Sior Ojep Paracia
Proverbi, tradizioni e anneddoti delle valli ladine orientali
Sior Ojep Paracia.
Siur Ujöp Paracia fô rové plü tert, canchʼ ël fô prou, a Corvara. Te scora insignâl la dotrina, mo zënza chʼ i scolars podess imparé valʼ da dʼ ël. Les oraziuns fôl Tomesc mone, le maester, che desplicâ, n püʼ de valʼ savôi ʼci da ciasa dai parënc, zënza
fossi pa restá püri mac. Le plü ion che chël prou fajô te scora, fô chʼ ël dô ʼcër les orëdles cun la tabachira de corn, chʼ an odô slominan sciöche stëres incër i edli; ince sö liac taiënc fajôl injenedlé, tignî i scolars te scora impede i lascé jí a marëna, mo le peso de döt ê chʼ ël nen sarâ ia te cianoa, sambëgn no te chëra dal vin, y i desmentiâ ia incina da sëra, insciöche, canchʼ ël i lasciâ fora, ëi fô mez morc dal frëit y dala fan. Ince chëra âl chʼ ël i â plü vëia a cerc co no a dʼ atri; tra chisc fô ʼci chi dla Cajencela. N de, chʼ i Cajencí â fat cez berta, chʼ ëi se temô da siur Ujöp, vëgnel süa oma, bona de müsa sciöche na stria y se ascogn do furnel dla scora. Te chël che siur Ujöp mët man a tempesté cun le bachët sura i Cajencí, sbunfera fora la vedla sciöche la laurs fora de tana y ti taca na müsa, chʼ ël nʼ â assá por chël de. La domënia do ti dál na romenada te dlijia dala dotrina y ciacia fora i vedli y i mituns. Ëi sʼ un vá bi chîc, mo la vedla ti taca indô na müsa sön porta de dlijia cun tan de fondamënt, che jënt
bradlâ. Do chël de ne fossi plü jüs te dlija i Cajencí, sce le curat da Colfosch ne nʼ ess fat mesi; siur Ujöp á pa spo ciafé na rebecada dal Consistorio de Persenon, chʼ ël nʼ á albü assá. Tra les atres curiosités ál ʼci chëra dʼ ejaminé te dlijia i gragn dala dotrina y dʼ i dé spo a düc dl musciat. Na resposta che n certo B... i â na ota dé, mirita dʼ ester notada:
- Siur Ujöp: Oh tö, B..., incö mëssesʼ pa tö respogne dala dotrina.
- B: Bel dërt, mo ci orëis pa, chʼ i sais!
- S.O.: Dime mo, él pa dërt, sce n pere de familia se bër ia vigni grosc sölʼ ega de vita?
- B: Oh, siur Ujöp, canche gnëis pa cun chëstes, mëssi pa propi ves dí la verité.
- S. O: Ma díla.
- B: Donca metede averda: Chi che bër, ne bër, y chi che ne bër, bër.
- S. O: Chësta é propi na sentënza da Salomone ëra.
- B: Chël ne sái iö, mo ester éra pa vëi.
- S. O: Spo mëssesʼ bel la despliché.
- B: Chël é pa saurí da fá ël. Odëis, sce n püre straciun, che mëss fá le trogher da Gherdëna ia y se döra dldöt dʼ invern ia por munt, scʼ ël bër datrai n got dʼ ega de vita, spo dijëis bele, chʼ ël bër; y scʼ os atri ciucëis döt le de te chëres bozes, dʼ os nʼ alson pa dí che boiëis no.
Siur Ujöp devënta döt cöce tl müs y ascolta bel chît.