na wartę lub do robót około utrzymywania przesiek i przekopów budowania tam i grobli, które podczas najścia nieprzyjaciela zrywano dla wywołania sztucznych wylewów lub zatapiania brodów. Straży nie powierzano nigdy ludności tubylczej, która wprawdzie była używana do pomocy przy budowie pewnych barykad czy przeszkód ale nie nadawała się do służby patrolowej ze względu na możliwe porozumienia ze stroną przeciwną. Zwykle pełnili ją ludzie z dalszych okolic, może właśnie owi narocznicy związani zawsze z grodami granicznemi, jak przypuszcza Wojciechowski[1]. Strażnicy nie tworzyli żadnej większej siły ani załogi, nigdy do samodzielnej obrony nie byli przystosowani, zadanie ich ograniczało się wyłącznie do przestrzegania o nieprzyjacielu w dzień umówionemi znakami, w nocy sygnałami świetlnemi. Ze strażnicy wysyłano wówczas gońca do dowódcy grodu, który z kolei organizował wyprawę.
4. Grody nad Dunajcem.
Średniowiecze jest okresem wielkiego znaczenia fortyfikacyj w sztuce wojennej. Przy ogromnych obszarach a słabem zaludnieniu ówczesnych państw, przy wielkiej stosunkowo przez długi czas słabości broni zaczepnej w stosunku do odpornej, przy braku środków oblężniczych, mogących skutecznie niweczyć fortyfikacje zwłaszcza murowane, gród staje się podstawą militarnego i politycznego władania terytorjum. Zwłaszcza okres końcowy średniowiecza pomiędzy chwilą rozpowszechnienia się w środkowej Europie grodów murowanych a wprowadzeniem na sposób nowoczesny wyszkolonej piechoty i szerszem zastosowaniem artylerji, okres, w którym rycerstwo staje w obliczu murów miast i zamków warownych, jest epoką, w której fortyfikacje stały się głównym czynnikiem strategicznym. Można było osiągnąć zupełne zwycięstwo w polu i wyjść z wojny z pustemi rękoma, jeśli się nie umiało w porę opanować grodów, chociażby przez zaskoczenie lub podstępem. Oblężenie trwać musiało długo, obliczane było częściej na wzięcie grodu głodem niż szturmem i w tych
- ↑ Wojciechowski Z.: Momenty terytorialne organizacji grodowej w Polsce Piastowskiej str. 95.
