Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Duszków
[ 231 ]Duszków, wieś i dobra w zachodniej stronie powiatu mińskiego, w par. kat. rakowskiej, w gm. rakowskiej, przy drodze z Wołmy do miasteczka Rakowa, w prześlicznem [ 232 ]malowniczem położeniu. Do końca prawie XVIII stulecia miejsce to było własnością Sanguszków i należało do klucza rakowskiego, następnie przeszło do imienia Rylskich. Franciszek Rylski, nabywszy Duszków, upiększal go i zagospodarzył porządnie, tak, iż do dziś dnia ślady tej pracy istnieją. W pierwszej ćwierci tego stulecia nowym dziedzicem Duszkowa był już Karol Morawski, generał, syn generała Ignacego Morawskiego, szwagra ks. Karola Radziwiłła „Panie Kochanku“. Karol Morawski przez córkę Teofilę będąc dziadkiem smutnej doli księżniczki Stefanii Radziwiłłówny, poślubionej później ks. Wittgenstejnowi, gdy specyalna komisya lustrowała dobra księżniczki, przeniósł się z Zausza do Duszkowa i ztamtąd przeniósł tu zbiory, pamiątki i archiwa Radziwiłłowskie. Duszków tym sposobem stał się jure caduco najbogatszem muzeum w kraju mińskim. Wartość malowideł, bronzów, rzeźby, marmurów, porcelany, zabytków piśmiennych trudno było obliczyć; dość że to były skarby Radziwiłłowskiego domu. Morawski umierając przekazał całą fortunę żonie, a ta z kolei bratu swemu Rempelowi, niemającemu zgoła wykształcenia, zatem i pojęcia o tem co posiadał. Fortuna co tak łatwo przyszła zwolna się marnowała i wreszcie następcy szczęśliwego sukcesora stracili wszystko, a muzeum duszkowskie rozpłynęło się po świecie. Do dziś dnia na wiele mil dokoła w domach szlacheckich można widzieć wiele ciekawych pamiątek, ale to rzecz bolesna, iż ostatni właściciel, w chwili likwidacyi, świętokradzko ogniem zniszczył kilka kufrów papierów, kędy się znajdowały korespondencye, listy królewskie, dyplomata i pamiętniki; wandalizm ten był pieczęcią na smutnych dziejach Duszkowa. Od roku 1862 dobra duszkowskie należą do Bułhaków, posiadają obszaru około 940 m. Z pamiątek artystycznych pozostał tu tylko w pobliżu dworu grobowiec Morawskich, kędy są wewnątrz prześlicznej rzeźby urny alabastrowe i znakomitego pędzla malowidło wystawiające Wieczerzę Pańską; wartoby było ustrzedz te piękne resztki od zniszczenia. Al. Jelski.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|