Page:Progreso - 3a yaro.pdf/398

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
368
PROGRESO

43, 44). Same, la sufixo ‑ad havas duopla senco : ol signifikas esence l’ago, malgre la Fundamento[1], e acesore la duro di l’ago, kande l’ideo di ago esas ja expresita. La sufixo ‑ec (qualeso) esas neutila, kande la radiko expresas ja qualeso : grando, bono, diferas nur per nuanco de grandeco, boneco[2]. Reciproke, en fratec-a, ec e a facas pleonasmo, o facus ol, se a signifikus « qualeso » ; sed lor ol signifikas : « qua posedas la qualeso (ec) ». On vidas do, ke ta sistemo pekas sencese kontre la principo di unasenceso[3].

Konkluze, l’autoro propozas du reguli : principo di neceseso : enduktar en vorto omna elementi necesa por kompozar l’ideo ; principo di sufico : ne expresar plurafoye la sama ideo en la sama vorto. Ta du « principi » esas « opozita », yes, e mem povas ofte konfliktar : nam on vidis ke mem en simpla skribi existas ja pleonasmo. La regulo praktikala esas : kompozar singla vorto ek elementi, quale piktisto kompozas nuanco sur sa planketo, sen zorgar pri la cetera vorti (di sama familio). Tre komoda metodo ! Ma pose, on devos, relektante la manuskripto, « kontrolar la konstrukto di singla vorto e supresar omna superflua sufixi » (p. 49), konforme la du principi ! L’autoro mallaudas l’autori, qui trouzas la sufixi, preter neceseso ; exemple, qui uzas ‑in kun feminala radiki : amazonino, matronino. Ma co esas nur pleonasmo, ne plu kondamnebla kam la pleonasmo skribi ! Qua savas, ka ta autori ne volis specale insistar sur la femineso di ta vorti[4] ? To esas questiono di gusto e di koloro, quale en piktado ! Simile, on devas uzar ‑ul en blindulo, richulo ; pro quo ne en la participi, qui esas anke adjektivi[5] ? On devas uzar ol en virgulo, sed on povas supresar ol en virgulino, e dicar virgino. Bone ! ma kad on

    ‑ind, ‑em, ‑eg, ‑et, ‑oz, ‑ach quale speci di ‑ec (p. 75). Or ‑ul e ‑aj equivalas ‑o ; ‑ad equivalas ‑i ; ‑ec equivalas ‑a ; konsequas ke pos omna sufixi jus citita la finali ‑o, ‑i, ‑a facas pleonasmo !

  1. Nam « l’uzado konstatita esas plu forta kam la Fundamento » (p. 13).
  2. Precize por evitar tala eroro, ni insiste montris, ke adjetivo ne expresas propre qualeso abstraktita, ma aplikesas a la konkreta enti, qui posedas la qualeso. La nomo di qualeso esas sempre substantivo, sive primitiva (kurajo), sive derivata (boneso).
  3. Ol pretendas kontentigar la principo di renver­sebleso (p. 20, 66), ma to esas pura iluziono : l’autoro ipsa admisas la serii : fendo, fendi, fendado ; krono, kroni, kronado ; ed il penas justigar li, relate la renver­sebleso, dicante ke, kande on volas verbigar fendado, kronado, on rimarkas, ke ad divenas neutila, pro ke ol duopligas ‑i ! (p. 21, 23).
  4. Same kam on « insistas sur l’ideo di qualeso » kande on dicas grand-eco vice grando, o sur l’ideo di ago kande on adjuntas ‑ad a verbo (p. 25).
  5. L’autoro kritikas la vorto Esperantulo, qua ne trovesas en Esperanto. Sed il oblivias, ke ol esas tote analoga a la vorti : legantulo, verkintulo, konatulo, e c. qui trovesas che la « max bona autori ».