Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Białochowo
[ 188 ]Białochowo, Burg-Belchau od r. 1873, in. Białachowo, dobra rycerskie w pow. grudziąskim, rozl. 5860 mórg, 285 mieszkańców, przeważnie katolickich. Dawniej istniał w B. zamek obronny; leżał on na pograniczu Pomezanii, śród niedostępnego, wodą i lasami otoczonego miejsca, tuż nad rzeką Ossą, na stromem wzgórzu. Zdobywcy bardzo się ubiegali o białochowski zamek, ponieważ panował nad całą okolicą. Bolesław Chrobry, który bił słupy graniczne w rzece Ossie, zapewne go zdobył. W następnych czasach znowu go posiadają pogańscy Prusacy. W r. 1237 zdobyli zamek [ 189 ]białochowski krzyżacy, z wielką przemocą nań uderzając. R. 1268 posiada go jakiś Jonis, pomezańczyk, syn Sargina, który służy w wojnie krzyżakom. Następni właściciele tych dóbr i zamku mają nazwę niemiecką, Schillingsdorf, z pomiędzy których osobliwie Mikołaj Schillingsdorf wybitną odgrywa rolę; w. r. 1411, kiedy między Henrykiem von Plauen, a Władysławem Jagiełłą i Witoldem zawierano pokój w Toruniu, on zastępował zakon krzyżacki. Także i w r. 1422 pośredniczył przy zawarciu pokoju w. Mielnie. W r. 1440, jako zastępca związku jaszczurczego (Eidechsengenossenschaft), który powstał przeciw krzyżakom, znany jest Günther von Schillingsdorf, właściciel B. R. 1481 Mikołaj Dyac sprzedał dobra białochowskie wojewodzie pomorskiomu Haycke ze Smoląga. Od XVI w. począwszy mieszkają tu Białochowscy. R. 1667 posiadają Białochowo Borowscy. Na początku XVIII w. wspomina się jako właściciel B. Paweł Czarliński, który pozostawił dwóch synów Ignacego i Samuela i jednę córkę Konstancyą; Ignacy umarł zbyt wcześnie, a Samuel pojął za żonę Katarzynę Potulicką, ale także dosyć wcześnie umarł bezdzietnie. Pozostała po nim wdowa Katarzyna Potulicka poszła potem zamąż w r. 1732 za Pawła z Lubrańców Dąbskiego, kasztelana brzeskiego, który niedługo po pierwszym rozbiorze Polski w r. 1777 sprzedał białochowskie swoje dobra, jako i inne np. Ostrowite przy Nowem, Półwieś, Dabrowkę, Kulmagę, Wessel (?), Jeżewice, Knibowo, Bałdowo królowi pruskiemu Fryderykowi II za 101,000 talarów w dukatach. Tak Fryderyk jako i żona jego Ludwika częściej gościli w pięknej tej włości. W r. 1800 Henryk von Klinggräf otrzymał B. od króla w wieczystą dzierżawę, która od r. 1848 zamieniła się prawnie we własność prywatną. Za polskich panów znajdował się w B. dosyć znaczny kościołek, w którym osobliwie oo. jezuici z pobliskiego Grudziądzu częste misye dla ludu odprawiali. Także i w domu mieszkalnym mieściła się domowa kaplica. Do B. należy Bialochówko, zwane po niem Klein Bialochowo lub Schillingsdorf. Kś. F.
Białochowo, W. i M., dobra, pow. starogardzki, niedaleko st. p. Zblewo, w par. Zblewo. Po niem. Bialachowo.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|