Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Czyste
[ 885 ]Czyste, 1.) wieś, pow. warszawski, gmina Czyste, par. Wola. W 1827 r. było tu 16 dm., 223 mk. Obecnie Cz. staje się powoli przedmieściem Warszawy. Gmina Cz. należy do s. gm. okr. II w Babicach, st. p. w Warszawie; od Warszawy o 4 w. odl. Majętność Czyste i Wielka Wola (ob.) z wsią Ochota (ob.) ma rozl. ogólnej m. 2110 a mianowicie: grunta należące do dworu, w gruntach ornych, pod cegielnią i osadami karczemnemi m. 146; grunta będące w posiadaniu emfiteutycznym wieczysto czynszowym mórg 1934; własności obce wynoszą m. 122; wieś Ochota osad 30, z nadaniem gruntu m. 54. Nomenklatury: Cz., Wola albo Wielka Wola, Koło i Ochota, skutkiem zabudowania się przedstawiają jakby jednę nomenklaturę, leżą pomiędzy rogatkami Powązkowskiemi i Jerozolimskiemi, lecz główne centrum Cz. położone po za rogatką Wolską ponad szosą kaliską, graniczy z Warszawą i składa się z posesyj 462; we wszystkich posesyach ogrodnictwo wysoko rozwinięte. Budowli mieszkalnych, w części parterowych, piętrowych i dwupiętrowych, drewnianych i murowanych, jest około 520; budowli niemieszkalnych około 300. Ludności jest około 8,000, emerytów, urzędników, klasy handlującej i wyrobniczej; posesye nad szosą kaliską ciągną się po obudwu stronach około 4 wiorst, nad szosą radomską jest położona nomenklatura Ochota, dróg przejazdowych czyli ulic jest w ogóle około 20. Droga obwodowa z Pragi do kolei wiedeńskiej, jako też i kolej wiedeńska przechodzi przez terrytoryum. Jest tu kościół katolicki św. Stanisława, cerkiew, przerobiona z kościoła katolickiego, 1834 suprymowanego, na cmentarzu prawosławnym. Są fabryki przetapiania łoju, kafli, mechaniczno-ślósarska wyrabiająca wszelkie okucia i drzwiczki hermetyczne, wyrobu łóżek; warsztatów gwoździarskich zajmujących robotników od 3 do 8 jest około 30; warsztatów wyrabiających szpilki także około 30; wiatraków 91; dwie cegielnie prowadzone na szeroką skalę, wyrób zabierany do Warszawy; fabryka zapałek. Na gruntach Cz. niedaleko drogi żelaznej warsz. wied. na wschód rozciąga się spory sad morwowy i wystawiony 1847 r. pomnik na pamiątkę zdobycia Warszawy w r. 1831. Pomnik ten stoi w pobliżu dobrze zachowanych jeszcze wałów czworobocznych, w których podczas tego oblężenia ustawioną była baterya.
2.) Cz., wieś i folw., powiat sochaczewski, gm. Chodaków, par. Sochaczew; ob. Czerwonka.
3.) Cz., kol., pow. turecki, gm. Piekary, par. Skęczniew; czysto niemieckiego pochodzenia czynszownicy z czasów pruskich; dziś umieją dobrze po polsku ale swój język konserwują z pomocą szkoły niemiecko-ewangelickiej. W 1827 r. było tu 14 dm. i 87 mk. Br. Ch. i A. Pal.
Czyste, wielkie i małe, dwie wsie w zachod. stronie pow. borysowskiego, gminy milczańskiej, w 3 okr. policyjnym, w 4 okręgu sądowym, miejscowość górzysta, gleba niebardzo żyzna; sieją tu dużo lnu i przerabiają na towar. Al. Jel.
Czyste, wieś i domin., pow. inowrocławski; domin. 1072 m. rozl., 8 dm., 117 mk., 9 ew., 105 kat., 3 żydów, 63 analf. Stacya kolei żelaznej Inowrocław o 7 kil.
Czyste, 1.) wieś włośc. parafialna, w pow. chełmińskim, nad jeziorem, przy bitym trakcie z Chełmna do Torunia, w stronie ku Chełmży. Rozróżniamy dwie wsie Cz. Wielkie Cz. w którem jest kościół paraf. i szkoła, obszaru ziemi zawiera 1513 m., domów mieszk. 6, kat. 108, ew. 50; Cz. małe, także ma własną szkołę i st. pocztową (Klein-Czyste), obszaru 3247 m., 78 domów, 77 katolików, 595 ewang. W Cz. miały w pierwszej połowie [ 886 ]XIII w. klasztor pp. cysterski, jakto wynika z napisu pod obrazem mistrza pruskiego Ludwika, znajdującego się w kościele szarytek w Chełmnie: „Ludovicus culinae magister praeceptor theutonicorum monasterium, hoc sanctimonialium ordinis s. Benedicti ex Czyste translatum hoc in Culmine Deo Maximo Virginique Matri devovet 1265.“ W r. 1285 Berthold von Cist (Czyste) wyznacza legat cysterskom w Chełmnie.
2.) Cz., osada w pow. chojnickim, nad jeziorem, par. Wiele, ćwierć mili na wschód od wielkiego wdzidzkiego jeziora; obszaru ziemi ma 1823, domów mieszk. 4, kat. 21, ew. 6. Kś. F.
[ 886 ]Czyste błoto, od r. 1877 po niem. Reinbruch, wieś w pow. brodnickim, par. Pokrzydowo, obszaru ziemi zajmuje 477 m., domów mieszk. 11, kat. 26, ew. 49; st. p. Kurzętnik. Kś. F.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|