Sabot ul-ojizin

by Soʻfi Olloyor

«Sano lil xoliqi g‘abrovu aflok»,
Yaratdi qatrayedin gavhari pok.

Samovot uyini tutdi muallaq,
Jahona hukmini ko‘rsatdi mutlaq.

Qilib g‘abro madorin zimmai hut,
Bani Odamg‘a andin qism etar qut.

Padid etdi jahon ichra favosil,
Qilur har fasl turluk nash’a hosil.

Ajab sun’u, ajab ahkomi taqdir,
Qilur bir qursdin olam ko‘zin ser.

Iroda qilsa ul Hayyu tavono,
Qilur bir lahzada bilmasni dono.

Safiy tufrog‘in etgach, jon ila jism,
Nechuk ki ayladi donoyi har ism.

Xalos etsa birovni Rabbud —aflok,
Qolur tog‘ ostida, andin chiqar pok.

Nechukki tutdi to‘fon dashtu tog‘i,
Va lekin bo‘lmadi ho‘l Nuh oyog‘i.

Xalilluloh uchun yondirdilar nor,
Qadam qo‘ymay o‘shal o‘t bo‘ldi gulzor.

G‘azab yel odilarni qildi nobud,
Edi ul yel nasiymi tobei Hud.

Baliq qornida bir sohib karomat,
Chila o‘ltirdi —yu, chiqti salomat.

Agar amr etsa kimni Foriqul —farq,
Kelur bir lahzada g‘arb ustidin sharq.

Nechukkim do‘stini Sultoni kavnayn,
Eturdi soateda qoba qavsayn.

Agar har kimga bersa izzu imdod,
Kelur xizmatga jinnu odamizod.

Sulaymonkim egurdi insu jindin,
Aning farmoni erdi bir nigindin.

G‘araz qudrat namolig‘ ayladi fosh,
Va gar na qadri erdi bir diram tosh.

Kalim ilgidagi qutlug‘ asoye,
Gahe ko‘fruk edi, gah ajdahoye.

G‘araz qudratnamolig‘ erdi, ey do‘st,
Va gar na erdi bir qad cho‘bi bepo‘st.

Agar amr aylasa, kavnayn barpoy,
Bo‘lur bir pistaning po‘chog‘ina joy.

Dedilar, hazrati Ruhul — aminni,
Qanot yozsa, tutar ro‘yi zaminni.

Aningdek Jabroile sidra parvoz,
Muhammad yengida aytur edi roz.

Agar qilsa birovning haqlig‘in fosh,
Shahodat bergusi gahvorada yosh.

Aziz etsa qayu qulni o‘shal shoh,
Agar choh ostida qolsa topar joh.

Sulaymon xizmatida qildi parvoz,
Hisobin bilmagan shoxinu shaxboz.

Vale bir mushtipar hudhud edi payk,
Dedi sultonig‘a: «Oriyu labbayk».

Madad qilsa Xudoye olamoroy,
Habib etsa ishorat, ayrilur oy.

Kishining ro‘zisin gar qilmasa kam,
Etar har yerda mehnat qilmasa ham.

Kalimin chehrasin qilmas uchun zard,
Chiqordi lahzada Nil ostidin gard.

Nechukkim hazrati Solih uchun fosh,
Bolalig‘ teva tug‘di hukmidin tosh.

Yubordi ro‘ze Maryama malakdin,
Masiyha moida tushdi falakdin.

Azalda har kishini aylasa sa’d,
Xalil o‘g‘lidek etsa sodiqul—va’d.

Agar zabh etsalar, qaytarmag‘ay qosh,
Ko‘runmas bosh aning oldida bir mosh.

Kima bersa jaholat xamridin jom,
Behisht oldig‘a kelsa, bosmag‘ay gom.

Etar rahmat suvi ko‘k kavkabina,
Etushmas qatraye gumroh labina.

Ko‘rung Bu Tolib ila Bu Lahabni,
Ulug‘ daryo labinda xushk labni.

Agarchi o‘t bila suvda bo‘lur farq,
Chiqordi suv makonidin nechuk barq?

Agar chandiki sham’ o‘tdin bo‘lur jam’,
Qaro suvdin qilur ko‘z nuridek sham’.

Qayu bir qudratin qilmoq kerak yod,
Erur qosir uquli odamizod.

HAZRAT RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAM SIFATLARINING BAYoNI

Durudi beadad hodiyi ding‘a,
Rasuli «rahmatan lilolamin»g‘a.

Xudoning do‘sti muxtorul—qurayshi,
Mudom ummat uchun talx erdi ayshi.

Emas mavjud aningdek gavhari pok,
Dalil uldurki kiydi toji «lavlok».

