Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom II/Dowgierdziszki
[ 133 ]Dowgierdziszki, Dowgirdziszki, 1.) wieś i folw., pow. trocki, 1 okr. adm., par. Sumiliszki, o 13 w. od Trok, 14 dm., 245 mk. (1866). R. 1850 dobra D. obejmowały 3 folw., 13 wsi, 17 zaśc., 6267 dz. rozl.; w dokumentach XVI i XVII w. zwane są takie Girdziszki, [ 134 ]Degirdziszki, Dogirdziszki. W początkach XVI w. Jan Janowicz Zawisza podstoli JKM. zrzeka się na rzecz brata swego Jerzego, dworu dowgirdziskiego i dworca podpuńskiego, które miał od żony swej zapisane. Następnie synowie Jerzego Zawiszy odziedziczonemi dobrami podzielili się w ten sposób, iż Jan i Krzysztof wzięli dobra Żugost (Użugość) i Podhajet, Degirdziszki zaś w trockiem i Osnieżyce w pińskiem posiedli Olbrycht i Mikołaj Zawiszowie. Dnia 20 lipca 1540 r. Mikołaj Juryewicz Zawisza testamentem potwierdzonym przywilejem Zygmunta Starego z d. 5 listop. tegoż roku zapisuje żonie swej Annie Wasilewnie ks. Połubińskiej trzecią część Dowgirdziszek, dworzec podpuński, dworzec we włości kroskiej na Zmudzi i Ośnieżyce w pińskiem. Przez wyjście zamąż wdowy Zawiszynej za Razmusa czyli Erazma Bohdanowicza Dowgirda, dworzanina JKM (1545 r.), Dowgirdziszki stają się własnością Dowgirda, który około 1550 r. ożenioniony powtórnie z Aleksandrą Mikołajówną Pacówną, znajduje się w zatargach prawnych o swe posiadłości z „dziewierzami“ pierwszej swej żony Krzysztofem Zawiszą marszał. JKM. i bratem jego Janem. Na schyłku żywota Erazm Dowgird, ożeniony poraz czwarty (trzecią jego żoną była jakaś Zofia Andrzejewna, wdowa Iwana Michałowicza Basy) z Apolonią Tymofejewną ks. Drucką Sokolińską i podpisujący się sędzią ziemskim trockim, zapisuje tej ostatniej w r. 1575 trzecią część Dowgirdziszek. Dobra te odtąd po kądzieli z jednej rodziny w drugą przechodzą. W roku 1590 lipca 18, wdowa po Erazmie Dowgirdzie, zaślubiona powtórnie Bohdanowi Pawłowiczowi Sapieże wojew. mińskiemu, zapisuje trzecią część Girdziszek synowicy swej Hannie z Druckich-Sokolińskich Karężynie. Mąź tej ostatniej Jerzy Karęga łożniczy JKM. d. 5 grudnia 1592 r. nabywa od Andrzeja Malcherowicza Zawiszy ⅔ części Dogirdziszek, Ośnieżyc i dworca Pokrożojty w krozkiej włości na Żmudzi za 1600 kóp groszy litewskich, łącząc takim sposobem w jednę całość stara. Jerzego Zawiszy spuściznę. Po śmierci Jerzego Karęgi widzimy wdowę po nim Annę ks. Sokolnicką w powtórnych związkach z kniaziem Piotrem Krószyńskim, dzierżawcą szadowskim i poniewieskim (1604 r.). D. jednak tą razą poszły po mieczu i aż do śmierci swej zaszłej w 1626 r. posiadał je syn Jerzego Krzysztof de Quarto-Karęga, ożeniony z wdową po Mikołaju Gasztołtowiczu Brzozowskim Anną, z domu Rajecką. Dnia 25 września 1634 r. Anna Karężyna zrzeka się Dowgirdziszek na rzecz córki swej Anny Konstancyi Karężanki i męża jej Jana Gabryela Grotowskiego, piszącego się zrazu sędzią ziemskim wendeńskim (1643 r.), później sędzią ziemskim trockim (1650 r.). Około r. 1612 w prawa własności nad Dowgirdziszkami wstępuje Krzysztof Kazimierz z Drogomirów Grotowski, mieczny wojew. trockiego, i ten ostatni wraz z żoną swą Konstancyą Krystyną Ordzianką d. 15 grudnia 1680 r. sprzedają Dowgirdziszki za 16000 złp. Jerzemu i Aleksandrze z Kotowiczów Grotuzom, podstolim smoleńskim. W 13 lat potem d. 12 sierpnia 1693 roku Grotuzowie sprzedają Degirdziszki Leonowi i Annie z Borów Rostowskim, podstolim i podstarościm kowieńskim, za tęż sumę 16000 zł. D. 21 kwietnia 1732 r. Stanisł. Rostowski zakonnik towarzystwa Jezusowego zrzeka się w szelkich praw swoich do ojcowizny na rzecz siostry swej i szwagra Michała i Racheli z Rostowskich Kunickich, starostów małackich. W rok zaś potem d. 2 kwietnia 1733 r. nabywają Dowgirdziszki od Kunickich za sumę 11000 zł. Stefan i Helena z Sulistrowskich Römerowie, wojstwo i sędziostwo grodzcy troccy. Odtąd aż do najnowszych czasów D. pozostały w ręku Römerów, przechodząc w tej rodzinie z ojca na syna. W r. 1867 za sprawą ukazu z d. 10 grudnia 1865 r. dobra te nabył Józef hr. Tyszkiewicz. Dwór ma tę oryginalność, że wszystkie gospodarskie budowle i domy mieszkalne mieszczą się na wyspie, łącząc się z lądem mostem murowanym. W jeziorze poławiają się wyborne sielawy. Okolica leśna. Okrąg wiejski D. w gm. Sumieliszkach obejmuje wsie: Buraki, Zakrzyże, Dowgierdziszki, Prudziany, Łojcie, Łojciki, Nowosiołki, Ławgierdziszki; zaścianki: Jakubiszki, Lunabole.
2.) D., wś w gm. Juraciszki, pow. oszmiański. Okrąg wiejski D. obejmuje wsie: Sieleszczeniata, Junkowicze, Niedźwiedziszki, Kryczynki; zaśc.: Ejgirdy, Dowgierdziszki, Dobowicze, Morgowicze, Norejki i Duka, Magieńce, Iwanki, Kozieki i Nowickie; okolica Ejgirdy.
3.) D., nad rz. Dzitwą, wieś włośc., pow. lidzki, 5 okr. adm., od Lidy o w. 29, od Ejszyszek w. 7, dm. 6, mk. 35 wyzn. katol. (1866). K. R., A. T.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|