Jump to content

Progreso/Triesma Yaro/Numero 25/Pri la finali ‑io, ‑yo

From Wikisource
TRIESMA YARO
PROGRESO No25
Marto 1910
Pri la finali ‑io, ‑yo
Linguala questioni
216936TRIESMA YARO
PROGRESO No25
Marto 1910Pri la finali ‑io, ‑yo
Linguala questioni

[ 17 ]

Pri la finali ‑io, ‑yo.

So Peus rekomendas ica konsidero : se on substitucas i ad y en omna finali, ka to ne produktos tro frequa renkontri di du i, qui [ 18 ]esos neagrabla o nefacile pronuncebla ? Ex. filiino ; filii, familii, folii, lilii, labii, melodii, furii[1].

A to on povas respondar : 1e ke formi simila a filii existis ja, e sat freque, en latino ; 2e ke la i finala di la radiko ne esus acentizata, e konseque povus pronuncesar preske quale la nuna y, t. e. glitante (quale konsonanto). Inverse, kelka personi trovis malfacile pronuncebla la finali filyi, familyi ; ed esis « permisata » pronuncar ta y quale i (senacenta). La chanjo esus do tute ne grava, se nur l’acentizo ne chanjas.

— Sed ico sugestas konsidero plu grava : la chanjo propozita chanjus l’acentizo en omna radiki, qui finas nun por i : on devus dicar biogrâfio, enêrgio, filozôfio, geogrâfio, geolôgio, geomêtrio, indûstrio, lûndio, mârsdio, pâtrio, sûndio, e c. E la konkordo di l’acento kun ta di la vorti : filozofo, geografo, geologo, geometro, patro esus plu juste detrimento kam avantajo, nam on distingus min facile pâtri de pâtrii kam de patrîi[2].

  1. Rimarkez, ke l’Espe­ran­tisti havas nula yuro facar ad Ido tala kritiko : nam se ni havus du i en pluralo, li havas ofte du i en l’infinitivo : adicii, arbitracii, asocii, deklinacii, envii, evolucii, fantazii, funkcii, garantii, komentarii, komisii, komunii, konjugacii, kopii, krii, operacii, sankcii, scii. Rimarkez pluse, ke ni emendis la max multi de ta radiki, tale ke ni ne havas ta formi en ‑ii, mem quale substantivi plurala.
  2. Vid. Progreso, I, p. 382-385.