O‘shal shohanshahikim sham’i dindur,
Aning parvonasi Ruhul—Amindur.

Dedi Ma’bud aning otin «Muhammad»
Maqomatig‘a hargiz yetmadi had.

Tushurmay yer yuziga soyasini,
Eturdi Arsh uyiga poyasini.

Qadam bosqon manozil erdi pur atr,
Sahobul—abyaz erdi boshida chatr.

Jamoli ne’mati matlubi kavnayn,
Kamolidin muyassar «qoba qavsayn».

Sharofat mundin o‘tmas — sunnatu farz
Yurusa to xuruji Dobbatul —arz.

Hama dindin bo‘lubdur dini bolo,
Guvohi hazraty Vojib Taolo.

Aning avsofini yo‘q intihosi,
Nag‘u, yetmas desa vasfin Xudosi.

Xudoning rahmati bo‘lsun damodam
Aning avlodig‘a, ashobig‘a ham.

KITOB TA’LIFINING SABABI BAYoNI

Yozildi forsiy til birla maktub,
Aqiydotu furu’ qurbi mahbub.

Anikim ko‘rdilar turkiy yoronlar,
Dedilar: «Gar duo qilsa eranlar.

Bitilsa turki til birla aqiyda,
Ko‘ngullar bo‘lsa andin oramiyda».

Tamalluq qildilar chun bir necha yor,
Qalam tortay, Xudo bo‘lsun madadkor.

Va lekin aylayin so‘zlarni ijmol,
Manga yo‘qtur mufassal qilg‘ali hol.

Mane bechora, chunki omidurman,
Giriftori malomat domidurman.

Erurman bandalarning sarniguni,
To‘lay yoru birodarlar zabuni.

Agar chandiki bo‘lsam mag‘zi yo‘q po‘st,
Ishorat qildilar, chun bir necha do‘st.

Alarning so‘zlarin buzmay mane zor,
Savod ettim necha manzuma nochor.

Aqiyda so‘zlarini qildim isbot,
Anga qo‘ydim «Sabotul—ojizin» ot.

O‘zimdek xastalar bo‘lg‘aymu deb shod,
Nasoyihdin ham andak ayladim yod.

Nasihat tinglamas dil saxti mahjub,
Ko‘karmas tosha yomg‘ur yog‘sa ham ko‘sh

ALLOH TAOLONI TANIMOQ BAYoNI

Nedur qulluq ani mushtoqi bo‘lmoq,
O‘zidin foni Haqg‘a boqi bo‘lmoq.

Tonimoq Tangrini tonmoq havodin,
Keyin turmoq fioli noravodin.

Bo‘yinsunmoq, yugurmoq «qil!» demishda,
Qazog‘a rozi bo‘lmoq barcha ishda.

Umid etmak o‘shal qudratli Shohdin,
Yonardin xavf etib, yonmoq gunohdin.

Yaqin bilmak, jamoat e’tiqodin,
Keyin solmoq muxolif ijtihodin.

Aqiyda bilmatan shaytona eldur,
Agar ming yil amal deb qilsa, yeldur.

Uyolma ma’rifatni o‘rganurdin,
Tanur joying bo‘lur, qolsang tanurdin.

Uyolmasdur talab amrini olg‘on,
Qolur yaxshi uy olg‘andin uyalg‘on.

ALLOH TAOLONING BIRLIGI BAYoNI

Xudovandiki birdur beshaku rayb,
Ravo ermas anga o‘rtoq ila ayb.

Aning farmonidin hech kim qutulmas,
Tavonodur hamisha, o‘zga bo‘lmas.

Erur ul barcha olamning Xudosi,
Aning yo‘q ibtidosi, intihosi.

Erur hozir hamisha, yo‘q makoni,
Anga qilg‘on emas sabqat zamoni.

O‘zi beshubhadir ham benamuna,
Ravo ermas anga chunu chiguna.

Ko‘ngilga kechsa, ko‘zga tushsa har shay,
Erur andin munazzah Xoliqu Hay.

Udur hokim ki hukmin o‘zga etmas,
Aning zotig‘a hech kim aqli yetmas.

Farishtalar, nabilar yetmadilar,
Bo‘yinsundilaru fikr etmadilar.

Vale fikr et, Xudoning qudratig‘a,
Ajoyib ishlarig‘a, san’atig‘a.

ALLOH TAOLONING SIFATLARI BAYoNI

Subutidur aning sakkiz sifoti
Sifat zoti emas, na g‘ayri zoti.

Hayotu, ilmu, qudrat ham basar, sam’,
Irodavu, kalom, takvindur, ey sham’.

