tenta a refusar cultura e lingua invasori. Ma omne tal contra-attaccos non ha successo durabile, si le cultura invasori es vermente superior. - Hodierne 'intelligentia' occidental dispone de un absolute arma cultural e lingual que non existeva ancor in le epocas de expansion del antique culturas e linguas: Le general education compulsori, scola obligatori e servicio militar. Assi le juvene generationes veni occidentalisate in massa.

In nostre seculo le transformation interior de EUROPA, del agricultura al industrialismo, e le contemporan expansion al ultramar, imponeva un immense effortio a Europa. In medio de este effortios Europa faceva le due guerras mundial, le plus grande e plus exhaustive del historia, si que Europa non poteva plus expander su energia extra Europa; sed illa ipse besoniava adjuta american pro restablir se. Le regression in Europa ha causate le liquidation del colonias. Interessante es, que in le colonias, de facto e de jure libere, resta ancor un notabile influentia cultural e tamben lingual. Le colonias liberate, guidate per lor 'intelligentsia' retene le cultura a le uso del linguas (franc) european (anglese resp. francese). Le linguas european ha date optime prova de capacitate de superviver, tamben sin adjuta del poter militar et administrative. Este factos son a considerar, quando on estima le chances de un lingua universal, e de su caracter occidental.

Un factor multo favorabile pro le formation del nove lingua universal es le facto, que le linguas del Occidente son consanguin e congenial: illes viveva junctes, como infantes in le casa de lor Matre Latin e de lor Ava Grec, permeate per le spirito del message de un senior parlante le lingua de lor Bisava aramaic, filia de sanguine del Bis-Bis-Ava Akkadian, lingua parlate per le patriarca Abraham, emigrate ex le Sumer-Akkadian Stato Universal. Assi, omne historic linguas universal es spiritual e corporal ancestres del linguas del cultura occidental e tamben del nove lingua universal nascente. Post vita separate durante seculos, le filias adulte, vivente, incontra se de novo in le casa del Matre, Ava, Bisava e Bis-Bis-ava, e da vita al quinte lingua universal. Ver es: omne linguas universal extincte ha date contributiones plus minus importante a nostre linguas moderne. Il va esser un interessante labor pro un linguista semitista monstrar quanto de lo que nos ha ex lingua grec o arabe, ex aramaic si non akkadian o mesmo sumerian (como le parola 'canal' e su derivatos, vide Duden).