[ 610 ] Germana Esperantisto (novembro) korektigas nia informo pri la Berlinana grupo, ed asertas ke ne omna komitatani demisis. Ni nur repetis la informo donita a ni da la demisinta komitatani ipsa. Cetere, la grava fakto ne esas, ke omni o ne omni demisis, sed ke mem kelki devis demisar pro lia reformemeso, ed inter li tam grava e meritanta Esperantisti kam Dro Liesche, redaktisto di Germ. Esp., e Dro Borgius. Ta fakto pruvas la netoleremeso, qua nun regnas en Esperantistaro. Ni esperas ke ol esos leciono por la « restanti » ! Ni tute ne asertas nek pensas, ke la « fidelaj Esperantistoj » esas senvalorajo. Sed ni pensas, ke la reformemi anke ne esas senvalorajo, quon Esperanto povus perdar sen domajo e sen rigreto ; e ke esas stranja taktiko, ta qua, « ne volante audar ulo pri rompo », precize necesigas rompo inter samideani ! La sama jurnalo oblivyas dicar, ke la Stiria Esperantista Societo perdis sa du prezidanti, prof. Pfaundler e Dro Moiser ; kad li anke esas « senvaloraji » ?
La jurnalo recensas mallonge e ne serioze Progreso, tale ke ni povas respondar nulo a sa kritiki o prefere senkulpa joki. Adminime la Esperantisti ne devus jokar pri la nomo di nia linguo, nam se kelka ciencisti konsilis a ni abandonar la nomo Ido, to esas nur pro (forsan troa) komplezemeso ed indulgemeso a la Esperantisti.
On publikigas « apertita letro de Esperantowarte a So deputato Peus », qua penas kombatar nia linguo, parte per ciencala argumenti facile refutebla (la 45 volapükatra partikli « klarigas admirinde la frazo » ! la supersigni ne malhelpas la progresi di Esperanto ! la maximo di internacioneso esas sempre observata !) parte per personala argumenti, qui valoras nulo. On akuzas ni misuzar nomo di « cienco » ; sed nulu misuzis la nomo di kelka « ciencisti » tam multe kam la konservema Esperantisti, e kam la autori di la letro ipsa. La aserto, ke la reformemi « ne povis » valorigar lia opiniono en la kongreso esas, o naiva, o senshama : on ya savas, pro quo li tute ne povis reale expresar [ 611 ]lia opiniono ; sed la exkomuniko e la boikoto nultempe esis konsiderata quale ciencala argumenti e quale loyala moyeni di diskutado ! Nur pro tala procedi, la konservemi ne devus audacar parolar pri « cienco » !