Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Działoszyce
[ 263 ]Działoszyce, miasto przy ujściu rz. Dzierążni lub Jakubówki do Nidzicy lub Sancygniówki, pow. pińczowski, leży w dolinie otoczonej wzgórzami, przy trakcie bitym z Miechowa do Skalbmierza. Posiada kościół paraf. murowany, szkołę początkową miejską, sąd pokoju okr. V, magistrat, stacyą pocztową. Z zakładów fabrycznych istnieje tu 6 garbarni z produkcyą na 8409 rs. (1876 r.), 3 cegielnie wyrabiające za 5200 rs. (w 1878 r. jedna z produkcyą na 4000 rs.), 2 olejarnie z produkcyą na 5000 rs., 2 fabryki świec za 1300 rs., 1 fabr. kafli za 2000 rs.; kopalnia gipsu za 400 rs. i fabr. kozików wyrabiająca za 6500 rs. (otwarta w 1878 r.). Ludność Dz. wynosiła w 1827 r. 118 dm. i 1749 mk., w 1861 r. 130 dm. (14 murow.) i 3606 mk. (3047 żydów); w 1878 r. liczono 264 dm. (50 murow.) i 5170 mk. W tej liczbie 2519 męż. i 2651 kob.; podług wyznań zaś 654 chrześcian i 4516 żydów. Dnia 1 stycz. 1880 r. Dz. liczyły 5291 ludn. stałej t. j. 2544 męż., 2747 kob. Dochód kasy miejskiej w 1876 r. wynosił 1686 rs., rozchody zaś 1497 rs. W mieście D. podług urzędowego sprawozdania za rok 1878 znajdowało się ogółem: bednarzy 16, kołodziei 9, szewców 51, kowali 4, ślusarzy 3, rzeźników 8, krawców 49, stolarzy 7, kominiarz 1, czapników 6, piekarzy 12, kotlarzy 2, blacharzy 3, introligatorów 3, kuśnierzy 4, malarzy 2, muzykantów 5, mularzy 6, waciarzy 3, zegarmistrzów 2, rymarzy 2, cieśli 5, brukarzy 3, szklarzy 6, ceglarz 1. Co się tyczy handlu, znajdowało się w Dz. 1878 r. handlarzy zboża 38, sklepów z towarami norymberskimi 15, sklepów z łokciowymi towarami 21, sklepików z wiktuałami i innymi drobnymi przedmiotami 43, handlarzy bydła 5, handlarzy skór 6, handlarzy żelaza 3, handlarzy szkła 3, handlarzy materyałów budowlanych 2, handlarzy pierza i puchu 6, handlów z kolonialnymi towarami 3, szynkarzy 6, cukiernie 2, handlarz futrami 1, handlarzy gotowych ubiorów 5, drobnych handlarzy 50. Powyżsi handlarze i przemysłowcy wyłącznie są żydzi. Wystawienie kościoła w D. pospolicie przypisują Iwonowi biskupowi (Encykl. Orgelbranda większa). Być może, że parafią erygował Iwon, kościół zapewnie właściciel stawiał. W 1325 r. Działoszyce wymienione są w rejestrach poborowych, w Theinera Vet. Mon. w tomie I zamieszczonych, a Długosz Działoszyc między fundacyami Iwona nie kładzie. Za jego czasów w Działoszycach stal kościół murowany z kamienia białego ciosowego (Lib. benef., tom II), którego tytułu nie podaje. Ponieważ zaś dzisiejszy noszący tytuł św. Trójcy według zdania autora artykułu w Encyklop., aczkolwiek także z ciosu, „należy do najpiękniejszych pomników budownictwa gotyckiego w Polsce“ — przeto do Iwona czasów trudno go odnieść, a raczej to przypuszczenie za prawdę przyjąć trzeba, że rozebrany kościół św. Leonarda był tu owym pierwszym z początku XIII wieku kościołem parafialnym. Br. Ch.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|