cyjny, zarz. gm. włośc., szkółkę wiejską, drew. kośc. kat., filialny gieranoński. Filia liczy 4023 wiernych. D. były własnością głośnej rodziny Gastoldów na mocy przywileju w. ks. lit. Zygmunta Kiejstutowicza z r. 1433, nadającego jej oprócz tych jeszcze inne liczne dobra na Litwie. W 1500 r. jeden z tej rodziny wojew. wileński fundował tu kościół katol. Po śmierci ostatniego z Gastoldów Stanisława, D. przeszły na króla Zygmunta w 1542 r. i stały się starostwem, które 1712 r. liczyło 49 dm. hybernowyćh a 1782 r., będąc w posesyi Jodki, marsz. lidzkiego, opłacało 1184 zł. kwarty. Większość gruntów tego starostwa w ostatnich czasach została wydzieloną włościanom, zwanym tu pospolicie mieszczanami, a reszta, około 100 dz. ziemi uprawnej, urzędnikowi Nazaretskiemu. Włościanie tutejsi (843 mk.) mówią po litewsku i trudnią się oprócz rolnictwa ciesiołką; w ręku zaś żydów, dominującej ludności mka, propinacya i handel przynoszący im niezłe zyski w czasie zwykłych niedzielnych jarmarków i 2 do roku większych: w d. św. Jerzego i św. Michała. D. gm. włościańska dzieli się na 9 wiejskich okręgów, liczy w swym obrębie 90 wsi z 602 dymami i 5,796 mieszk. J. W.
Dziewierzewo, 1.) wś, pow. wągrowiecki; 11 dm., 115 mk., 105 kat., 10 ew., 49 analf. Kościół paraf. kat. należy do dekan. łekińskiego. 2.) D., domin., 5669 morg. rozl., 10 dm., 338 mk., 20 ew., 318 kat., 157 analf. Stac. pocz. Kcyń (Exin) o 5 kil.; stac. kol. żel. Osiek o 25 kil. Wraz z Graboszewem własność Fr. Moszczeńskiego. M. St.
Dziewięcierz (z Einsingen i Soroczą Łozą), wieś, pow. Rawa Ruska, o 13 kil. od stac. pocztowej w Rawie a o 4 kil. od rzym. kat. parafii w Potyliczu. Przestrzeń pos. więk. roli ornej 295, łąk i ogr. 14, past. 21, lasu 136; pos. mniej. roli or. 3003, łąk i ogr. 129, past. 622, lasu 43 morg. austr. Ludność 1822 (w tem rzym. kat, 106, gr. kat. 1497). Gr. kat. parafią ma w miejscu, należącą do dek. potylickiego dyecezyi przemyskiej. Jest tu szkoła etatowa o 1 nauczycielu. W Potyliczu znajduje się kopalnia wyborowej gliny tyglowej, którą rozwożą w dalekie strony do hut szklanych. B. R.
Dziewięcierz, potok, powstaje w obr. gm. Dziewięcierza w pow. Rawa ruska z kilku strug, z południowo-wschodniej strony tej gminy napływających. Potok płynie na północ, łukiem wygiętym na zachód, przez Dziewięcierz, Dolinę, a w obrębie Werchraty uchodzi z pr. brz. do Raty. Długość biegu 7 i pół kil. Br. G.
Dziewięcin, wś, pow. szczuczyński, gm. Radziłów, par. Słucz.
Dziewięcioły, wś i folw., pow. miechowski, gm. Kacice, par. Nasiechowice. Leży o 14 w. na połd. zach. od Miechowa. W 1827 r. było tu 29 dm., 187 mk.; dziś ma 35 osad, 42 dm., 286 mk., 296 morg. ziemi dworskiej i 403 włośc. W 15 w. Dz. należały do Pawła ze Sprowy h. Odrowąż kasztel. lwowskiego; miały 13 łanów kmiecych, karczmę i folwark (Długosz I 62 i II 81).
Dziewięć ostrowów, rapa na Niemnie pod Pożajściem.
Dziewięć włók, niem. Neunhuben 1.) dobra ryc. i wś włość., pow. sztumski, par. i szkoła Kalwa, poczta Stary targ. Obszaru ziemi 535 mórg, budynków 47, domów mieszk. 20; kat. 107, ewang. 20. R. 1772 posiadacz Kangowski; r. 1804 niemiec. 2.) D., wś włośc., pow. świecki, par. Świecie, szkoła Pol. Stwolno, poczta Grupa. Obszaru ziemi 743 mórg, budynków 31, domów mieszk. 14; kat. 12, ewang. 80. 3.) D., wś szlachecka w żyznej Żuławie, pow. gdański, par. Łęgnowy. Obszaru ziemi 669 morg., kat. 8, ewang. 43, menonitów 21; domów mieszk. 8. Szkoła w Mokrym dworze (Nassenhuben), poczta w Gdańsku. Odległość od Gdańska 1 i pół mili.
Dziewięczyce, wś i folw., pow. pińczowski, gm. Sancygniów, par. Wolica. Leży o 10 w. od Działoszyc. W pięknem położeniu śród lesistych wzgórzy. W 1827 r. było tu 24 dm. i 165 mk. Dobra Dz. składają się z fol. Dziewięczyce i Zagórze, tudzież wsi tychże nazw. Rozl. wynosi m. 839, a mianowicie: folw. Dz. grunta orne i ogrody m. 371, lasu m. 270, nieużytki i place m. 78; razem m. 719; budow. drew. 11. Folw. Zagórze grunta orne i ogrody m. 47, lasu m. 72, nieużytki i place m. 1; razem m. 120; łomy kamienia budowlanego. Wieś Dz. osad 13, gruntu m. 152; wś Zagórze osad 5, gruntu m. 26. Br. Ch., A. Pal.
Dziewięczyce, przysiołek Popowic, ma gorzelnię.
Dziewiętnia, wś i folw., pow. święciański, 4 okr. adm., nad rz. Wilią, o 79 w. od Święcian. Dawna własność zasłużonej w literaturze rodziny Chodźków, z której ostatnim był Ignacy, znakomity powieściopisarz, podkomorzy święciański. Dziś należy Dz. do jego wnuków Świąteckich, synów Henryka marsz. święc. i Stanisławy Chodźkównej. Ignacy Chodźko tu się urodził. Widok Dz. zamieścił N. Orda w Albumie swoim. R. 1866 było w Dz. 20 dm., 153 mk. kat., 26 prawosł.
Dziewiętnlki, wś rząd., pow. iłżecki, gm. i par. Mirzec. Złączona z przyległą wsią Ostrożenki, liczy 22 dm., 109 mk. i 165 morg. ziemi włośc.
Dziewiętniki, wś, pow. Bóbrka, nad rzeczką Ług, przy gościńcu prowadzącym z Bóbrki do Brzozdowiec, oddalona od parafii rzym. kat. w Sokołówce o 4 kil., od stacyi pocztowej, kolejowej i telegraficznej w Wybranówce (sta-
