m. 955; wieś Olszanowice osad 18, gruntu m. 110; wieś Skórnice osad 48, gruntu m. 307; wieś Wąsosz osad 19, gruntu m. 149; wieś Szpinek osada 1, gruntu m. 8; wieś Budy osad 9, gruntu m. 95; wieś Rudka osad 11, gruntu m. 44; wieś Sułków osad 9, gruntu m. 41; wś Szreniawa osad 6, gruntu m. 53. Folw. Cz. lit. A. z osadą młynarską Szpinek: rozległość wynosi m. 2299 a mianowicie grunta orne i ogrody m. 600, łąk m. 230, pastwisk m. 5, lasu m. 1407, nieużytki i place m. 58. Płodozmian 12-polowy. Budowli murowanych 6, drewnianych 13, młyn wodny, stawy, gorzelnia (nieczynna) i pokłady kamienia murowego; folwark ten oddzielony w r. 1876 od dóbr Cz. 2.) Cz., wieś i folw., i Czerminek, pow. gostyński, gm. i par. Czermno. Posiada kościół drewniany, filią parafii w Troszynie, według podania wybudowany w r. 1645, szkołę początkową, urząd gminny. W 1827 r. było tu 76 dm. i 597 mk., obecnie jest 81 dm., 750 mk. Ziemia pszenna, jezioro dobrze zarybione. Gmina Cz., należy do sądu gm. okr. II w Gąbinie. Ludności 3100. Dobra Cz. składają się z folw. Cz., osad młynarskich, attynencyj wieczysto-czynszowych Józefów i Wendów, tudzież wsi: Cz., Czerminek, Janów, Niemieckie Wymyśle, Przemysłów, Polskie Wymyśle, Wąsosz i Michałów. Rozległość wynosi m. 953 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 575, pastwiska m. 322, nieużytki i place m. 56. Wieś Cz. osad 73, gruntu m. 1401; wieś Czerminek osad 7, gruntu m. 42; wieś Janów osad 17, gruntu m. 150; wieś Niemieckie Wymyśle osad 27, gruntu m. 544; wieś Przemysłów osad 24, gruntu m. 216; wieś Polskie Wymyśle osad 19, gruntu m. 231; wieś Wąsosz osad 7, gruntu m. 49; wieś Michałów osad 10, gruntu m. 129. 3.) Cz., wieś, pow. tomaszowski, gm. i par. Tyszowce. Leży w pobliżu osady Tyszowce, nad rz. Huczwą. Tu według domysłu Michała Balińskiego istniał stary słowiański gród Czerwińsk (?). W 1827 r. było tu 51 dm. i 367 mk. Dobra Cz. składają się z folw. Cz., Kazimirówki, lasu w granicach dóbr Perespy i Tyszowce, gruntu i łąk na Wakijowie, tudzież wsi Cz. i Wakijów; od Lublina w. 113, od Tomaszowa w. 28, od Hrubieszowa w. 21, od Tyszowiec w. 6, od Puław w. 18, od Chełmu w. 50, od rzeki Bugu w. 35; odziedziczył je w spadku hr. Zdzisław Ronikier. Rozległość wynosi m. 1612 a mianowicie: folw. Cz. grunta orne i ogrody m. 365, łąk m. 288, lasu m. 267, nieużytki i place m. 21: razem m. 941. Budowli murowanych 6, drewnianych 10. Folwark Kazimirówka grunta orne i ogrody m. 459, łąk m. 66, pastwisk m. 43, lasu m. 97, nieużytki i place m. 6: razem mórg 671. Budowli drewnianych 5, młyn wodny. Wieś Czermno osad 58, gruntu mórg 992; wieś Wakijów osad 40, gruntu mórg 734.
Czermno, wieś, pow. lipnowski, gm. i par. Skępe. Gruntów włośc 626 m., w tem 323 ornych, 36 dm., 280 mk. Cz. folw. nad jez. t. n. w par. Ligowo, liczy 15 mk. W 1827 r. było tu 7 dm. i 164 mk. Br. Ch. i A. Pal.
Czermosznia, Czeremosznia (ob.)
Czerń, Czyrń, to samo co cierń, tarń, tarnina, nazwa pospolitego bardzo krzewu (Prunus spinosa), stanowi źródłosłów nazwy Czersk, dawniej Czersko, Czyrńsko, tyle co ciernisko.
Czerń, st. drogi żel. moskiewsko-kurskiej w gub. tulskiej.
Czerna, wieś w dawnem hrabstwie tęczyńskiem, dziś w powiecie chrzanowskim, 16 kil. od Chrzanowa na północny wschód, tyleż od Krakowa na zachód, 3 kil. od stacyi kolei żelaznej w Krzeszowicach na półn. i tyleż od Nowej-Góry na wsch. Obszar tej wsi przytyka od północy do granicy Królestwa Polskiego, granicząc tu z wsią Gorenicami. Od wschodu naturalną granicę tworzy potok Eliaszówka od gminy Paczołtowic i Czatkowic, aż nieco poniżej ujścia doń potoku Czernki; od południa z Czatkowicami a od zachodu z Miękinią i Nową górą. Według obliczenia z r. 1870 ludności ma 642, z czego 320 mężczyzn a 322 kob. Chat 107. Obszar więk. własności roli ornej 17, łąk i ogr. 2, past. 13, lasu 380 morg. aust.; mniejszej zaś własności roli ornej 638, łąk i ogrodów 45, pastwisk 166, lasu 14 morg. a. Szkoły nie ma. Dzieci chodzą do szkoły w sąsiedniej wsi Nowej-Górze. Własność Arturą hr. Potockiego. Wieś ta w uroczem legła położeniu, nad potokiem prawdziwie górskim Czernką zwanym. Zajmuje ona południowy stok pasma wzgórz, leżącego między klasztorem Czerny a Nową-Górą. Nieco na północny wschód od wsi, w jej jeszcze obrębie, śród lasów i nadzwyczaj pięknej okolicy na wyniosłem wzgórzu wznosi się kościół pod wezwaniem św. Eliasza i klasztor ks. karmelitów bosych. Tak kościół jak klasztor fundowała Agnieszka z Tęczyńskich Firlejowa, wdowa po Mikołaju Firleju wojewodzie krakowskim. Powód i przyczynę do założenia tej pustelni na granicy Czerny i Paczołtowic, podał kś. Hugo Kołłątaj w nader dziś rzadkiej książeczce p. t. „Zabawki bardzo ciekawe i wesołe,“ w Krakowie u Ignacego Gröbla, 1784 in. 12. Jestto atoli raczej podanie lub gadka rzucająca złe światło na oo. jezuitów. Według tego podania pewien jezuita otrzymał kapelanią u wdowy Firlejowej. Na tej to posadzie tak zręcznie umiał się kierować, iż wkrótce i sumienia i dworu całego został wielowładnym rządcą, umiejąc jednak tę swoją władzę do pewnego stopnia miarkować, tak, iż niektóre drobniejsze sprawy w gospodarstwie pozostawiał Firlejo-
