ga wś t. n. Rothebude a. d. Weichsel, w pobliżu, leży w obrębie st. p. Neu-Münsterberg.
Czerwona góra, wś, nad rz. Czerwonką, pow. opatowski, gm. Sadowie, par. Ruszków. Posiada kopalnię marmuru. R. 1827 było tu 19 dm. i 130 mk., obecnie liczy 18 dm., 190 mk. i 611 morg. ziemi włośc. Br. Ch.
Czerwonak, wieś nad Wartą, pow. poznański, 21 dm., 224 mk., 9 ew., 214 kat., 1 żyd, 114 analf. Stac. poczt. Owińska o 6 kil., st. kol. żel. Poznań o 7 kil. 2.) Cz., olędry, pow. poznański, 11 dm., 107 mk., 56 ew., 51 kat., 37 analf.
Czerwona karczma, wś, nad Pilicą, pow. rawski, gm. Góra, par. Łęgonice. R. 1827 było tu 8 dm., 47 mk. Należy do dóbr Borowiec. Jest. tu most na Pilicy i pobór mostowego. Br. Ch.
Czerwona karczma, niem. Rotherkrug, os. należąca do dóbr sembarskich, w pow. suskim, ma 2 domy mieszk., 18 dusz, par, Iława (Deut. Eylau). Kś. F.
Czerwona woda, niem. Rothwassser, wś w pow. suskim, pół mili od Susza, par. Iława, w dawniejszej Pomezanii, ma 335 mórg., domów miesz. 23 i 233 dusz. Kś. F.
Czerwona niwa, wś, pow. błoński, gm. Guzów, par. Wiskitki. W 1827 r. było tu 30 dm., 258 mk., teraz liczy 360 mk.; od Warszawy w. 52, od Błonia w. 21, od Wiskitek w. 6, od Rudy Guzowskiej w. 13, droga bita przechodzi przez terytoryum; od rz. Wisły w. 52. R. 1873 folw. ten odłączony od dóbr Guzów, należy do Feliksa Sobańskiego. Rozl. wynosi m. 944 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 756, łąk m.8, pastwisk m. 23, lasu m. 112, nieużytki i place m. 44. Bud. mur. 9, drew. 7, pokłady marglu. A. Pal. i Br. Ch.
Czerwona niwa, folw., pow. poznański, ob. Trzuskotowo.
Czerwona puszcza, ob. Czerwony bór.
Czerwona Ruś, jedna z najżyzniejszych części dawnej rzplitej polskiej, graniczyła na wschód z Wołyniem i Podolem, aż do Dniestru, na południe z Bukowiną, Wołoszczyzną i górami Karpackiemi, na zachód z ziemią Siedmiogrodzką i Węgrami, aż do góry Rozrogiem zwanej, na której miał się znajdować ogromny kamień, jako słup graniczny, u zbiegu granic Polski, Rusi i Węgier; na północ zaś z Litwą czyli Polesiem brzesko-litewskiem. Ruś czerwona, tworząc część rzeczypospolitej, dzieliła się na dwa województwa: ruskie i bełzkie, z których pierwsze obejmowało ziemie: lwowską, przemyską, sanocką, halicką, chełmską i żydaczowską. Pomiędzy miastami szczególniej się odznaczały: Lwów, Gliniany, Żółkiew, Jarosław, Halicz, Monasterzyska, Trembowla, Kołomyja, Sanok, Krośno, Bełz, Chełm, Krasnystaw, Zamość, sławny założoną tu przez Jana Zamoyskiego akademią, gród warowny Sniatyń, który służył Janowi Sobieskiemu za główny punkt, zkąd przedsiębrał wyprawy na Wołoszczyznę i wiele innych. Nazwę tej części Polski, wyprowadzają od potężnego w X wieku miasta Czerwień (ob., por. Czerwonogród) , które najprzód sąsiednim grodom jak Chełm, Przemyśl i inne, a później całej krainie imienia czerwieńskiej udzieliło, które z czasem na imię Czerwonej Rusi zamieniono. Lud jednego plemienia z polskiem, a narzecze wielce zbliżone do mowy polskiej tak że łatwo Polak z Rusinem zrozumieć się mogą. Również zwyczaj i obyczaj zbliżone do siebie. Różne ta kraina przechodziła koleje. Najprzód pod imieniem Chrobacyi, później jako księstwo halickie znana w dziejach. W 1340 r. przez Kazimierza wcielona do rzeczypospolitej. Król ten podzielił kraj na województwa, a zapewniwszy wszystkim wolność wyznania, zaprowadził osady Ormian i Żydów, dla zaludnienia kraju opustoszałego ciężkiemi wojnami. W roku 1356 Lwów wielą Niemcami osadził, miastu prawo magdeburskie nadał, wiele ziem panom z sobą przybyłym rozdał; język wszelako miejscowy ruski zachował się i przez długi czas był językiem prawnym, w którym wszystkie urzędowe akta pisano, do dziś dnia zrozumiały dla każdego Polaka, że tłumacza nie potrzebuje. Po śmierci Kazimierza Wielkiego, panujący Ludwik, król węgierski, chciał Ruś Czerwoną do Węgier wcielić i w tym celu oddał ją najprzód Władysławowi, księciu opolskiemu, a następnie własnymi starostami i wojskiem osadził. Po jego zgonie, córka Ludwika a królowa polska Jadwiga, w r. 1390, licząc dziewiętnasty rok życia, na czele chorągwi polskich kraj ten od nieprzyjaciół oswobodziła i odtąd Ruś Czerwona przez cztery wieki z górą, bez żadnej przerwy, część rzeczypospolitej składała. Geograficzne jej położenie, sąsiedztwo z Wołoszą, Kozakami, Tatarami i Turkami, sprawiało, iż wraz z Wołyniem i Podolem najbardziej na ich napady wystawioną była. Samych najazdów tatarskich liczą do 90, z których 18 za Zygmunta I, a dwa jeszcze za Augusta II, kraine te spnstoszyły. Niszczyli ją Turcy i dzika Wołosza, od których pokojem karłowieckim 1699 roku uwolnioną została. Czerń Chmielnickiego niosła po San spustoszenie. Obecnie Ruś Czerwona, pod imieniem królestwa Galicyi i Lodomeryi, za przyłączeniem części województw polskich, należy do Austryi. (Enc. Org.)
Czerwona Skała, szczyt w Tatrach spiskich, nad Białką, po wschodnim jej brzegu, naprzeciw polany Wołoszyn, w obrębie Jaworzyny spiskiej. Jestto północna kończyna ramienia górskiego, wybiegającego z głównego grzbietu Tatr, między doliną Jaworową od
