stantivo. Poste on bezonas la verbi korespondanta, ed on adoptas la nuva radiki deleg, deklar, sen vidar ke li igas neutila la substantiva radiki ja adoplita. Same, ulu adoptas la substantivo inauguracio, sen pensar a la verbo egale necesa inauguri; ed on vidos forsan uzar la verbo inauguracii, simple pro ke la unesma radiko esis malbone selektita. (On trovas ja en la santa Fundamento la verbi : deklinacii, konjugacii!) Unfoye on bezonas la vorto redakcio, e quik on adoptas ol. Altrafove on bezonas la vorto redaktoro, e same uzas ol sen skrupulo. Triesma bezonas la verbo redakti, e skribas ol sen timo : omni esas justa, nam la tri vorti esas internaciona; sed on havas fine tri radiki por un ideo. La du unesma radiki trovesas en la santa Fundamento, sed ne la triesma (redakt) qua igas li neutila; nu, per la metodo di neologismi, on povas adjuntar la triesma a la du unesmi, sed on povus nultempe supresar ici! On povus multigar tala exempli; sed iti suficas por montrar la bela rezultato di la « natural evoluco ». E dum ke on « richigas » tale la linguo per radiki tute neutila, qui nule harmonias, e destruktas la simpleso e regulozeso di la linguo, on oblivyas furnisar ad ol necesa o tre utila radiki, qui esas maljuste vicigata per idiotisma derivaji, quale hezitar per ŝanceliĝi, konquestar per almiliti, aspektar per elrigardi, pronuncar per elparoli, e c., e c. Malricheso en multa loki, troa e malutila richeso en kelka altri, sennombra kontredici, malregulaji o malanalogaji; tal esas la efekto di la « uzado » e di la « vivo »[1]!
Plue, la nuva radiki esas ofte tre malbone selektita, adminime en lia formo. Un jorno, ulu (kredeble Franco) bezonis vorto por tradukar enquête, e sentis, ke la vorto demandaro (questionaro) esas ne suficanta e mem maljusta. Il ne serchis longe, e simple kopiis la franca vorto : enketo. Pro ke la vorto esis utila, ol prosperis, e balde forsan on dicos, ke la uzado sancionis ol, ke ol esas digna enirar en la Vortaro. Nu, ol esas abomininda; se la inventinto di ca vorto savus poke etimologio, adminime la latina o la romanala lingui, il esus doninta a ca vorto la formo inquesto, e samtempe il esus adoptinta la verbo egale utila inquestar. Sed to esas bona por la « ciencisti di kabineto », quale ni; la « vivo » ne konocas tala skrupuli !
- ↑ Ca danjero esis tre juste rimarkita da So Victor Dufeutrel en Lingvo internacia, nov. 1907 : Pri novaj vortoj.
