gotowali, piszą o tem: że ich katedra stała się: lupanar publicum, equorum stabulum, diversorii locus. Dopiero w r. 1466 po zawartym pokoju toruńskim wydali czesi ten kościół katolikom. R. 1461 mieszczanie z Braniewa, którzy poprzednio czechów i Szalskiego z murów swoich byli wyparli, połączyli się z licznymi zastępami krzyżaków, żeby im i F. odebrać, miasto napadli i oblegali; tymczasem oddział wojska polskiego przez Holąd i Ornetę (Wormditt) nadciągnął d. 5 października i ich zamiar udaremnił. R. 1462 w miesiącn lipcu sam mistrz krzyżacki z trzechtysiącznem wojskiem, do którego 300 uzbrojonych mieszczan braniewskich się przyłączyło, ponownie zaczął F. oblegać, w zamiarze, jak udawał, żeby kościół katedralny czechom odebrać. Cichaczem jednak zamyślał i on zamienić go na fortecę, i tylko się spierali ze sobą w obozie, ktoby w tej nowej fortecy dowodził. Wtem na rozkaz króla Kazimierza przybył na pomoc Piotr Dunin z wojskiem i F. dla polaków zachował. Krzyżacy, pierzchając, utracili 300 ludzi. R. 1626 Gustaw Adolf opanował F. i trzymał w swojej mocy aż do r. 1629, kiedy go napowrót oddać musiał polakom; tylko port morski i cały brzeg zatoki Świeżej trzymał jeszcze do r. 1635. W czasie drugiej wojny miasto znowu było zajęte przez szwedów. R 1656 gdy w Malborku, Elblągu i Toruniu powietrze panowało, Karol Gustaw schronił się tu i przemieszkał z małżonką. Istniała przy katedrze szkoła utrzymywana przez kapitułę od samego początku. Podług dokumentu elekcyjnego tutejszej kapituły z r. 1260 jeden z kanoników jest przełożonym tej szkoły. R. 1297 znany jest scholasticus Volquinus, r. 1308–1317 Bertold von Schönenfeld. Później przewodniczą rektorowie szkoły: r. 1426 jest rektorem Maciej v. Reddin, r. 1448 Henryk Sander z Fromborka. Pobożne legaty na rzecz szkoły czynili: Henryk von Sonnenberg 1393, Arnold von Ergesten 1407, Hermannus de Mundo 1422. Od pierwszych zaraz czasów także niektórzy chłopcy mowy pruskiej uczęszczali do tej szkoły, jak czytamy w aktach warmijskich z XV wieku: De Pruthenis. „Noverint universi, quod ecclesia Wormiensis ab antiquo habuit mandatum et statutum apostolicum, quod dominus ordinarius debet conservare duodecim pueros prutthenicales et educere eos in litteris sive scripturis in castro Heilszpergk pro populo sue ecclesie, pro prothenis, perpetuis temporibus. Similiter et canonici ejusdem ecclesie, existentes in sua residencia (sc. Frombork), unusquisque habet educere puerum in curia sua lingua prothenicali, ut populum sibi subditum, de quo vivunt, habeant eos docere et educere katholica fide et ne pereant in animabus eorum.“ Więcej szczegółów o szkole patrz Beckmann: De rei scholasticae ac litterarum in Warmia origine ac progressu commentatio“ w „Indices Lycei Hosiani“ w Braniewie 1857 i 1861. Porównaj Monumenta hist. warm. Zarański zowie Frombork: „Narzyce“ (?). Kś. F.
Fronau, Fronov (niem.), ob. Wronie, pow. chełmiński.
Fronopol 1.) lub. Kirywiczki, folw. nad strumykiem, pow. wilejski, o 77 w. od Wilejki, 3 okr. adm., gm. Gruzdowo; 1 dm., 10 mk. kat. (1866). 2.) F., folw. pryw., pow. wilejski, 1 okr. adm., przy drodze pocztowej z Wilna do Mińska, 1 dm., 20 mk. (1866).
Fronza (niem.), ob. Frąca.
Fronzke (niem.), wś, pow. prądnicki, par. Łącznik, 17 osad, 377 m. rozl.
Frowuń, niem. Frauenhain, wś, pow. olawski, przy drodze z Olawy do Grotkowa, par. kat. Osiek, ma kościół paraf. ewang., słynie z uprawy lnu. F. S.
Frumosa, wś, pow. kimpoluński, o 7 kil. od st. p. Wama, z cerkwią parafialną grecką nieunicką.
Frumosa, inaczej Kaguł (ob.).
Frumosul, rz. na Bukowinie, lewy dopływ Mołdawicy.
Fruniłów potok, na mapie Galicyi Kummersberga (karta 39) Fornelowem zwany. Wytryska w obr. gm. Kadobny w pow. kałuskim, w północnej jej stronie, w lesie Walepczyźnie. Płynie na wschód; opływa południowe stoki wzgórza Szynkarską zwanego (368 m.); przechodzi w obręb gm. Kropiwnika, płynie parowem popod wzgórze Kropiwnik (336 m.); poczem zrasza łąki Mościsk i w tej wsi, po 11 kil. biegu, wpada z lew. brz. do Kropiwnika. Br. G.
Fruszów, kol. i folw. dóbr Rypin, pow. sycowski.
Fryba, niem. Fribbe, mała rzeczka w Prusach zachodnich, latem zwykle wysycha, ale po ulewach, mianowicie na wiosnę, wiele ma wody i bardzo bystro pędzi. Początek bierze w powiecie toruńskim z wielkich jeziór chełmżyńskich, sciąga ku sobie po obu stronach wodę z okolicznych gruntów w odległości nieraz dalej niż milę, płynie w kierunku północno-zachodnim przez uprawne pola, przechodzi do powiatu chełmińskiego i wpływa nieco powyżej Chełmna przez t. z. Trynkę do Wisły. Długość jej biegu wynosi około 3 mile. Do zakładania młynów i t. p. nie jest odpowiednia z powodu swego wyschnięcia. Pół mili przed ujściem wpływa do Fr. koło wsi Grubna druga podobna rzeczka albo raczej kanał przekopywany i po różnych jeziorach i strugach prowadzony; także latem wysycha. Początkowo miał on służyć do osuszenia błota t. z. Kabilanka i Fulza, które leży na poludnie papowskiego folwarku w pow. toruńskim. Kierunek jego
