Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Dzierzążna
[ 277 ]Dzierzążna 1.) rządowa, wieś, pow. sieradzki, gm. t. n., par. Glinna; rozległości morg 1277, w tem gruntów dworskich (majorat.) m. 446, włościańskich 831: ludności katolickiej 447, staroz. 5, razem 452. Wiatrak z produkcyą 150 korcy. R. 1827 było tu 25 dm., 201 mk. Gmina Dz. należy do sądu gminnego w Zadzimiu, do 3-ch parafij: Glinno, stanowiącej filią kościoła w Brodni, Kamionacz i Rososzyca. Zajmuje północno-zachodnią część powiatu, graniczy od północo-zachodu z powiatem kaliskim, od południa z gminą Męka, do wschodu z gminą Szadek i Wojsławice. Składa się z następujących nomenklatur: kol. Borek Lipiński, fol. Chorążka, wsi: Dzierzązna rządowa, Glinno, Kamionacz, kol: Lasek, Lipiny, wsi: Miedze, fol: Miłobądz, kol: Mogilno, Pieprzna góra, wsi: Rososzyca, osady Ulesie, wsi: Włyń, Wojciechów, kol. Wrzosy. Zarząd wójta gminy znajduje się we wsi Rososzyca, odległej od m. powiatowego wiorst 14, od st. kol. żel. w Łodzi wiorst 54. Rozległość ogólna gminy wynosi morgów 9703, z której to przestrzeni znajduje się: gruntów ornych w posiadaniu dworów: m. 200, włościan 2572; ogrodów m. 40, włośc. 29; łąk i pastwisk 990, włośc. 450; lasów 2952, zarośli 100; pod zabudowaniami 50, włośc. 230; wody i błota 55, drogi 25, włośc. 50; nieużytki włośc. 110; razem m. 6262 w pos. dwor., m. 3441 w pos. wlośc.; czyli 9703. Gospodarstwa dominialne w stanie średnim, grunta przeważnie żytnie, hodowla inwentarza zwyczajna, lasów urządzonych morg 1350. Gospodarstwa włościańskie ubogie, z wyjątkiem kilku wsi jak Lasek i Miedze, w których ludność odznacza się pracowitością a ztąd i względną zamożnością; w innych zaś z powodu małych działów i braku zarobku, a głównie zamiłowania pracy, ludność w ogóle uboga; hodowla inwentarza nędzna. Ludności ogółem dusz 3319 a mianowicie: Rzymsko katolików mężczyzn 1565, kob. 1663; ewangelików męż. 39, kob. 31; starozakonnych męż. 9, kob. 12. Kościołów parafialnych dwa we wsi Kamionaczu i Rososzycy i jeden filialny we wsi Glinno, stanowiący filią kościoła w Brodni. Szkoły elementarne dwie: we wsi Glinno 73 uczniów, i we wsi Rososzyca 115 uczniów. Zakładów fabrycznych i przemysłowych żadnych niema, prócz 6 wiatraków, produkujących rocznie do 900 korcy zboża. Opłaty gminne oprócz podatków skarbowych wynoszą: na zarząd gminy rs. 687 rocznie, sąd gminny 308 rs.
2.) D. szlachecka, wieś, pow. sieradzki, gm. Krokocice, par. Małyń, przestrzeni morg. 631, w tem gruntów dworskich m. 595, włościańskich 36; osad 21; ludności katolickiej 104. R. 1827 było tu 12 dm., 103 mk.
3.) D., wś, pow. kolski, gm. i par. Brudzew.
4.) D., kol., pow. turecki, gm. Niewiesz, par. Niemysłów. Por. Borzewisko.
5.) D., wś, pow. gostyński, gm. Łąck, par. Radziwie.
6.) D., wś i folw., nad rz. Swinną, pow. łódzki, gm. Dzierzążna, par. Modlna. Leży na lewo od drogi ze Zgierza do Piątku, o 7 w. od Zgierza, 17 w. od Łodzi. W 1827 r. liczono tu 19 dm. i 145 mk. Obecnie jest tu stary obszerny dwór modrzewiowy, zbudowany za Augusta III i starannie przez właścicieli podtrzymywany; dwa obszerne ogrody: fruktowy i spacerowy, częścią w guście staro-francuzkim, częścią w angielskim z cienistemi szpalerami, sadzawkami, strumykiem, laskiem, kapliczką, mostkami etc. Dawniej Dz. stanowiła główną rezydencyą obszernego klucza, z czasem znacznie uszczuplonego. W skład dóbr Dz. wchodzi folw. D. z wsiami D., Swoboda, Dobra, Ostrów i osadą wieczysto czynszową Folusz. Rozl. wynosi m. 343 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 273, łąk m. 41, wody m. 4, nieużytki i place m. 11; oraz osada Folusz wieczysto czynszowa m. 13; [ 278 ]płodozmian 9-polowy; budow. mur. 1, drew. 17; młyn wodny, folusz, staw; w niektórych miejscowościach pokłady torfu. Wieś Dz. osad 19, gruntu m. 154; wś Swoboda osad 15, gruntu m. 233; wś Dobra osad 3, gruntu 34; wieś Ostrów osad 6, gruntu m. 56. Gmina D. należy do sądu gminnego okr. V w Proboszczowicach, st. poczt. w Zgierzu; posiada szkołę początkową, 1689 mk., 3957 morg. obszaru.
7.) D., wś, pow. płoński, gm. Sarnowo, par. Skołatowo. W 1827 r. było tu 32 dm. i 334 mieszk.
8.) D., por. Dzierążnia. Ż., Br. Ch.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|