Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Bratyan
[ 355 ]Bratyan, niem. Brattian, dawniej Bretzen, Bretchen, w pow. lubawskim, obecnie folwark i osada; leży nad Drwęcą, niedaleko Nowegomiasta, naprzeciwko sławnych Łąk N. M. Panny; razem ze wsią obejmuje 3740 m. roli; ludności ma 730, z których katolików 561, prot. 169. Dawniej istniał tu zamek obronny krzyżacki. Nazwę swoją ma ten zamek od jakiegoś rycerza Jana z Sandomierza, który potem wstąpił do krzyżaków i nazywany był powszechnie u polskiego ludu Brat Jan. Tę samą nazwę przeniósł lud także i na ów zamek, który Jan swoim kosztem w drugiej połowie XIII w. wybudował. U ludu jest brat Jan dziś jeszcze dla tego bardzo popularny, że, jak niesie podanie, Matka Najśw. mu się objawiła, a on także i kościół pierwszy w Łąkach pobudował. Póżniej około roku 1340 krzyżacy zamek bratyański nowo i mocniej odbudowali i osadzili na nim swoich wójtów (Vogt), wraz z małym konwentem braci rycerzy. Musiał mieć zresztą dosyć pociągającego powabu ten zamek, kiedy nawet sam mistrz wielki krzyżacki Henryk Dusmer obrał go sobie na mieszkanie pod koniec życia i tamże umarł. Po pobiciu krzyżaków pod Grunwaldem, Bratyan Polacy odebrali i trzymali aż do r. 1456, kiedy przez przekupstwo, gdy dowódca zamku nie był przytomny, dostał się w ręce nieprzyjaciół. Polacy odzyskali go napowrót dopiero po toruńskim pokoju w r. 1466. Za polskich czasów mieszkali w B. starostowie bratyańscy. Zamek był wtedy utrzymywany w jak najlepszym stanie; nawet stara kaplica krzyżacka zachowała się, w której zwykle codzień jeden z oo. reformatów łąkowskich przychodził odprawiać Mszę św. Po rozbiorze Polski stał zamek bratyański pusto i niebawem zupełnie podupadł. Podobno cegły i innego materyału użyli reformaci, kiedy w Łąkach budowali sobie nowy kościół r. 1785. Dzisiejszy właściciel B. Floryan Rożycki kupił folw. (1935 m. [ 356 ]rozl.) od rządu 1865. Jako starostwo niegrodowe przed r. 1772 B. był w posiadaniu Działyńskich, później Czapskich. Kś. F.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|