Hayot ulkim tirikdur, o‘zga bo‘lmas,
O‘lar har zi nafs, hargiz Ul o‘lmas.

O‘zini zotidin haydur o‘shal shah,
Va lekin jism ila jondin munazzah.

Kerakmasdur Xudog‘a hech qayu shay,
G‘anidur barcha olamdin o‘shal Hay.

Emas muhtoj hech ishga Haq Taolo,
Yubormag‘il ko‘ngilni shaybu bolo.

Agar munda yuborursan ko‘ngilni,
Solur shayton ko‘ngilga o‘zga yo‘lni.

Sifotining biridur ilm, yoro,
Erur donoyi g‘aybu oshkoro.

Xaloyiqdin kichikdur yo ulug‘dur,
Bo‘libdur har na ish yo bo‘lg‘ulug‘dur.

Turushdur yo yurushdur xayru shardin,
Na kim, tegsa anga naf’u zarardin.

Ko‘ngilga kechsa qaysi holi pesha,
Emas po‘shida ilmidin hamisha.

Bilur har kimda bo‘lsa ma’rifatdin,
Biri qudrat erur sakkiz sifatdin.

Nafslik yo nafssiz, budu nobud,
Ne kim ikki jahonda bo‘lsa mavjud.

Zarardur, naf’dur yo xayr, shardur,
Yaqin bilgil, qazo birla qadardur.

Xaloyiqning jami’i fe’lu qavli
Emas bir zarra betaqdiri Mavli.

Iroda aylagach, Xalloqi olam
Har ishni «bo‘l!» dedi, bo‘ldi o‘shal dam.

Na etsa erki boru, qudrati bor,
«Qo‘li birla yaratdi» dema zinhor.

Tilingni saqla mundog‘ qavli baddin,
Xudovandim munazzahdur jasaddin.

Kalomi haqdakim «yad» ayladi yod
Aning bir vasfidur, ey odamizod.

Aimma bildi Qur’on ma’nisin tuz,
Ko‘ngilni qo‘ymag‘il, san har qayu yuz!

Basar ham sam’ aning vasfi bilo shak,
Basar ma’nisi — ko‘rmak, sam’ —eshitmak.

Ne kim mavjud erur dunyovu dunda,
Falakdin yuqori, zeri zaminda.

Eshitmak, ko‘rmagi beshubhavu rayb,
Erur birdek hamisha zohiru g‘ayb.

Eshitmak, ko‘rmagidur qudratidan,
Quloqdin, ko‘zdin ermas, bilgil, ey tan.

Quloq, ko‘z bandag‘a hojat erur, bas
Xudo hech qaysining muhtoji ermas.

Tirilsang oxiratda, ey xaridor
Xudoyim ko‘rsatur do‘stlarg‘a diydor.

Vale ko‘rmakni bechunu chunon bil,
Jihatsiz bil, mislsiz, bemakon bil.

O‘shalkim bildirur beshakligini,
Bilur ul yaxshi ko‘rsatmakligini.

Bilur har odamiyning bo‘lsa esi,
Kalom ermish sifotining birisi.

Kalomi hodis ermasdur, qadim bil,
Ani ayg‘on so‘zi bekomu betil.

Xaloyiq so‘zlamas bekomu tilsiz,
Xudo muhtoj emas, hech ishga hargiz.

Bitilsa yo o‘qilsa, olsa el yod,
Bular hodis erur, ey odamizod.

Xudoyimni kalomin yaxshi bil boz,
So‘zini zotida yo‘q harfu ovoz.

Na kim maxluqida bor ersa, ey shah,
Xudovandim erur andin munazzah.

Sifotining birisidur iroda,
Muni bilgan kishi yetgan muroda.

Qadalsa bir tikan yo tushsa bir qil,
Irodasiz emas hech ish, yaqin bil.

Agar mo‘re qo‘yar yer ustig‘a po,
Va gar bir zarracha qum bo‘lsa bejo.

Bulardin yo kichikdur yo ziyoda,.
Emasdur hech nimarsa beiroda.

Sifotining birin takvin demishlar,
Xudodin xalqa ro‘zi barcha ishlar.

Yaratdi kim nechuk sizniyu bizni,
Taqi xalq etdi bizni fe’limizni.

Agar chandiki qo‘imas erkimizga,
Beribdur ixtiyori juz’i bizga.

Munosib ish erur yo nomunosib,
Ani qilmoqg‘a banda bo‘ldi kosib.

O‘shancha ixtiyori juz’idin boz,
Topar banda jazo ko‘p qilsa yo oz.

Na kim rizqeki bo‘lsa shaybu bolo
Yaratibdur ani Vojib Taolo.

