[ 108 ]
On editis recente broshuro sub la titolo : La profitoj di Esperanto. On questionas su : quon profitis Esperanto ? Kad ol profitis, exemple, la bona lecioni di Ido ? Tute ne : ta titolo signifikas : la avantaji di Esperanto. Tala esas la klareso e la justeso di ta linguo ! E quale ol povus nur dicar : profitar sua avantajo ?
Sed ni devas prenar nia exempli di Esperantulo de la Maestro ipsa, di qua la stilo esas la supera modelo e normo di l’uzado, nam altre on objektus a ni, ke ni kritikas nur la malbona uzado di aparta Esperantisti, e ke to signifikas nulo. Ni do tralektez la Proverbaro esperanta da Dro Zamenhof, en La Revuo di februaro. Ni vidas exemple, ke « avarulo avaras » [1181] ; on uzas konstante felicho vice feliceso [1203, 1204], sagho vice sajeso [1092, 1210, 1211, 1231], prudento vice prudenteso, o plu juste raciono [1059, 1124, 1210] ; kalvo vice kalveso [1040] ; on uzas versimile ebrio vice ebrieso : « Vera opinio montrighas en ebrio » [1168], nam ebrio dicesas sempre ebriulo : « Por ebriulo ne ekzistas danghero » [1117] ; same « pio por Dio » vice pieso, « kapablo por diablo » vice kapableso [1131], sed samtempe on parolas pri sobreco, ebrieco, malsagheco [1168, 1169] ; e ni rimarkas mem la tre reguloza pardonemeco (qua forte kontrastas kun l’altraloka uzado di emo vice [ 109 ]tendenco). [1111]. Kompreneble, on « malutilas » [1116], « similas » [1141], « rapidas » [1043] ; ulu « sin gloras » [1216], « la fino kronas la verkon » [1065] ; « pasanto vojas » [1085] ; la « nokto voalas » [1134] e mem ulu « almozas » : to signifikas, ne donar, sed demandar almono ! Dolori signifikas generale dolorigar, ne sentar doloro : « ghia piko doloras » [1010], « ne doloras frapo sur fremda kapo » [1225], sed kelkafoye ol semblas equivalar nia dolorar : « de bona vorto lango ne doloras » [1083]. La idiotismi abundas : on « fordormas la okazon » ; on « elmetas la okulon » (on savas ke elmeti expozar !) ; on « okulachas ». Quon signifikas : « shtono de falpushigho » [1046], « strechighi el la hauto » [1060] ? On uzas domaghi e spiti en tute falsa senco : « Pro vorta ludo li ech patron ne domaghas », ni dicus : « indulgas » [1184] ; « amason ne spitu » [1191] t. e. : ne defiez ; « pli facile estas eviti ol spiti » [1029], hike to semblas signifikar : afrontar. To esas kompleta miskompreno e korupto di la senco di ta vorti : domajo e spito, quale eventis ja pri mult altri. Rezume, l’autoro di Esperanto nule penas emendar sa linguo, il prefere « richigas » ol per nuva idiotismi. Esas ya plu facila pruntar de Ido du o tri nuva vorti (aspekti vice elrigardi ; abundi vice sufichegi o malmanki ; ebria vice malsobra) kam komprenar e juste aplikar la reguli di logikala e klara derivado. — Ni oblivyis dicar, ke on uzas sempre malantau vice dop[1], e ke on parolas konstante pri speso e spesmilo.
- ↑ Ni lektas en altra fidela jurnalo (pri kato) : « sidighintan sur la malantauajn piedegetojn » ! Admirez l’absurdeso di ta pied-eg-et-o ! E la sama jurnalo laudegas Esperanto (en F.) quale produkturo di la « pura racionaleso » ! (vorto quan on ne mem povus tradukar en Esperanto !)