Ogólnej przestrzeni mg. 233; wtem 13 mg. uwłaszczonych. Gospodarstwo rolne w dobrej kulturze. Owce negretti. Własność Wilhelma Orsetti. W. W.
Dobrzienen (niem.), ob. Dobrzyny
Dobrzyałów, ob. Dobrzyjałów.
Dobrzyca, niem. Dobberschütz, miasto, pow. krotoszyński, nad potokiem uchodzącym do Lutyni, pobocznej Warty, i nad gościńcem prowadzącym z Koźmina przez Pleszew do granicy Król. Polskiego pod Stawiszynem, w okolicy częścią pagórkowatej, częścią płaskiej; w pobliżu rozległe lasy, należące do księstwa krotoszyńskiego. Zamek z parkiem. Ma 158 dm., 1310 mk.; 710 kat., 442 ew., 152 żydów. Ludność przeważnie polska. Należy do sądu okręgowego w Koźminie. Kościół kat. paraf. należy do dekanatu koźmińskiego. Ma nadto kościół protestancki i synagogę. Szkoła elementarna kilko-klasowa, 249 analf. Mieszkańcy trudnią się głównie rolnictwem, chowem bydła, a mianowicie trzody chlewnej; wyrabiają w znacznej ilości szufle, rydle; cegielnia, 2 gorzelnie, mała fabryka maszyn. Towarzystwo pożyczkowe. Agentura pocztowa, biuro telegraficzne. Gościniec na miejscu. Stac. kol. żel. Pleszew o 9 kil. Dawniej w Dobrzycy wznosił się zamek obronny śród trzęsawisk. W końcu wieku XVI wojewoda Gorzeński, generał adjutant Stanislawa Augusta, zniósł go i wystawił na tem samem miejscu pałac podług planu architektu Zawadzkiego; malowania wewnętrzne są pędzla braci Smuglewiczów. Ogród jest dziełem ogrodnika Giencza, który później szańce Lipska przetworzył na publiczne spacery. Miasteczko D. jest gniazdem starożytnej rodziny wielkepolskiej Dobrzyckich, herbu Leszczyc; ci posiadali je aż do schyłku wieku XVII; w XVIII było własnością Gorzeńskich, następnie Turnów; teraz przeszło w ręce niemieckie. Kościół kat. założyli Dobrzyccy, istniał już w wieku XV; pierwotny zgorzał w XVIII wieku; w nim mieściły się groby familijne i wizerunki Dobrzyckich, Jaskólskich i inne; w obecnym nie ma już żadnych pomników przeszłości. W okolicy wykopano siekierkę kamienną i monety srebrne, pomiędzy niemi trzy rzymskie. M. St.
Dobrzyca 1), niem. Borkendorf, wś włość., pow. wałecki, par. Piła (Schneidemühl), poczta Krępa (Kramske), szkoła w miejscu. Obszaru ziemi 1135 mórg, budynków 56, domów mieszk. 25. 2). D., niem. Borkendorf, wś ryc., pow. wałecki, par. Piła, poczta Krępa, szkoła. Obszaru 3153 mórg, budynków 23, domów mieszk. 8. Mieszkańców razem z wsią włościańską 367, katol. 112, ew. 255.
Dobrzyca, rz., wpada do Radomki.
Dobrzyca, niem. Döberitz, mała rz. w Prusach Zachodnich, początek bierze w południowej części prow. pomorskiej, w powiecie drawenburskim, dawniejszem starostwie drahimskiem. Płynie w kierunku południowo-wschodnim na pograniczu pow. złotowskiego i drawenburskiego, następnie przez pow. wałecki, wpada do rz. Piły, z Piłą do Gwdy (Küddow), z Gwdą do Noteci. Długość biegu wynosi około 3 mile. Kś. F.
Dobrzyckie pole, niem. Döberitzfelde, folw., należący do Rudek (Hofstädt), pow. wałecki, par. Wałcz, poczta Wielboki (Pol. Fühlbeck), szkoła Rudki. Budynków 17, dm. mieszk. 8, katol. 1, ewang. 103. Kś. F.
Dobrzyjałowo, wś i folw., pow. kolneński, gm. Rogienice. W 1827 r. było tu 34 dm. i 290 mk.; par. D. dek. kolneńskiego 3276 dusz liczy. Kościół i par. erygował 1425 r. Stanisław herbu Trzaska; obecny po 1856 r. zmurowany. Dobra. D. składają się z fol. D. i wsi D. i Budy Mikołajki. Od Łomży w. 14; od Kolna w. 20; od Stawisk w. 14; od drogi bitej w. 3; od Czyżewa w. 55; od Grajewa w. 45; od rz. Narwi w. 6. Rozl. przestrzeni folw. wynosi 1870 m. a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 601, łąk m. 322; lasu m. 902; nieużytki i place m. 45; bud. mur. 7, drew. 15; dwa młyny wodne; pokłady torfu; stawy; struga pod nazwą Jura przepływa przez territorium dóbr. Wieś D. os. 64, grun. m. 305; wś Budy Mikołajki osad 7, gruntu m. 83. Nomenklatura Jurzec, mająca około m. 6, w r. 1871 odprzedana i oddzielną księgą hypoteczną objęta.
Dobrzyków, wś i folw., nad Wisłą, pow. gostyński, gm. i par. Dobrzyków. Posiada kościół par. drewniany. W 1827 r. było tu 28 dm., i 458 mk. Jest tu przystań statku parowego. We wsi D. urodził się 1738 r. kś. Józef Osiński, fizyk polski i chemik. Par. D. dekan. gostyńskiego 3474 liczy dusz. Kościół i parafia niewiadomej erekcyi, ale istniały już przed XV w. W latach 1506 do 1635 par. D. do Radziwia należała. Obecny kościół 1775 wystawił Józef Sołłohub, wojew. witebski, ówczesny dziedzic D. Dobra D. składają się z folw. D. i wsi D., Korzeniówka Nowa, Korzeniówka Stara i Kłopówka; od Warszawy w. 119; od Gostynina w. 21; od Gąbina w. 7; od dr. bitej w. 4; od Pniewa w. 28. Rozl. powierzchni dworskiej wynosi m. 2740 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 381; łąk m. 231; past. m. 192; lasu m. 360; zarośli m. 30; nowin po wyciętym lesie m. 1310; nieużytki i place m. 230; w osadach karczemnych m. 6; bud. mur. 17, drew. 26. Gorzelnia, browar, młyn wodny, cegielnia i pokłady torfu. Wieś D. os. 48, gruntu m. 139; wś Korzeniówka Nowa osad 12, gruntu m. 180; wś Korzeniówka Stara osad 14, gruntu m. 156; wś Kłopówka utworzona z gr. poduchownych. R. 1872 z dóbr tych sprzedano gr. m. 128 wł. wsi Ludwikowa, Karolewa.
