włók. We wsi urząd wójta gminy Dzietrzkowic, liczącej 4100 gł. w 29 miejscowościach, o 563 dymach na przestrzeni 360 włók. Jest tu szkoła; a z miejscowych sił utworzona kapela służy nietylko do potrzeb nabożeństwa kościelnego, lecz się i w okolicę na uroczystości weselne wynajmuje. Sioło to należało ongi do panien cystersek w Ołoboku; za pruskich rządów przeszło w posiadanie Mielęckich, którzy tutejszy pałac wystawili, a od nich w spadku dostało się przed 20 kilku laty de Rappardom. Obszar włości pańskiej wraz z przysiołkami Łubnice, Jeziorko, Ludwina, wynosi 108 wł. (w tem 56 wł. roli pszennej i żytniej I kl., 14 wł. łąk i pastwisk i 35 wł. lasu nietkniętego). Gospodarstwo tu najbardziej w powiecie postępowe. Zamierzono zdrenować do 50 wł. roli; dotychczas na 20 włókach założono ssąki. Dobytek hodują poprawny; konie w znacznej części rasy angielskiej i hanowerskiej; rogacizna rasy holenderskiej i wildermasch; owce rambouillet; trzoda chlewna angielska. Na Jeziorku mełnia kości wyrabia corocznie przeszło tysiąc cetnarów mączki kościanej na miejscowy użytek. Tamże i tartak czynny. Przychód doroczny, po odtrąceniu wkładów gospodarskich, obliczają na 14000 rubli. Budowli gospodarskich tak okazałych niema w powiecie nigdzie więcej: wszystkie murowane; obory, stajnie wozownia sklepione, wyasfaltowane, pod blachą lub tekturą smołowcową; budynki czeladzi i służebników dworskich, pralnia, cieplarnie, chlewy, karczma nader pokaźne, wszystko murowane, ubezpieczone na 40000 rubli sr. W Łubnicach postawiano nową gorzelnię, nakładem blisko 40000 rs., systemu Neumanna, z zaciernią nowej konstrukcyi, przy której otrzymuje się wyżej 90 stopni bezwodnego spirytusu; peryodowy wypęd bywa do 21000 wiader okowity (licząc 80%); za granicę idzie jej tranzytem do 17000 wiader rocznie; pędzenie gorzelni uskutecznia się węglem kamiennym i torfem, którego zużywa się do 7000 cetnarów corocznie. Folwarków pięć: Dz., Łubnice, Skopyła, Ludwinów, Bezula. Las starannie hodowany i oszczędzany; na miejscową nawet potrzebę kupowano doniedawna opał; i bywało, celem odprzedania do Prus, zakupywano sągi z sąsiedzkich dalszych borów i zwożono w nieroboczy czas tutaj do własnego boru, skąd woźnice zagraniczni mogli snadnie obrócić przed zamknięciem komory celnej w krótkie dnie zimowe. Zwierzyna też troskliwie ochraniana; w pewnej od dworu odległości strzelać jej nie wolno, aby przytułek spokojny miała; to też z jednego polowaniazimy 1879–80 kilkaset samych zajęcy do Prus na sprzedaż odstawiono, po rublu za każdego. Właściciel dzisiejszy wyrobił dla siebie przejazd opolem swojem za granicę, z pominięciem komory celnej, przez własną rogatkę, od której klucz posiada. Zresztą zarząd majątku prawie całkiem cudzoziemski. Do włości należy młyn Krupka na rz. Prośnie z rolą 1 i pół wł. obejmującą. Parafia Dz. dek. wieluńskiego dusz 3140 liczy. Kościół, w presbyteryum murowany, dawniej wystawiony, w nawie zaś drewniany, r. 1753 przez Ludwikę w Wybranowa Koźmińską, zakonu cystersek z Ołoboku przełożonę, dobudowany. Kościół ozdobny i dobrze zbudowany pod tyt. S. Jakuba większego ap. Ołtarzy w kościele 6. Za staraniem i kosztem przeważnie Józefa Psarskiego kustosza koleg. chockiej, który tu był proboszczem od r. 1759, wybudowano plebanią i wystawiano ołtarz Ś-go Jakóba. Wsie należące do parafii, Łubnice i Radostów, także należały do klasztoru ołobockiego. Jakkolwiek kościół obecny jest w dobrym stanie, jednakże parafianie, chcąc mieć ozdobniejszy, zbierają potrzebne materyały do budowli nowego; sami cegłę wypalają. Nowy kościół ma być wzniesiony na wzór kościoła w Krzepicach. W...r.
Dzietrzniki, wś włośc., pow. wieluński, gm. Kamionka, par. Pątnów; leży o półtorej mili od Wielunia, w poprzecz szosy do Częstochowy wiodącej, nad strugą Grębą, ma 142 dm., 1200 mk., 104 włók roli gromadzkiej. Jest tu szkółka i kościołek drewniany, pochodzący pono z początków XV wieku. Władysław Jagiełło 1393 r. nadał D. paulinom wieluńskim, których przeor bywał zwykle tutejszym proboszczem. R. 1850 parafia D. przyłączoną została jako filia do sąsiedniej Pątnów, ale już od r. 1843 proboszcz pątnowski tu rezyduje a w Pątnowie ma tylko wikarego. Księgi metryczne urodzin i zaślubin zachowały się w D. od r. 1666. R. 1827 było w D. 75 dm., 502 mk. W...r.
Dziewa, wś i gm., pow. inowrocławski; 3 miejsc.: 1) D. wieś; 2) D. domin., 1143 mr. rozl.; 3) Czajka karczma; 8 dm., 115 mk., 11 ew., 104 kat., 55 analf. St. poczt. Papros na granicy król. polskiego o 5 kil., st. kolei żel. Inowrocław o 14 kil. Niegdyś własność J. Sobeskiego. M. St.
Dziewagoła, wś, pow. maryampolski, gm. Aleksota, par. Godlewo. W 1827 r. było tu 21 dm. i 170 mk., obecnie liczy 43 dm. i 311 mieszk.
Dziewałtów, mko pow. wiłkomierskiego, nad rz. Armoną, o 5 w. od Wiłkomierza. Par. kościół katolicki św. Trójcy, drewniany, zbudowany 1476 kosztem Kieżgajłów, odnowiony 1752 przez ks. Kłonickiego i biskupa Zienkowicza. Na cmentarzu od wieków kaplica drewniana pod wezw. Zbawiciela. Parafia katolicka dekanatu wiłkomierskiego: dusz 4041. Dobra D. należą do. hr. Benedykta Tyszkiewiczą. Jest tu zbór kalwiński murowany; stoi zamknięty i