Haromidin va le man’ etdi bizni,
Beribdur ixtiyori juz’imizni.

Xudo rozi emas isyonimizg‘a,
Rizosidur aning ehsonimizg‘a.

Kishi rozi, desa— isyon qilurg‘a,
Aimma hukmidur kofir bo‘lurg‘a.

Xudo zulm etmadi hech bandalarg‘a,
Vale tuz io‘lni ko‘rsatdi alarg‘a.

O‘shal xalqiki tuz yo‘ldin toyarlar,
Alar o‘z jonlarig‘a zulm etarlar.

Azob etsa bu olam yo u olam,
Erur bul adl, ey farzandi odam.

Nafssiz xalq erur yo zi nafsdur,
Aning o‘z mulkidur hech zulm emasdur.

Agar afv aylasa, o‘z fazlidur ul,
Budur sidqingu ixlosing, budur yo‘l.

Etar biz omilarga buncha bilsak,
Tutub mahkam bo‘iinsunsak, egilsak.

Jamoat ahli sunnat tuzgan erlar
Dedilar: «Turfa nozikdur bu yo‘llar».

Ulug‘ yo‘lni qo‘iib o‘lguncha, ey yor,
Qadam qo‘yma, toyar yerlarg‘a zinhor.

IYMONNING BAYoNI

Xudodin har na kelsa, rost bilding,
Tiling birla yana iqror qilding.

Musulmonlig‘ yo‘lida buldir iymon,
Muni bilmas kishi Tongla pushaymon.

Yaqin bilgilki, iymon bo‘lmag‘ay kam,
Erur birdek, ziyoda bo‘lmag‘ay ham.

Bu so‘zdur ahli sunnatni tariqi,
Jadal etdi bu so‘zda har fariqi.

Bo‘lur ammo amal zoyidu nuqson,
Topar yaxshi amaldin ujra inson.

Amal aylang va lekin aymog‘aysiz:
«Amaldin doxili jannat bo‘lurmiz».

Ani amrin dilu joning bila ol,
Amal qil ham O‘zining fazlina sol.

Nasib etsa bihisht O‘z fazlidin bil,
Amalga ittiko qilmay amal qil.

G‘araz ulkim, amalga bo‘lma mag‘rur,
Amal qilg‘il, amalga banda ma’mur.

Amal qilmoqdin axdi istifoda
Dedilar: «Nuri iymondur ziyoda».

Va gar na bo‘lmas iymon zoyidu kam,
Aqida buldur, ey farzandi odam.

Amalning naf’i ham iymon bilandur,
Qachon yolg‘uz amal qilg‘on bilandur.

Na’uvzu billah, iymonsiz kishini
Qabul etmas Xudoyim hech ishini.

Agarchi yaxshilar a’molin etsa,
Tasadduq yer yuzini molin etsa.

Riyozat birla bo‘lsa ertayu kech
O‘shalkim sidqi io‘qtur — qilgani hech.

Bo‘lur do‘zax ani oxir makoni,
Qutulmas hargiz andin jismu joni.

Agar iymon nasib etsa kishig‘a,
Berur ujra ani xo‘b qilmishig‘a.

Agar chandi kaboir qilsa behad
Tamug‘da qolmas iymonlig‘ muabbad.

Iloxi, osiymiz, bechoradurmiz,
Havoyi nafs ila ovoradurmiz.

Qo‘noqmiz bir kecha dunyoyi hecha,
Na ishlar kechadur bizdin bu kecha?!

Bu tunda tut butun iymonimizni,
Saboh qutqor tutundin jonimizni.

Ko‘ngil sanduqina bir bebadal dur
O‘zing rost aylagil, yo Koshifaz — Zur.

O‘shal dur qasdina shaytoni badbaxt
Tushubdur ko‘p havoxohi bilan saxt.

Agar bo‘lsang mani holimga homiy,
To‘zar kuldek aduvlarni tamomi.

Agar Sen saqlasang rahmat yo‘lidin,
Aduv qul kelsa, na kelgay qo‘lidin.

Yana iymonda aydi ahli tahqiq:
«Xudodindur hidoyat birla tavfiq».

Xudoning fe’li ul maxluq emasdur,
Kishi hargiz ani maxluq demasdur.

Dedilar ma’rifat birla ul iqror
O‘shalkim bandasini fe’lida bor.

Nechukkim bandani xalq etti Mavli,
Taqi maxluq erur fe’li va qavli.

Erur bir ma’nida iymonu islom,
Buni bilsa kerak, har xosu har om.

Aimma qavlini berk ushla zinhor,
Jadalni naf’i yo‘q bo‘lsa, na darkor.