zawiązany miał niedbale na szyi, laskę trzymał w ręce, buty starannie wyczyszczone pokryte kurzem: oto jego wygląd.
Patrząc na twarz pokratkowaną żyłami czerwonemi, nabrzmiałemi, płonącemi febrą, na to czoło blade, żółte żółtością liści jesiennych, sine chwilami, bo oblicze jego miało wyraz żywy, zmienny, nie zachowując żadnej barwy, lecz mieniąc się naraz wszystkiemu można było różne rzeczy przypuszczać, snuć zagadnienia Walter-Scotowskie, hipotezy Gallowskie i Lavaterowskie lub Jules Janina[1], albo bawić się w zagadki na podobę Balzaca[2]. Można było domyślać się, że nieznajomy przeszedł suchoty, lub proces kryminalny, że cierpi na żałosne zamulenie śledziony, albo czarne knuje myśli, że jest w przededniu lub nazajutrz po zbrodni.
Na czole jego różne zmarszczki krzyżując się kreśliły tajemniczy hieroglif zbrodni. Ponieważ jednak nie były spokojne, nieruchome, a w brózdach ich nie drzemała, dawna przeszłość, można było wnosić, że ta dusza, nie zatwardziała w złem, że błędy jej nie były bankructwem spadającem z wysoka po tysiącznych operacyach rachuby; że zaś, przeciwnie, ruchliwe mieniły się i, nie zatrzymując się ani na chwilę, przebiegały po zwiędłej skórze, niby błyskawica po strzępach chmury, migając w okrutnej jakiejś igraszce, jakby rysunki kalejdoskopu[3], — można było powiedzieć, że to dusza namiętna zarówno w dobrem, jak złem, ulegająca bodźcom chwilowym, nie lubiąca się zastanawiać, nie znająca rozmysłu, w miłości znająca tylko uniesienia, w nienawiści szał, której nie zatrzyma nigdy myśl o aniele stróżu, ani podszept szatana, krocząca drogą za natchnieniem, upadająca, by się podnosić, podnosząca się, by upaść, znowu i spełniająca swoją kolej upadków i ekspiacji, wśród gorączkowych upojeń i kolących bólów, nieustannem szaleństwie.
- ↑ Franciszek Gall (1758—1828), Józef Lavater (1741—1801) uczeni twierdzący, że charakter ludzki można poznać bądź z układu czaszki, bądź z rysów twarzy.
- ↑ Balzac (czyt. Balzak) 1799—1850 i Jules Janin (czyt. Żiul Żanę) 1804—1874 sławni powieściopisarze.
- ↑ Kalejdoskop — przyrząd, w którym ułożone są w krąg obrazy, tak iż obracając go widać wszystkie po kolei.
