Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom II/Dębnik
[ 20 ]Dębnik, 1.) wś, pow. nowo-radomski, gm. Konary, par. Kłomnice.
2.), D., wś pow. włoszczowski, gm. Radków, par. Kossów.
3.) D.-Łętownica, wś szlach., pow. łomżyński, gm. i par. Zambrowo.
Dębnik, wioska, raczej przysiołek wsi Paczołtowic, pow. chrzanowski; należy do oo. karmelitów na Czernej, a składa się z 18 osad. Na gruncie tej wioski znajdują się kopalnie marmuru, twardszego niż szwedzki (Rzączyński „Hist. nat.“ 29), zbitego i piękny połysk przyjmującego, a przez swą kilkostopową miąższość ławic zdatnego do wszelkich rzeźbiarrskich robót. Głównych barw tego marmuru da się odróżnić dziesięć, nie licząc przeróżnych odcieni. Włościanie D. zręcznie wyrabiają rozmaite kształtne sprzęty i ozdoby, blaty stołowe, z kwadracików marmurowych w najpiękniejszych barwach nakształt szachownicy składane. Łomy te marmuru odkryto w dalekiej przeszłości, albowiem Hartman Schädel, doktor z Norymbergii, opisując Kraków r. 1442 w dziele swojem „Commetariolus de Sarmatia“ już o tych marmurach wspomina. Zygmunt I według Naruszewicza wspierał wszelkie kopalnie, a więc także dębnickie (Dyar. podr. król. II, 264). Królowa Bona oddała Włochom w zarząd te kamieniołomy. Ich staraniem stanął w kościele św. Franciszka w Wilnie z tych dębnickich marmurów nagrobek dla Elżbiety, żony królewicza Augusta, zmarłej r. 1545. Za przywóz tych marmurów (1552–1558) zapłacono 226 złp. 5 gr. według Justa Decyusza. Na początku wieku 17 pozostawały łomy te pod stałym zarządem dwóch Włochów Bartłomieja Stopano i Szymona Spadi. Trzymali oni kamieniołomy za kontraktem, płacąc właścicielom Paczołtowic olbornego po złp. 2 od łokcia sześc. marmuru i po zlp. 8 od kopy posadzki; kwoty zaś przez nich płacone dochodziły rocznie 1,000 złp. W r. 1644 objęli łomy oo. karmelici na Czernej. W r. 1661 (20 stycznia) król Jan Kaźmierz osobnym przywilejem pozwolił tutejszym robotnikom około marmurów, w całym kraju wszelkich podejmować się robót, a na przeszkadzających im karę 100 czer. zł. naznaczył. Najwięcej do podniesienia tych łomów przyczynił się król Stanisław August, który od oo. karmelitów wziął je w dzierżawę za kwotę roczną 4,000 zlp., sprowadziwszy biegłych w sztuce dobywania i odrabiania majstrów z Włoch. Marmur dębnicki zdobi wielki ołtarz w kościele św. Szczepana w Wiedniu, grobowiec Adama Arzata w kościele św. Magdaleny w Wrocławiu, następnie posadzkę w kościele oo. bernardynów we Lwowie, zrobioną w r. 1738 kosztem 3754 złp. przez Józefa Potockiego, starostę szczerzeckiego. Ob. A. Grabowski, „Kraków i jego okolice“, Kraków 1866. Józef Louis, „Paczołtowice“ Kraków, 1874. Br. G.
Dębnik, niem. Damnick, os. należąca do Bojanu, pow. wejherowski, o 3¼ mili od Wejherowa.
Dębnik, 1.) niem. Damnik, folw. dóbr Borkowice, pow. olesiński.
2.) D., niem. Damnik, kol. w dobrach Urbanowice, pow. kozielski.
3.) D., Damnig, wś, pow. namysłowski, par. Namysłów.
4.) D., niem. Damnig, kol. i folw. dóbr Boguszyce, pow. oleśnicki.
Zobacz też
[edit]
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|