Wąsosz. R. 1827 było tu 14 dm. i 80 mk. 2.) Cz., wś, pow. płoński, gm. Sarbiewo, par. Baboszewo. Br. Ch.
Czerwonki, jez. w Warmii, pod wsią Mazuchami.
Czerwonków, niem. Tschirmkau, wś, pow. głupczycki, o 1.75 mil od Głupczyc, par. Sucha Pścina, 2007 m. rozl., szkoła w miejscu.
Czerwonnen (niem.), ob. Czerwone.
Czerwonniki, wś, gub. witebska, nad rz. Fejmanką.
Czerwonogród (z Księżyną i Czerczem), wieś, pow. zaleszczycki, nad potokiem Dżuryn, o pół mili na północ od lewego brzegu Dniestru, o 3 mile na północny zachód od Zaleszczyk, o pół mili na północ od Uścieczka. Przes. pos. dwor. roli orn. 12, łąk i ogr. 16, past. 34, lasu 572; pos. mniej. roli orn. 6, łąk i ogr. 27, past. 22 morg. Ludność rzym. kat. 335, gr. kat. 104, izrael. 26: razem 465. Należy do gr. kat. parafii w Nerkowie, który stanowi właściwie jednę gminę z Czerwonogrodem; rzym. kat. parafią ma w miejscu, której początek jest niewiadomy, pewnem jest, że tu parafia rzymsko kat. istniała od najdawniejszych czasów przy klaszt. dominikanów, jednakże częste napady Tatarów zniszczyły wszelkie ślady dokumentów. Dotacya powiększoną została przez Rafała Skarbka i Adama Bielskiego w 1748 roku. Teraźniejszy kościół wymurowany kosztem małżonków Lisieckich 1615 roku, poświęcony w 1741 roku pod wezwaniem Wniebowzięcia Naj. Panny Maryi. Parafia ta należy do dekanatu jazłowieckiego, przyłączonych jest do niej 9 wsi i 1 miasteczko mianowicie: Capowce, Iwanie, Koszyłowce, Nagórzany, Nerków, Sadki, Słone, Szutromińce, Torskie i miasteczko Uścieczko: razem jest w tej parafii 2028 dusz rzym. kat. obrządku, a w jej obrębie 569 izraelitów. W przyłączonych do tej parafii miejscowościach są szkoły ludowe w Capowcach, Koszyłowcach, Sadkach, Torskiem i Uścieczku. W Uścieczku jest kościół murowany, a w klasztorze panien miłos. w Czerwonogrodzie i na tamt. smętarzu kaplice murowane, w których nabożeństwo odprawiane bywa. W Czerwonogrodzie jest klasztor sióstr miłos., założony przez Helenę księżnę Ponińską w 1846 roku; siostry trudnią się pielęgnowaniem chorych i nauką sierot. Z przemysłowych zakładów jest tu gorzelnia i młyn wodny, z przemysłowców i rzemieślników jest tu handlarz rybami 1, gorzelnik 1, dzierżawca propinacyi 1, szewc 1. Czerwonogród jest bardzo starożytną osadą, w kronikach „Castrum rubrum“ nazwany; był już w IX wieku rezydencyą książąt ruskich; od tego to grodu ta część Rusi nazwisko Czerwonej miała otrzymać. Kto go założył nie mamy wiadomości. Przed najściem Tatarów w r. 1240 wspominany jest zamek ten, jako przedmiot częstych wzajemnych zaborów pomiędzy książętami ruskimi. Cz. był stolicą krainy, której zarząd otrzymawszy Koryatowicze od Olgierda księcia litewskiego, założyli tam klasztor księży dominikanów po r. 1331 (Okolski); akt fundacyi uległ zagładzie. R. 1340 zdobył gród ten wraz z Rusią Czerwoną Kazimierz Wielki. Do r. 1430 był w posiadaniu Witolda, wiel. księcia litew. Później przeszedł w posiadanie zastawne Teodoryka Jazłowieckiego, starosty kamieckiego, jako królewszczyzna. Kazimierz Jagiellończyk przeniósł przywilejem z r. 1448 to miasto na prawo niemieckie. R. 1615 (podług lustracyi) miał Czerwonogród wraz z całem starostwem w zastawie Mikołaj Daniłowicz kaszt. lwowski. Cz. był jakiś czas miastem powiatowem b. wdztwa podolskiego. Powiat ten w r. 1530 odpowiadał prawie ściśle dzisiejszemu czortkowskiemu. Starożytny zamek z pięknym ogrodem i wodotryskiem, w czarującej polożony okolicy, jest widzenia godnym. W Czerwonogrodzie jest szkoła etatowa o 1 nauczycielu. Właściciel większej posiadłości: księcia Ponińskiego spadkobiercy; w 15 w. należal Cz. do Buczackich, potem do Jazłowieckich, w końcu Skarbków. B. R.
Czerwono-stawiański szczyt, niem. Rothenturmspitze, węg. Vöröstocsúcs, szczyt w głównym grzbiecie Tatr spiskich, nad Czerwonym Stawem, na zachód od niego, w dolinie Białej Wody. Wzniesienie 2402 m. (Kolbenheyer): 2424.7 podług pom. sztabu gen. (Ung. Karp. Ver. 1876, 287); 2414.36 (Fuchs); 2294.74 m. (Sch. B.), 2275.78 (Pauliny). Od tego szczytu główny grzbiet ciągnie się w dalszym biegu ku północnemu wschodowi przez Białostawiański szczyt ku przełęczy pod Kopą. Na północny zachód zaś wybiega ramię; w nim szczyt Portki (1936 m. pom. szt. gen.; 1912 m. Kolbenheyer); dalej ku płn. zach. tworzy ono ścianę między dolinami Czarnego Stawu jaworzyńskiego (na południe) i Kołowego (na północ). Poniżej Portek wznosi się Wielki Upłaz (1427 m. pom. szt. gen.). Od Czerwono-stawiańskiego szczytu, od głównego grzbietu odbiega odnoga prosto na wschód; w niej mamy Turnię Jastrzębia (Karfunkelthurm 2308 m. Kolbenheyer). Od strony półn. zach. zowią go „Czerwono-stawiański szczyt nad Kołowem.“
Czerwony, potok podtatrzański, na Podhalu nowotarskiem. Wypływa w połd. części gm. Międzyczerwonego, z pod wschodnich stoków wzgórza Bahladówką zwanego (958 m.), wznoszącego się na granicy Ratułowa i Międzyczerwonego; płynie głęboką dolinką, zrazu na północ, potem na zachód, a w dolnym biegu w Starem-Bystrem na płn., równolegle do Ratułowskiego p., i wpada po 6 i pół kil. biegu
